Okul döneminde sayısız çocuk bitleniyor… Önlemenin yolları var mı? Bitlenme sonrası neler yapılmalı? Her ebeveynin bilmesi gereken 7 SORU 7 YANIT

Bitlenme her yıl hem Türkiye’de hem de dünyada binlerce evi etkiliyor. Vakalar pandemi sırasında azalsa da şimdi yeniden artmaya devam ediyor.

Peki bit sorunu neden genelde çocukları etkiliyor? Bit sorununa nasıl müdahale edilmeli ve en önemlisi önlemek için yapılabilecek bir şeyler var mı? Tüm merak edilen soruları Dermatoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Elif Cömert Özer yanıtladı.

1- Bitlenmek tam olarak nedir ve neden yetişkinlerde değil de sıklıkla çocuklarda meydana gelir?

Bit, saçlı deri ve bazen kaş, kirpik hatta kasık bölgesindeki tüyleri tutabilen, özel bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. İnsan biti insan dışında bir canlıda yaşayamaz ve sadece insandan insana bulaşır. Biz tıbben bu enfeksiyona pediculosis adını veriyoruz.

Saç biti tüm dünyada ve her yaş grubundan insanı etkileyebilir. Ancak özellikle okul çağındaki çocuklarda çok daha sık görülmektedir. Bunun en önemli nedeni temasla bulaşan bu parazitin okul çağındaki çocuklarda bulaşının hem yakın temas hem de ortak eşya kullanımı nedeniyle daha fazla olmasıdır. Ek olarak kız çocuklarında, evde birden fazla küçük çocuk var olan ailelerde ve kalabalık yaşayan ailelerde daha sık görülmektedir.

SIKLIKLA KULAK ARKASI VE ENSE KISMINA YERLEŞİYORLAR

2- Anne babalar çocukların bitlendiğini nasıl anlayabilir?

Bit enfeksiyonu olan kişilerde ortalama 10-20 adet parazit vardır. Bitler en sık olarak kulak arkası ve ense kısmında yerleşirler. Yumurtalarını ise saçların deriye yakın kök kısımlarına bırakırlar. Aileler çocuklarda öncelikle bu bölgelerde kaşıntı ve yoğun kaşıntıya bağlı minik kabuklanma ve yaralar görebilirler. Yakından incelendiğinde ise bitlerin kendisini özellikle koyu renkli saçı olan çocuklarda görmek zor olabilmektedir.

Ancak nit (sirke) adı verilen içi boşalmış yumurtalar saçlı deriye yakın kılların etrafını sarmış şeffaf-beyaz renkli yapışık, kepek benzeri yapılar olarak görülebilmektedir. En doğru tanı dermatoloji uzmanı tarafından muayene sonrasında koyulacaktır. Özellikle saç egzaması olan çocuklarda gerçek kepekler sirkeler ile karıştırılabilmekte ve çocuklar bazen gereksiz tedavi edilebilmektedir.

BİT ZIPLAYAMAZ VE UÇAMAZ

3- Bit nasıl bulaşır?

Bit paraziti zıplayamaz veya uçamaz. Bu nedenle tek bulaş yolu kafa-kafa teması veya ortak nesne kullanımıdır. Bu nedenle kalabalık ortamlarda yaşayanlarda, kalabalık sınıflarda ve küçük çocuklarda daha sık görülmektedir. Yine kızlarda saçlar daha uzun olduğundan tanı daha geç olabilmekte ve bu durum bulaşın daha sık olmasına neden olabilmektedir. Saçı sık veya az yıkamak gibi etmenler bit bulaşı açısından önem taşımamaktadır.

BİTLENMEYE TEDAVİSİNİ UZMAN BELİRLEMELİ

4- Bitlenme sorununa nasıl müdahale edilmeli?

Bitlenme sorununun tedavisinde en önemli basamak özellikle okullarda enfekte çocukların hızlı tespit edilmesi ve temaslı kişi veya kişilerin (özellikle tüm aile) hızlı bir şekilde doğru ürünler ve yöntem ile tedavi edilmesidir. Ek olarak öğretmen ve ailelere verilen eğitimler ile bit varlığından ne durumlarda şüphelenmeleri gerektiğinin öğretilmesi ve tedaviye başvurmaları önemlidir.

5- İnternette özellikle lavanta kokusunun haşerelerden koruduğuna dair bilgiler mevcut… Bitlenmenin önüne geçmek mümkün mü?

Yapılan bilimsel çalışmalarda çeşitli esansiyel yağların bit tedavisinde ve yumurtaların öldürülmesinde yeri olduğunu göstermiştir ancak bu yağların kokuları ile bitten koruyucu etkileri olduğuna dair bir çalışma maalesef ki mevcut değildir.

Bitlenmenin önüne geçmek için; tarak, şapka gibi ortak eşyaların kullanımından kaçınılmalı, kişisel hijyene dikkat edilmeli ve özellikle okul çağındaki çocuklar ebeveynleri tarafından bulgular açısından gözlenmelidir. Bitlenme şüphesi olan kişiler hızlı bir şekilde doktor tarafından muayene edilerek tedavi başlanmalı böylece diğer kişilere bulaş engellenmelidir.

İLAÇ KULLANIMI DOĞRU ŞEKİLDE OLMALI

6- Eczanelerde satılan bit şampuanları gerçekten işe yarıyor mu?

Eczanelerde bit tedavisinde bilimsel olarak etkili olduğu kanıtlı içerikleri içeren bit şampuanları mevcuttur ve bunlar doğru kullanıldığında yüksek etkinlik oranlarına sahip ilaçlardır. Ancak bu ilaçların kullanım şemaları ve doğru endikasyonda kullanılmaları önem taşımaktadır. Bu nedenle eczaneden herhangi bir ilaç veya şampuan almadan önce mutlaka dermatoloji uzmanına muayene olarak doğru tanı ile doğru şekilde ve uygun içeriğin kullanıldığına emin olunmalıdır.

7- Türkiye'de çocukların bitlenme oranı çok fazla mı?

Türkiye’de yapılan bir çalışmada ilkokula giden çocuklarda pedikülosis capitis (saç biti) sıklığı yüzde 5 ila 7 arasında saptanmıştır. Ekonomik gücü düşük bölgelerde yapılan çalışmalarda ise bu oranlar daha yüksek bulunmaktadır.