Güncelleme Tarihi:
Sonbahar ve kış aylarında sıkça karşılaştığımız sinüzit, farenjit, larenjit, nezle ve soğuk algınlığı gibi üst solunum yolları enfeksiyonlarında gelişen öksürük, hemen hepimizin yakındığı önemli bir sorun. Bir yandan uyku kalitemizi bozarak ertesi gün halsiz kalmamıza yol açarken, bir yandan da bizi topluluk içinde zor durumda bırakabiliyor. Peki öksürük üst solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle gelişmişse, dindirmek için ne tür önlemler almak gerekiyor?
Üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle oluşan burun akıntısı, boğazı tahriş ederek öksürüğe neden olabiliyor. Su, bu akıntıyı incelterek boğazın tahriş olmasını önleyebiliyor veya hafifletebiliyor. Bol su içmek ayrıca boğazın daha nemli kalmasına yardımcı olarak öksürüğün hafiflemesini sağlıyor. Bunların yanı sıra üst solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle artmış olan vücudun sıvı ihtiyacının karşılanmasına da yardımcı oluyor. Günde en az 2 litre su içmeyi ihmal etmeyin. Vücudun, her damla suyu sizin lehinize kullanabilmesi için de suyu mutlaka yavaş yavaş ve yudum yudum içmeniz gerekiyor. Çünkü kafanıza dikerek ayakta içtiğiniz su midenize girmeyeceği için doğrudan böbreklere gidiyor ve 15-20 dakika sonra vücuttan idrarla atılıyor.
Ihlamur, kuşburnu, ada çayı, zencefil, nane limon gibi çaylar yine öksürüğün hafiflemesine katkıda bulunuyor. Ayrıca çaya bal katarak içmek de öksürüğe iyi geliyor. Balın vücuda giren mikroplarla savaşma gücünü arttırmak, hücrelerin yaşlanmasını geciktirmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve iltihap gidermek gibi olumlu etkileri oluyor. Ayrıca su tutucu özelliğiyle boğaz kuruluğunu alarak boğazı yumuşatıyor ve öksürüğün süresinin azalmasında da etkili oluyor.
Öksürük, üst solunum enfeksiyonuna bağlı gelişmişse, greyfurt, mandalina, portakal ve limon gibi turunçgillerin yanı sıra karalahana, ahududu, domates, ıspanak, taze fasulye, bezelye ve soğan gibi C vitamininden zengin sebze ve meyve tüketin. Bunlar antioksidan etkisiyle hastalığın vücuttan atılma sürecini hızlandırıyor.
Sigara dumanı da üst ve alt solunum yolunu tahriş eden etkenlerden biri. Ayrıca solunum yolunu koruyan mekanizmalarda da hasar oluşturuyor. Bu zararlı alışkanlığınızı bir an önce bırakmayı ihmal etmeyin.
Evdeki kuru hava, solunum yollarını kurutarak öksürüğü artırabilen önemli bir faktör. Evin nem seviyesini ideal duruma getirmek için nem giderici cihazlar ya da klima kullanın. Evdeki nem düzeyinin yüzde 30-50 arasında olmasına dikkat edin. Ancak nemlendirici cihazları uzun süre kullanmaktan kaçının. Ayrıca odanızı her gün havalandırmayı da ihmal etmeyin.
Sıcak duş burundaki salgıları hafifleterek öksürüğü azaltmaya yardımcı oluyor. Sıcak banyodaki buhar ayrıca alerji ve astımdan kaynaklanan öksürüğe de iyi geliyor.
Parfüm, ev temizlik ürünleri (çamaşır suyu gibi) boğazı tahriş ederek, öksürüğe neden olabiliyor. Hemen hemen her bünyeyi etkilediğini söylemek mümkün olmasa da alerjik bünyelerde ödem, bronkospazm geliştirme riskinin çok yüksek olmasından dolayı, yaşamsal önem taşıyan reaksiyonlara neden olabiliyor.
Reflü sorununuz da varsa akşam 19.00’dan sonra yemek yemeyi bırakın. Çay, kahve, gazlı içecekler ve çikolata gibi reflünün şiddetlenmesine yol açan besin ve içeceklerden mümkün olduğunca kaçının. Yatarken yastığınızın başını yükseltmeyi de unutmayın.
Alerjik bünyeli kişilerde ev tozu akarları ile küf, kedi ve köpeğin ölü derisi de öksürük krizlerine yol açabiliyor. Bu tür alerjik etkenlere karşı önlem alın. Yün atlet, yorgan, yastık ile halı kullanmayın. Nevresim ve yastık kılıfınızı en az 55 derece ve üzerinde ısıda yıkayın. Yatak örtüsü ve perdelerden de sık yıkanabilecek özellikte olan pamuklu olanları tercih edin.
Alerjik yapınız varsa, evinizde mümkün olduğunca az eşya bulundurun. Kumaş kaplı eşyalar yerine deri, sentetik veya ahşap eşyalar tercih edin. Çok toz tutabilecek eşyaları kapalı dolaplar içinde tutmaya özen gösterin.
Çoğumuz özellikle bu mevsimde üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı geliştiğini düşünerek bu önemli belirtiyi hafife alıp, doktora başvurmakta gecikebiliyoruz. Oysa savunma sisteminin önemli bir mekanizması olan öksürük 2 haftadan uzun sürdüğünde zatürree, KOAH ve gırtlak ya da akciğer kanserinin habercisi olabiliyor. Bu nedenle öksürük yakınmasında bir hekime başvurmak yaşamsal önem taşıyor.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Dr. Bahri Temüray