Mutfak ve banyo giderlerindeki gizli tehlike: Soluduğumuz havayı bile bozuyor | Biriken küf mantarları ve dirençli bakteriler bakın nelere neden oluyor!
Güncelleme Tarihi:
Evimizde gözle görülmeyen ama sağlığımızı tehdit eden gizli mikrop yuvaları var. Banyoyu, mutfağı, tuvaleti köşe bucak temizliyoruz ama ne kadar detaylı temizlik yaparsak yapalım bazı alanları gözden kaçırıyoruz. İşte bu alanlardan biri de mutfak ve banyo giderleri…Kirli giderler E.coli, salmonella gibi bakterilerin oluşumuna zemin hazırlayarak yaşam alanımıza yayılıyor ve soluduğumuz hava bizi hasta ediyor.
Bugüne kadar yapılan pek çok mikrobiyolojik çalışmaya göre; evlerde en çok mikrop, lavabolarda ve giderlerde bulunuyor. Mutfak tezgâhı, lavabosu ve banyo giderleri ciddi anlamda bakteri barındırıyor. Yapılan çok sayıda çalışmada; mutfak lavabosunda ciddi bir bakteri yatağı olduğu doğrulandı. Uygun temizlik olmadığında E.coli, salmonella gibi bakteriler yaşam alanımıza yayılabilir. Saç, kıl, tuvalet kâğıdı gibi cisimler, gider borularını tıkayarak suyun akışını engelleyip lavaboyu tıkayabiliyor. Tıkanık giderler, bakteri ve mikropların üremesi için uygun ortam oluşturabilir. Bu nedenle mutfak, banyo ve lavaboların virüslere karşı etkili maddelerle her gün temizlenmesi gerekiyor.
ABD’de bulaşıcı hastalıklar ve halk sağlığı alanlarında çalışan Muhlenberg College'ın uzmanlarından Chrysan Cronin özellikle lavabo giderinin altında bulunan siyah kauçuk bölmenin ve gider borularının bir çöp kutusundan daha fazla bakteri barındırdığını, bu bölgedeki sıvı buharlaşması nedeniyle, bakterilerin daha çabuk havaya karıştığı görüşünde.
Peki pis gider ve lavabolardan soluduğumuz hava bizi hasta eder mi?
Temizlik esnasında kullanılan kimyasallar akciğer sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Doğal temizlik malzemeleri ile bu bakterilerden kurtulmak mümkün mü?
Gider temizliğinde nelere dikkat etmeliyiz?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Songül Özer ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran ile konuştuk. İşte 10 SORUDA mutfak ve banyo giderlerindeki tehlikelerin boyutu ve yapılması gerekenler…
1- Pis gider ve lavabolardan soluduğumuz hava sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Prof. Dr. Reha Baran: Pis giderler ve lavabolardan gelen kötü kokular genellikle su kaynaklı bakterilerden, küflerden ve bazen de kanalizasyon gazlarından kaynaklanır. Bu kokuların kaynağı olan maddeler solunduğunda aşağıdaki sağlık sorunlarına yol açabilir:
Alerjik reaksiyonlar: Küfler ve bakteriler, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu reaksiyonlar burun akıntısı, gözlerde kaşıntı, cilt döküntüleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Solunum problemleri: Kanalizasyon gazları, özellikle metan ve hidrojen sülfür gibi gazlar, yüksek konsantrasyonlarda solunum yollarını tahriş edebilir. Uzun süreli maruziyet, astım gibi kronik solunum rahatsızlıklarını kötüleştirebilir.
Bakteriyel Enfeksiyonlar: Bakterilerle dolu havayı solumak, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, enfeksiyon riskini artırabilir.
Kötü kokular ve rahatsızlık: Kötü kokular psikolojik rahatsızlığa neden olabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.
Bu nedenle, kötü kokuların kaynağını tespit etmek ve gidermek önemlidir. Düzenli temizlik ve bakımla bu sorunlar minimize edilebilir. Eğer sorun devam ederse, profesyonel yardım almak gerekebilir.
2- Pis gider ve lavabolardan soluduğumuz hava ile bakteri bulaşır mı? Düzenli temizlenmemesi sağlığımızı nasıl etkiler?
Dr. Öğretim Üyesi Songül Özer: Banyo ve mutfak lavabolarının boşaltım boruları ile banyo giderleri, günlük hayatta her gün sıklıkla kullandığımız alanlardır. Elimizi, vücudumuzu, kullandığımız eşyaları, sebze ve meyveleri temizlemek amacıyla kullanılan bu alanlar, bir süre sonra bakteri ve mantar yuvası haline gelebilirler.
El ve vücudumuzdan kaynaklanan deri kalıntıları, kirler, saç parçacıkları, mutfaklarda sebze ve meyvelerden kopan parçalar, yemek artıkları bu giderlerin tıkanması ve akıtılan suyun geri dönmesine, su taşkınlarına neden olabilir. Fark edilmezse, evin diğer bölümlerine de yayılan su baskınları olabilir. Ayrıca yine bu tıkanıklıklar, kötü koku ve başka hijyen sorunlarına da yol açabilir.
Giderlerde biriken bu artıklardan yapılan incelemelerde sıklıkla dirençli bakterilere ve mantarlara rastlanmıştır. Elimizde ve vücudumuzda bulunan bakteriler, tıkanıklıklarda birikme, çoğalma ve suyun taşmasıyla ev ortamına yayılma tehlikesi içerir. Yine biriken küf mantarları, çeşitli deri ve solunum yolu hastalıklarına neden olabilir.
2023 yılında Reading Üniversitesi'nden yapılan bir araştırma, lavabolarımızda ve borularda şaşırtıcı derecede çok sayıda mantar organizmasının bulunabileceğini keşfetti. Araştırma 250'den fazla tuvalet lavabosunun analizini temel alıyor ve sonuçlar, bu borularda muazzam bir dünya olduğunu gösterdi. Lavabo giderleri ve S borularının, siyah küfün yanı sıra, üyeleri farklı lavabolarda tutarlı olan çok çeşitli mantarlara ev sahipliği yaptığı da keşfedildi.
Kaynak: CNN3- Evin içine dolan hava akımı evin havasının kalitesini bozar mı? Bizi hasta edebilir mi?
Prof. Dr. Reha Baran: Evin içine dolan hava akımı evin hava kalitesini olumsuz etkileyebilir. Dışarıdan gelen hava akımının taşıdığı toz, polen, kirlilik, nem ve diğer alerjenler, iç mekân hava kalitesini bozabilir. Bu durum, özellikle aşağıdaki koşullarda belirgin hale gelir:
Kötü izolasyon: Kapı, pencere veya duvarlardaki çatlak ve boşluklar, dışarıdan kontrolsüz hava akışı sağlar ve bu da dışarıdaki kirleticilerin içeri girmesine neden olabilir.
Dış ortam kirliliği: Havanın dış ortamda yüksek düzeyde kirli olması durumunda, bu kirlilik iç mekân havasına taşınabilir.
Yetersiz havalandırma sistemleri: Evin uygun bir havalandırma sistemine sahip olmaması, hava kalitesini düşürebilir, çünkü dışarıdan gelen hava yeterince filtrelenmez.
Alerjenler: Polen veya diğer alerjenlerin yüksek olduğu dönemlerde, hava akımı alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Evin hava kalitesini korumak için düzenli olarak filtrelerin değiştirilmesi, pencerelerin hava sızdırdığının kontrol edilmesi ve gerektiğinde hava temizleyicilerin kullanılması önerilir. Ayrıca, evin etrafındaki bitki örtüsü ve peyzajın düzenli olarak temizlenmesi de dışarıdan gelen alerjenlerin azalmasına yardımcı olabilir.
4- Lavabo açıcılar ya da kimyasal temizleyiciler akciğer sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Prof. Dr. Reha Baran: Giderlerin karbonat ve sirke akıtılarak açılması, sulandırılmış çamaşır suyu kullanılması yeterli olabilir. Özel açıcı temizlik maddeleri kişisel korunmalar ile kullanılabilir.
Lavabo açıcılar ve kimyasal temizleyiciler, yüksek oranda kimyasal madde içerdiği için akciğer sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu ürünlerin kullanımı sırasında dikkat edilmesi gerekenler ve potansiyel etkileri şunlardır:
-- Tahriş Edici Gazlar ve Buharlar: Lavabo açıcılar ve kimyasal temizleyiciler, amonyak, klor ve diğer uçucu organik bileşikler (VOC’ler) gibi tahriş edici maddeler içerebilir. Bu maddeler solunduğunda burun, boğaz ve akciğerlerde tahrişe neden olabilir.
-- Astım ve Solunum Problemleri: Bu kimyasallara maruz kalmak, astım ataklarını tetikleyebilir veya solunum yolu hastalıkları olan kişilerde belirtileri kötüleştirebilir.
--Uzun Vadeli Etkiler: Uzun süreli maruziyet, akciğer fonksiyonlarında azalmaya ve kronik solunum yolu hastalıklarının gelişmesine yol açabilir.
Reading Üniversitesi'nden yapılan yeni bir araştırma, lavabolarımızda ve borularda şaşırtıcı derecede çok sayıda mantar organizmasının bulunabileceğini keşfetti. Lavabo giderlerinde gizlenen mantarlar arasında, birçok sağlık sorununun potansiyel bir tetikleyicisi olmasıyla kötü bir üne sahip olan siyah küfler de bulunuyor. Siyah küfe maruz kalmak ölümcül bile olabiliyor. Haliyle bu tarz ortamlarda bakteriler, küfler ve mantarlar üreyebiliyor. Lavabo giderlerindeki gizli tehlike yapılan araştırma sonucuyla ortaya çıktı.
5- Gider temizliğinde nelere dikkat etmeliyiz?
Prof. Dr. Reha Baran: Kimyasal lavabo açıcılar genellikle natriyum ve nitrit gibi katkılar içerir. Uygulama sırasında oluşan duman solunursa nefes yollarında tıkanıklık, astım atağına sebep olabilir. Bu nedenle lavabo açıcı kullanırken mutlaka eldiven ve maske kullanılmalı varsa odanın camları açık tutulmalıdır. Kimyasal lavabo açıcılar seçilirken klor içermemesine dikkat edilmelidir. Klor içeren maddeler hem sağlık hem de çevre açısından zararlıdır. Cilt temasında yanmalara sebep olabilir. Solunması ise solunumsal sorunlar yaratabilir.
Dr. Öğretim Üyesi Songül Özer: Giderlerdeki tıkanıklıkları açmak için çeşitli kimyasal deterjanlardan faydalanılabilir. Bu deterjanları ve kimyasalları uygularken, mutlaka ürün kullanma talimatı okunmalı, üretici firma önerileri dikkate alınmalı, uygulama sırasında maske ve/veya gözlük takılmalıdır.
6- Çamaşır suyu gider ve lavaboların temizliğinde yeterli olur mu? Doğal ürünler (sirke-karbonat, Carvacrol yağı vb.) bu bakterilerden kurtulmamız için yeterli mi?
Dr. Öğretim Üyesi Songül Özer: Çamaşır suyu gibi ağartıcılar, lokal temizlik ve dezenfeksiyon için ev ortamında yeterli olacaktır. Ancak, giderlerde tıkanıklık meydana gelmişse, öncelikle çözücü kimyasallarla tıkanıklığı açmak gerekir. Sonrasında doğal yollarla yani sirke, karbonat gibi maddelerle de temizlik yapılabilir.
Lavabo ve giderlerdeki tehlikeleri en aza indirmek için, düzenli bakım ve periyodik temizlik yapmak, en geçerli yoldur.
7- Bu temizlik malzemelerini kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?
Prof. Dr. Reha Baran:
--İyi Havalandırma Sağlayın: Temizlik yaparken pencereleri ve kapıları açarak odayı iyi bir şekilde havalandırın. Mümkünse, fan veya aspiratör kullanın.
-- Koruyucu Ekipman Kullanın: Maske, eldiven ve göz koruyucu gibi kişisel koruyucu ekipmanları kullanarak kendinizi kimyasalların zararlı etkilerinden koruyun.
--Kullanım Talimatlarına Uyun: Ürünlerin etiketlerindeki talimatları dikkatlice okuyun ve uygulayın. Belirtilen miktarları aşmayın ve farklı kimyasalları karıştırmaktan kaçının.
--Alternatif Ürünler Kullanın: Doğal ve daha az tahriş edici temizleyiciler tercih ederek kimyasal maruziyeti azaltabilirsiniz. Sirke, karbonat gibi doğal ürünler, temizlik için iyi bir alternatif olabilir.
--Çocuklar ve Evcil Hayvanlardan Uzak Tutun: Bu kimyasalları çocukların ve evcil hayvanların erişemeyeceği yerlerde saklayın.
Bu önlemler, kimyasal temizleyicilerin ve lavabo açıcıların zararlı etkilerini minimize etmeye yardımcı olabilir.
Başlık8- Bazen bilmeden farklı kimyasallar birbirine karıştırılıyor. Örneğin çamaşır suyu ve tuz ruhu. Bu şekilde karışımdan meydana gelen gazlardan zehirlenme ihtimali var mı, sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Prof. Dr. Reha Baran: Evet, çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) ve tuz ruhu (hidroklorik asit) karıştırıldığında, zehirli bir gaz olan klor gazı açığa çıkar. Klor gazının solunması son derece tehlikelidir ve aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir.
Solunum Yollarının Tahrişi: Klor gazı, burun, boğaz ve akciğerlerde şiddetli tahrişe yol açabilir. Solunması nefes darlığı, öksürük ve boğazda yanma hissi gibi belirtilere neden olabilir.
Akciğer Hasarı: Yüksek miktarda klor gazına maruz kalmak, akciğer ödemi, nefes borusu hasarı ve diğer ciddi solunum problemlerine yol açabilir.
Göz ve Cilt Tahrişi: Gazın gözlerle veya ciltle temas etmesi halinde yanma ve tahriş meydana gelebilir.
Zehirlenme Belirtileri: Baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Çamaşır suyu ve tuz ruhu gibi kimyasal maddelerin kesinlikle karıştırılmaması ve ayrı ayrı kullanılması önerilir. Herhangi bir kimyasal kullanırken, ürünlerin etiketlerinde belirtilen güvenlik talimatlarına uyulması ve kimyasal karışımlardan kaçınılması çok önemlidir. Eğer yanlışlıkla bu kimyasalları karıştırdıysanız, derhal bölgeyi terk edip temiz hava alın ve gerekirse tıbbi yardım alın.