Melatonin nedir, ne işe yarar? Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Çocuğunuz karanlıktan korkuyorsa ve yatarken ışığın kapanmasını istemiyorsa, asla “Peki o zaman, ışıklar açık uyuyabilirsin” demeyin. Çünkü vücudun biyolojik saatini koruyup, doğal ritmini ayarlayan melotonin hormonu, ancak gece uyuduğumuz saatlerde ve karanlıkta salgılanabiliyor. Kişiyi kanser de dahil birçok hastalıktan koruma özelliğine sahip melotonin hormonu hakkında Doç. Dr. Ergun Çetinkaya aydınlatıyor bizleri.

Melatonin hormonu beynimizin orta kısımlarında bulunan pineal bez tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun üretimi ve salınımı karanlık ile başlar ve aydınlık ile sona erer. Gece saat 23.00 ile 05.00 arasında salgılanan bu hormon 02.00-04.00 arasında en yüksek değerlerine ulaşır.

Melatonin hormonu “karanlıklar hormonu” olarak da biliniyor

Aydınlık döneminin uzaması veya aniden ışığa çıkılması melatonin üretimini durdurur. Hücrelerimizi yenileyici, bağışıklık sistemini düzenleyici, vücudumuzun biyolojik ritmini ayarlayıcı, anti-oksidan, yaşlanmayı geciktirici özellikleri olan melatonin hormonu gece salgınlandığı için “karanlıklar hormonu” olarak da bilinir.
Büyüme hormonunu arttırıcı ve ergenliği başlatıcı özellikleri de vardır. Işık, melatonin salınımını engeller. Görme engelli kişilerde kanser olma riskinin diğer kişilere oranla çok daha az olmasının sebebi görme engellilerde melatonin hormonunun fazla olmasına bağlanmaktadır.

Melatonin hormonu yeterince salgılanmazsa ne olur?

Melatonin hormonu yeterince salgılanamazsa; vücut direncimiz düşer, çünkü hücrelerimiz yeterince yenilenemez. Vücudumuzun biyolojik saati korunup, ritmi ayarlanamaz ve jetlag diye tanımlanan ve genellikle uzun süreli uçak yolculuklarından sonra görülen klinik bulgular ortaya çıkar. Bunlar; uykusuzluk, yorgunluk hissi, iştahsızlık, hazımsızlık, zihinsel ve fiziksel performans kaybı, reaksiyon zamanında uzama, hafızada azalma gibi bulgulardır.
Depresyonda da melatonin hormonu azalır, dolayısıyla depresyon tedavisinde kullanılan birçok ilaç melatonin seviyesini arttırarak etki eder.

Daha fazla melatonin için neler yapmalıyız?

- Karanlıkta uyunmalı
- Uyurken mutlaka kullanmak gerekiyorsa solgun ve kırmızı ışık tercih edilmeli
- TV karşısında uyuklamamalı
- Düzenli ve yeterli uyku çok önemli
- Mümkünse gece çalışmalarını gündüze kaydırmalı
- Stres, üzüntü ve öfkeden uzak durmalı
- Alkol, sigara, kahve, fazla çay tüketilmemeli, uykudan önce egzersiz yapmamalı

Hangi gıdalarda melatonin var?

Vişne, lahana, badem, fındık, yer fıstığı, kızılcık, Papatya çayı, anason-rezene çayı, soya fasulyesi, ton balığı (Bu gıdaları akşam saatlerinde almak daha faydalıdır.)

Melatonin ilaç olarak alınabilir mi?

Melatonin ilaç olarak özellikle jetlag için kullanılmakta. Bilinçsiz ve düzensiz kullanımı hiçbir şekilde tavsiye edilmez. Nedeni sadece geceleri yükselen bir hormon olması nedeniyle yüksek olmaması gereken gündüz saatlerinde kan düzeyini yükseltecek şekilde ilaç alımınının yarar yerine zarar vermesidir. Dolayısıyla doğal yollarla vücudun kendi salgısını arttıracak davranış kalıplarına geçilmesi daha uygun olur.

Bebekler için melatonin hormonunun faydaları

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Müberra Namlı Kalem, “Melatonin, beyinden salgılanan ve insanda biolojik ritmi sağlayan bir hormondur. Anne karnındaki bebeğin melatonin üretme yeteneği yoktur ve bu hormon bebeğe anne tarafından sağlanmaktadır. Doğum sonrası dönemde de özellikle ilk üç ayda yeni doğan bebekte melatonin seviyesi çok yetersizdir ve bu dönemde melatonin ihtiyacı anne sütü ile karşılanmaktadır” dedi.

Yenidoğan döneminde melatoninin yeterli olmasının bebek için çok önemli olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Müberra Namlı Kalem, “Melatoninin yeni doğan bebekteki faydalarına her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. Hatta bu faydaları nedeniyle yenidoğan mama formüllerine melatonin eklenmesi ya da melatonin damlaları geliştirme çabası tüm dünyada büyük bir hızla devam etmektedir” şeklinde konuştu ve bebekler için melatoninin faydalarını sıraladı:

• Melatonin bebeklerde uyku düzenini sağlar.
• Bağırsak mikrobiotasını düzenler ve bağırsak kaslarını gevşeterek infantil koliğe engel olur.
• Bebekte ağrı kesici olarak görev yapar.
• Yeni doğan enfeksiyonlarına ve sepsise karşı koruyucudur.
• Antiallerjiktir.
• Güçlü bir antioksidant olarak etki eder.
• Yeni doğan solunum sıkıntılarına karşı koruyucu rol oynar.”