Mamografide ‘kategori 0’ paniği! Ne anlama geliyor? Raporda bu ibare yer alıyorsa korkmalı mısınız? 7 SORU 7 YANIT

Güncelleme Tarihi:

Mamografide ‘kategori 0’ paniği Ne anlama geliyor Raporda bu ibare yer alıyorsa korkmalı mısınız 7 SORU 7 YANIT
Oluşturulma Tarihi: Ocak 02, 2025 09:09

Mamografi özellikle 40 yaş ve üstü kadınlarda başta meme kanseri olmak üzere meme dokusunda var olabilecek tüm sorunların teşhisinde önemli bir rol oynuyor. Son yıllarda mamografi sonuçlarında ‘Kategori 0’ ibaresi yer alıyor. Mamografide yer alan ‘Kategori 0’ ibaresinin yanı sıra bir de ultrason önerilmesi kadınların paniklemesine yol açıyor. Peki kategori 0 ne anlama geliyor? Riskli bir durumun habercisi olabilir mi?

Haberin Devamı

Mamografi raporlarında yer alan kategori sıfır ifadesini ve doktorların artık mamografinin yanı sıra hemen her kadından ultrason istemesinin kafaları karıştırdığından bahseden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Kağan Kocatepe merak edilen tüm soruları yanıtladı.

MEME KANSERİNE BAĞLI ÖLÜM RİSKİNİ %20-70 ORANINDA AZALTIYOR

1- Mamografi 40 yaş ve üstü her kadın için yılda bir kez rutin olarak yapılması gereken bir işlem olarak biliniyor. Siz mamografiyi hangi yaş aralığındaki kadınlara ne sıklıkla öneriyorsunuz?

Meme kanseri kadınlarda nispeten sık görülen bir kanser türüdür. Ülkeden ülkeye yapılan istatistikler farklılık göstermekle beraber çoğu ülkede kadınlarda kansere bağlı ölüm nedenleri arasında meme kanseri, akciğer kanserinden sonra ikinci sırayı alıyor.

Haberin Devamı

Mamografinin kadınlara belli aralıklarla yapılmasının doktorlar tarafından şiddetle önerilmesi, bu tarama testi sayesinde meme kanserinin erken tanınabilmesi sayesinde hastalığa bağlı ölüm riskinin %20-70 oranında azaltılabilmesidir.

Günümüzde tarama amaçlı mamografinin meme kanseri açısından risk faktörü bulunmayan kadınlara 40 yaşında başlanması, 50 yaşına kadar 2 yılda bir, daha sonra yılda bir uygulanması öneriliyor.

2- Mamografi 40 yaş altındaki kadınlar için gerekli değil mi ya da riskli mi?

30-40 yaşından daha genç olan kadınlarda bir yandan meme dokusunun yoğun olması nedeniyle görüntülemenin zor olması, öte yandan meme kanseri görülme olasılığının oldukça düşük olması nedeniyle bu yaş grubundaki kadınlara rutin mamografi önerilmez. Genç kadınlarda meme dokusundaki sorunlar genellikle meme muayenesi ve meme ultrasonografisiyle aydınlatılır.

Mamografi ‘normal’ olarak rapor edildiğinde gerçekten bir sorun olmama ihtimali yüzde 90'lara varıyor, bu da mamografinin ne kadar etkili bir tarama testi olduğunu gösteriyor.

Ailesinde meme kanserli birey bulunan veya meme kanseri geliştirme açısından çeşitli risk faktörleri olan kadınlarda rutin mamografi aralıkları genel cerrahi uzmanının belirlediği şemaya göre uygulanır.

Haberin Devamı

Mamografide ‘kategori 0’ paniği Ne anlama geliyor Raporda bu ibare yer alıyorsa korkmalı mısınız 7 SORU 7 YANIT

3- Mamografi riskli bir işlem mi? Yüksek oranda radyasyona maruz kalmaya sebep oluyor mu?

İşlem esnasında belli miktarda bir radyasyona maruz kalınsa dahi mamografinin erken tanı açısından önemi düşünülürse, alınan bu radyasyon dozunun ihmal edilebilecek kadar düşük olduğu söylenebilir.

İşlem esnasında meme dokusunun bastırılması nedeniyle bazen uzun sürebilen meme ağrısı söz konusu olabiliyor. Meme protezinin bu basınçla patlayabilme olasılığı nedeniyle ve protezi olanlarda mamografinin nispeten yetersiz kalabilmesi nedeniyle protezi olan kadınlarda meme MR tercih edilir.

Meme kistlerinde yırtılma, memede hematom (kan birikimi) gibi durumlar ise ender görülüyor.

Haberin Devamı

4- Son zamanlarda mamografi raporlarında yer alan 'kategori 0' ifadesi ve mutlaka ultrason istenmesi kadınların paniklemesine sebep oluyor. Kategori 0'ı detaylandırır mısınız?

Her mamografi raporunun sonunda yer alan bu sınıflandırmayı kendiniz de anlayabilmeniz için öncelikle BIRADS (Breast Imaging Reporting and Data System) sınıflamasını detaylandıralım.

BIRADS Sınıflandırması:

Kategori 0: Kanser şüphesinin net olarak ortadan kaldırılması için ek görüntüleme yöntemleri gerekir (meme ultrasonu veya meme MR). En çok stres yaratan ibare budur, lakin sıklıkla, ek inceleme yapıldıktan sonra radyolog incelemeyi ‘normal meme bulguları’ şeklinde raporlar.

Haberin Devamı

Aslında günümüzde mamografi sıklıkla aynı seansta veya birkaç gün arayla mamografi ve meme ultrasonografisi ile yapılması tercih edildiğinden Kategori 0 raporlaması giderek azalmaktadır. Eğer kategori 0 görürseniz yukarıda söylediğim gibi endişelenmenize çok gerek yok.

Kategori 1: Normal meme dokusu bulguları - rutin takip

Kategori 2: Bulgular selim tabiatlıdır - rutin takip

Kategori 3: Bulgular büyük olasılıkla selim tabiatlıdır - 6 ay sonra kontrol

Kategori 4: Kansere işaret eden bulgular - meme biyopsisi ve histopatolojik inceleme önerilir

Kategori 5: Kanser olasılığı son derece yüksek bulgular - meme MR, biyopsi

Kategori 6: Biyopsiyle meme kanseri tanısı kesinleşmiş hastaların mamografi bulguları - tedavi sonrası takip

Haberin Devamı

Mamografide ‘kategori 0’ paniği Ne anlama geliyor Raporda bu ibare yer alıyorsa korkmalı mısınız 7 SORU 7 YANIT

İKİ İNCELEME BİRBİRİNİ TAMAMLIYOR

5- Eskiden sadece mamografi meme kanseri ya da memede bir sorun olup olmadığı konusunda yeterli bir tetkik olarak görülüyordu. Şimdi ise mamografiden kesin sonuç alabilmek için ultrason da isteniyor. Bunun sebebi ülkemizde meme kanseri görülme sıklığının artması olabilir mi?

Günümüzde çoğu durumda mamografi ve meme ultrasonografisi beraberce yapılmaktadır. Bunun en önemli nedeni meme ultrasonografisinin meme dokusundaki kistik ve solid (katı) oluşumları birbirinden net bir şekilde ayırabilme yetisidir. Böylece bu iki incelemenin birbirinden üstünlüğü değil, birbirini tamamlayıcılığı söz konusudur.

Meme kanseri, check-up taramasıyla saptanan tüm kanser türlerinde olduğu gibi bir artış göstermektedir. Ancak bunun en muhtemel nedeni kanserin sıklığının artmış olması değil, erken evrelerde yakalanan olguların artmış olmasıdır. Lakin bu da günümüzde aslında tanısı konmasa hiçbir şekilde yayılmayacak kanser türlerinin de tanınmasıyla yapılan overtreatment (aşırı tedavi olarak tercüme edilebilir) olgusunu karşımıza çıkarmaktadır.

Overtreatment özellikle meme, prostat ve tiroit gibi organlara yapılan tedavilerde bir soru işareti olarak varlığını sürdürmekte olmakla beraber meme kanseri erken tanısında mamografi+meme ultrason taramasının önemi tartışmaya açık olmamalıdır ve önerilen şekilde sürdürülmelidir diye düşünüyorum.

Yaşam boyunca her 8 kadından birinde görülme riski bulunan meme kanserlerinden sadece yüzde 1'inden azı erkeklerde ortaya çıkar.

Türkiye'de bir yıl içinde yaklaşık 20 bin kadına meme kanseri teşhisi konulurken, istatistik tam belli olmasa da erken tanı alan vakaların oranı her geçen yıl daha fazla artıyor. Bunun da nedeni tarama programlarının eskisinden daha iyi işletilmesi. Erken tanı konulan olgular arttıkça elbette ki bu meme kanseri sağ kalım oranını çok önemli derecede etkiliyor ve sağ kalım oranlarını kanserler arasında giderek daha yukarılara çıkartıyor.

Dr. Kağan Kocatepe

6- Mamografi hakkında her kadının mutlaka bilmesi gerekenler var mı?

-- Mamografi meme dokusunun adet döngüsünün içinde en iyi görüntülenebildiği bir dönemde yapılmalıdır. Bu dönem adet kanamasının başladığı ilk hafta içerisinde hormon seviyelerinin henüz nispeten düşük olduğu günlerdedir. Menopoz döneminde bulunan bir kadın ise bu incelemeyi herhangi bir günde yaptırabilir.

​-- Mamografi, mamografi cihazı adı verilen özel bir röntgen cihazı yardımıyla her iki memenin sıkıştırılarak çeşitli seviye ve kesitlerde filmlerinin alınmasından ibaret bir incelemedir. Mamografi esnasında meme dokusunun sıkıştırılmasının amacı daha nitelikli görüntüler elde etmek ve kadının alacağı radyasyon dozunu en düşük seviyeye indirmektir.

-- Radyoloji uzmanı değerlendirmesini yaparken genellikle önceki yıllardaki görüntüleri de dikkate alır. Bu nedenle mamografi filmlerinin ve raporlarının düzenli olarak muhafaza edilmesi ve radyoloji uzmanına sunulması son derece önemlidir.

​-- Meme protezi olan kadınlarda mamografi ile görüntü elde etmek zordur. Bu durumlarda inceleme genellikle Manyetik Rezonans (MR) ile yapılır.

7- Öte yandan mamografi hakkında yanlış bilinen şeyler ve doğruları neler?

Son zamanlarda ortaya atılan ‘mamografinin, eğer kanser kitlesi varsa işlem esnasında meme dokusuna basınç uygulanmasıyla bu kitlenin yırtılarak içinde bulunan kanser hücrelerinin dışarı sızmasına ve bu nedenle kanserin hızla yayılmasına neden olduğu’ konusundaki iddia yanlıştır.

Zira mamografi incelemesinin başlangıcından bugüne mamografi taraması yapılan kadınlarda, yapılmayan kadınlara göre meme kanseri ve buna bağlı ölüm belirgin derecede azdır.

BAKMADAN GEÇME!