Mamografi hakkında her şey!

Mamografi cihazının önünde poz veren Sofia Vergara, kadınların sağlık konusunda dikkatli olmaları gerektiğine dikkat çekti. Instagram sayfasında bir video paylaşan Vergera, tüm kadınlara ‘Mutlaka mamogrofi çektirin’ çağrısında bulundu.

Radyoloji Uzmanı Cem Yamanel, düşük enerjili X ışınları kullanılarak meme dokusunun incelenmesine olanak tanıyan radyolojik bir inceleme yöntemi olan mamografi hakkında tüm merak edilenleri anlattı.

Mamografi cihazlarında, her bir memenin ayrı olarak, paralel iki plaka arasında sıkıştırılması (komprese edilmesi) ile görüntü elde edilir. Standart bir çekimde, farklı iki açıda her memeden ikişer tane olmak üzere toplam dört tane çekim yapılır. Standart çekimlerde rastlanan bulgulara göre ilave çekimler de gerekebilir.

Verilen X ışını tehlikeli midir?

Mamografi, tüm röntgen tetkikler içerisinde en düşük doz radyasyona maruz kalınan incelemelerden biridir. X ışınlarına bağlı olası risk, çok genç hanımlarda daha fazladır. 40 yaş üzeri kadınlarda mamografinin getireceği potansiyel fayda göz önüne alındığında, radyasyona bağlı kanser riski göz ardı edilebilecek kadar düşüktür.

Teorik olarak, mamografi çekiminde alınan X ışınının neden olabileceği meme kanserinden ölüm ihtimali, 3 sigara içimi ile oluşabilecek akciğer kanserinden ölüm ihtimali ile eştir. Bir saatlik uçak yolculuğu ile alınan kozmik radyasyonun, mamografi çekiminin çok üzerinde olduğu unutulmamalıdır.

Mamografinin sınırları nelerdir?

Meme kanser tanısında mamografinin duyarlılığı %90’dır; %10 vakada ise kanser olduğu halde mamografi bulgu vermeyebilir. Mamografik incelemeyi tamamlayan meme sonografisi ile özellikle yoğun meme dokusu olan hastalarda, kanser tanı duyarlığı %95’e kadar yükseltilebilir. Meme dokusu, yaşla ve genetik faktörler ile birlikte yağa dönüşür. Yağ ağırlıklı memede mamografinin duyarlığı da daha yüksektir.

Kimlere mamografi yapılır?

Amerikan Kanser Birliği, Amerikan Radyoloji Derneği gibi tüm dünyada referans kabul edilen organizasyonlar, herhangi bir risk faktörü taşımayan hanımlarda, kanser tarama amaçlı mamografinin 40 yaşından itibaren başlanmasını ve her yıl tekrarlanmasını önermektedirler. Yaşam boyu meme kanseri gelişme olasılığı 9/1’dir. Yaş artışı ile birlikte kanser gelişme ihtimali daha da artar. 40-59 yaş arasında meme kanser gelişme olasılığı 24/1 iken, 70 yaş üzerinde 7/1’dir. Yaş artışı ile birlikte meme kanser gelişme olasılığı artar Bu nedenle mamografinin üst yaş limiti yoktur.

Yüksek risk durumlarında ise tarama amaçlı mamografi çekimlerine daha erken yaşlarda başlanması gerekmektedir. Önceden meme kanseri geçirme, meme kanser mutasyon genlerinin ( BRCA ) pozitifliği veya 1.derece yakınlarda bu genlerin taşıyıcılığının bilinmesi, 10-30 yaşlar arasında göğüs duvarına radyoterapi uygulanması, anne ve kız kardeş gibi 1. derece yakınlarda çok genç yaşlarda meme kanser olgularının rastlanması gibi yüksek risk durumlarında mamografi tarama yaşı 25 yaşa kadar inebilmektedir.

Standart meme taramasında mamografi ve fizik muayene birbirlerini tamamlayıcı özellik göstermektedir. Fizik muayene, yani yıllık doktor muayenesi ve hastanın ayda 1 kere tekrarlayacağı kendi kontrolleridir. Menopoz öncesinde menstrual siklusun ikinci haftası memede hassasiyetinin ve ödemin en az olduğu dönemdir; bu nedenle hastanın kendi muayenesi için en ideal zaman aralığıdır Mamografi çekimleri de aynı döneme denk getirilmelidir.

Mamografi hangi zamanlarda yapılmalıdır? Herhangi bir hazırlık gerektirir mi?

Memede ödemin ve hassasiyetin en az olduğu adetin başladığı gün birinci gün kabul edilerek 7.-14.günler arası dönem mamografik inceleme için ideal zamandır.

Pudralar, losyonlar, deodorantlar mikrokalsifikasyonlara benzer imajlar oluşturabilirler. Bu nedenle çekim günü kullanılmamaları veya çekim öncesi temizlenmeleri gereklidir

Mamografi çekilirken acı hissedilir mi?

Mamografi çekimine verilen tepkiler hastanın ağrı eşliği ile paralel olarak çok farklılık göstermektedir.
Standart çekimde toplam 4 görüntü alınmaktadır ve her birinde kompresyon altındaki süre 1 dakikayı aşmamaktadır. Hastaya mamografik inceleme ve özellikle memenin sıkıştırmasının gerekliliği iyi izah edildiğinde ve deneyimli teknisyenlerin yapacağı hızlı çekimlerde mamografi çekimini hastaların tamamına yakını rahatlıkla tolere etmektedirler.

Hamilelere uygulanmalı mı?

Diğer tüm X-ray tetkikleri gibi hamilelere mamografi çekilmemelidir. Meme sonografisi ve meme MR inceleme gerekli durumlarda mamografi yerine yapılabilir.