Lösemide erken teşhis ve tedavi hayat kurtarıyor

Yaşamımızı sürdürebilmemiz için gerekli olan alyuvarlar (eritrositler), akyuvarlar (lökositler) ve trombositler (pulcuk hücreler) adı verilen hücreler ile proteinler, hormonlar, vitaminler, mineraller gibi kimyasalların tüm dokulara damarlarımızdaki kan ile taşındıklarını belirten Hematoloji (Kan Hastalıkları) Uzmanı Dr. Şükrü Yenice, kanın içindeki alyuvar, akyuvar ve trombosit hücrelerinin kemik iliğinde üretildiğini aktarıyor.

Alyuvarların görevinin oksijeni ve karbondioksidi taşımak, trombositlerin görevi kanın pıhtılaşmasında rol almak, akyuvarların ise vücudumuzu mikroplara ve yabancı-zararlı maddelere karşı korumak olduğu hatırlatan Uzm. Dr. Şükrü Yenice bütün bu hücrelerin üretimin, miktarın, görev şekillerini, yenilenmesi, yaşam süreleri ve çoğalması vücutta çok iyi düzenlenmiş bir plan çerçevesinde gerçekleştiğini belirterek, hücrelerin ihtiyaç fazlası olarak kontrol dışı olağanüstü çoğalmasıyla kanserin de oluştuğunu anlatıyor.

Çocuklarda görülen her 3 kanserden birisi lösemi

Vücudun herhangi bir parçasında kanser gelişebilir. Kemik iliğindeki kök hücre adı verilen ana hücrelerden türetilip farklılaştırılarak kana verilen kan hücrelerinde kontrolsüz bir çoğalmanın ortaya çıkmasının lösemiye neden olduğunu belirten Uzm. Dr. Şükrü Yenice, löseminin çocukluk çağında ve genç nüfusta en çok görülen kanser olduğunun altını çiziyor. Lösemiye yönelik oranları da paylaşarak çocuklarda görülebilen her 3 kanserden birisinin lösemi olduğu bildiren Yenice, lösemi akyuvarların kanseri ise de eritrolösemi gibi alyuvarların öncül hücrelerinden, megakaryositik lösemi gibi trombositlerin öncül hücrelerinden köken alan lösemilerin varlığının da olduğunu aktarıyor.

Lösemide kemik iliğinde çok sayıda ama işlevsiz yani görevini yapamayan hücreler üretilir. Bu hücreler kemik iliğini doldururlar ve kana geçerler. ‘’Bazı lösemilerde kan dışında akciğer, karaciğer, beyin, böbrek, testis gibi organların tutulumu da olabilir’’ diyen Uzm. Dr. Şükrü Yenice, sözlerini şöyle sürdürüyor: ‘’Çocuğun yüksek doğum ağırlığı ile doğması, erken doğum veya gecikmiş doğum, ailede lösemili kardeş olması, başka bir kanser sebebiyle kanser ilaçları veya ışın tedavisi yapılması, organ nakli sebebiyle bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi uygulanmış olması bazı genetik sağlık sorunları gibi etkenlerin çocukluk çağı lösemileri için öne sürülen risk faktörleri arasındadırlar.‘’

Çocukluk çağı lösemilerinin değişik şekillerde gruplandırıldığını belirten Uzm. Dr. Şükrü Yenice, ‘’Eğer lösemi hızla gelişmişse akut lösemi, yavaş gelişmişse kronik lösemi olarak adlandırılır. Lösemi akyuvarların lenfosit grubundan köken almışsa lenfositik, diğer gruptan (myeloid gruptan) köken almışsa myeloid lösemi denir. Nötrofilik-monositik-eozinofilik-bazofilik-eritorisitik-megakaryositik lösemiler bu gruptandırlar’’ diyor. Lösemi gruplarına yönelik verileri de paylaşan Yenice, çocukluk çağında görülen lösemilerin çoğunlukla (%97 oranında) akut lösemiler olduğunu, Akut lösemiler de çoğunlukla (%75) lenfositik lösemi türünde olduğunu belirtiyor. Akut Lenfositik Lösemi dışındaki akut lösemiler ise myeloid lösemiler olup bunlara da Akut Myeloid Lösemi (AML) veya ANLL dendiğini anlatıyor.

Tekrarlayan enfeksiyonlar lösemi belirtisi olabilir

Çocukluk çağı lösemi hastalığının belirtilerini; solukluk, erken yorulma, halsizlik, sersemlik hissi, ateş, tekrarlayan enfeksiyonlar, eklem ve kemik ağrıları, karın ağrıları, iştahsızlık, zayıflama, beyne yayılmışsa ( metastaz) baş ağrısı, denge bozukluğu, havale geçirme, görme sorunları, Akciğer tutulmuşsa solunum güçlüğü, göğüs ağrısı, erkek çocuklarda %20-30 testis tutulumu, Böbrek yetmezliği-tansiyon yüksekliği olarak sıralayan Uzm. Dr. Şükrü Yenice, muayene sırasında boyun,koltukaltı ve kasık lenf bezlerinde şişlik, ciltte morarmalar, burun-diş eti-cilt kanamaları gibi muayene bulguları ile hastalığın saptanabileceğinin altını çiziyor.

Çocukluk çağı lösemi hastalığının tedavisinde kemoterapi, hedeflenmiş tedavi-akıllı ilaç tedavisi, radyoterapi (ışın tedavisi), kemik iliği nakli veya kök hücre nakli, löseminin komplikasyonları ve ilaçların yan etkilerine yönelik tedaviler, gerekmesi halinde kan nakli (damardan eritrosit,trombositverilmesi) ve psikolojik desteğin kullandığını belirten Uzm.Dr. Şükrü Yenice, genel sağ kalım oranının yüksek olduğunu söyleyerek ‘’Genel sağ kalım ALL de % 80’nin üzerindedir, % 90'lara kadar çıkar. Bu oran AML de % 60’dır‘’ diyor.

Çocukluk çağı lösemilerinin önleyici yöntemi olmadığına vurgu yapan Uzm. Dr. Şükrü Yenice, anne adaylarının hamilelik dönemlerinde enfeksiyonlardan, zirai ilaçlı ortamlardan, röntgen ve tomografi yapılan radyasyon sahalarından uzak durmasını önererek babanın sigara ve alkol kullanmaması ve bebeklik döneminde anne sütü ile beslenmenin çocuklarda lösemi riskini azalttığını belirtiyor.