Küçük çocuklar ve cinsellik

Çocukların sağlıklı gelişim yaşayarak, istismara yönelik yaklaşımlardan korunmaları yaşlarına uygun cinsel eğitim almaları ile mümkündür. Başarılı bir cinsel eğitimin temel taşı yetişkinler ile çocukları arasında kurulacak açık iletişim ve işbirliğinin süreklilik kazanmasıdır.

Cinsellik vücudumuz ve işleyişini, cinsiyet özellik ve tercihlerimizi, sevgi, yaşam ve ilişkilere dair değerlerimizi içeren geniş bir kavramdır. Doğumdan ölüme kadar yaşanan süreçte bireyin hayatında cinsellik önemlidir. Değişik kültürler, dinler ve aile değerleri, çocuklukta yaşanılan deneyimler bireyin cinselliğe bakış açısını etkiler. Cinsellik aynı zamanda pek çok yetişkinin rahatsızlık duyarak konuşmaktan kaçındığı bir alandır. Erişkinler gelecekte çocukların okulda cinsel eğitim görerek ya da yaşadıkları sosyal ortamlarda gereksinim duydukları bilgileri edineceklerini umut ederler. Anne-babalar konu hakkında konuşmaktan kaçınmalarına rağmen çocuklar küçük yaşlardan itibaren cinsellik hakkında bilgi toplamaya başlarlar.


Cinsellik hakkında toplumdan karmaşık mesajlar gelir. Medyada davetkâr ve istismara yönelik görüntüler yer alırken diğer konuları çocuklara açıklamaktan kaçınmayan yetişkinler cinsellik hakkında utangaç davranarak sessiz kalmayı yeğlerler. Tüm bu karmaşa içinde çocuklara yönelik cinsel istismar vakalarındaki artış ise küçüklerin korunmaları gerektiği gerçeğini ortaya koymaktadır.

Küçük çocukların cinsel gelişimleri için uygun olan yaklaşım nedir?

Doğumdan iki yaşına kadar bebeklik dönemindeki temel amaç duyuların gelişimidir. Bebek doğumdan itibaren anne-babanın kendisine dokunması, yatıştırması, tutması, beslemesi, altını değiştirmesi ve giydirmesi ile öğrenmeye başlar. Cinsel organları da dâhil olmak üzere vücudunu araştırarak tanımaya başlar. Kadın ve erkek kimliği oluşmaya başlar, kız ve erkek çocuklarından beklenilen davranışları öğrenir. Bu nedenle kızları kız çocuk, erkekleri ise erkek çocuk gibi giydirmek ve yetiştirmek önemlidir. Erkek çocukların saçlarını uzatarak, elbiseler giydirmek ya da kız çocuklarına erkek giysileri giydirmek sakıncalıdır. Ancak kızların tabancalarla, erkek çocukların ise bebeklerle oynamaları onların cinsiyetleriyle ilgili sorunları olduğunu göstermez.

Üç-dört yaşlarında organlarına duyduğu merak giderek artar, mastürbasyon sıklıkla gözlemlenir. Mastürbasyon cinsel gelişimin doğal bir evresidir. Bebekler erken dönemde cinsel organlarını keşfederler ve mastürbasyon 4 yaş civarında yoğun olarak görüldükten sonra ergenlik dönemine kadar kaybolur. Mastürbasyon organizma hakkında bilgi toplamaya yönelik bir davranıştır ve bu yolla çocuk vücudun nasıl çalıştığını anlamaya çalışır. Çocukla sağlıklı bir iletişim kurmak için anne-babaların mastürbasyona ilişkin yargılayıcı bir tutum izlememeleri çok önemlidir. Bu durumda "Bütün çocuklar senin gibi bazen cinsel organları ile oynar. Bu çok doğaldır. Ama daha güzel oyunlar bulup, bundan vazgeçebilirsin" şeklinde bir açıklama yapılabilir.

Üç-dört yaş çocuğu kardeş ve arkadaşlarla doktorculuk gibi cinsel oyunlar oynayabilir. Eğer çocuk çıplak olarak doktorculuk oynuyorsa, yetişkin sakin ve kararlı davranmalı, giyinmesini sağlayarak " Giysilerimizi üzerimizde tutmalıyız. Eğer diğer insanların vücutlarının nasıl olduğunu merak ediyorsan, sana bazı resimler gösterebilirim" demelidir.

Üç-dört yaş çocuğu küfürlere ilgi gösterebilir. Hamilelik ve doğum gibi konulara karşı ilgilidir. Bu yaş çocuğunun sıklıkla sorduğu sorular cinsel organlarıyla ilgilidir. Çocuğun "Bu ne ?" sorusuna cinsiyet özelliklerine göre şu yanıtlar verilebilir ; "Bu senin vajinan. Bütün kızların vücudunda bu delik vardır" veya "Bu senin penisin, bütün erkeklerde vardır."

"Niçin kızların penisi yok?" sorusuna "Bütün erkeklerin penisleri, bütün kadınların vajinaları vardır, öyle doğarlar" yanıtı verilebilir.

"Niçin kadınların memeleri vardır ?" sorusu ise "Bebekler doğdukları zaman ancak süt içebilirler. Memeler süt yapar. Anneler bebeklerini sütle besler. Küçük kızlar büyüyünce memeleri de büyür. Erkek çocukların memeleri büyümez. Onlarda süt olmaz."

Beş-sekiz yaşlarda ise erkek veya kız olduğuna ilişkin görüşü netleşir. Bebeklerin nasıl dünyaya geldiklerine dair anlayışı değişebilir. Beş yaş çocuğu genellikle bebeğin hastaneden geldiğini belirtir.

Beş yaşına kadar farklı cinsten kardeşler aynı odada yatabilirler, ancak bu yaştan sonra odaları ayrılmalıdır. Bu dönemde mahremiyet duygusunun kazanılması önemlidir. Çocuk anne-babayı çıplak olarak görürse, bunu sorun haline getirmek gereksizdir. Yetişkin örtünmek için telaşa kapılmamalı, giyinmek için yalnız kalmak istediğini belirtmelidir. Anne-baba bu dönemde çocukla birlikte çıplak olarak banyo yapmaktan kaçınmalıdır. Çocukların özellikle bu yaşta anne-babaları ile aynı odada yatmaları sakıncalıdır.

Anneler ve babalar cinsellik konusunda çocuklarına nasıl yardımcı olabilirler?

Yetişkinler çocukların sorduğu sorular karşısında şaşırmamalı, doğru yanıtlar verirken uygun terimler kullanmalıdırlar. Cinsel merakın "kötü bir şey" olduğuna dair yaklaşım aradaki iletişimi engeller. Dört yaşındaki bir çocuğun çıplak insan vücuduna ait ayrıntıları şaşırtıcı şekilde çizmesi onun "kötü" olduğunu değil, merak ettiğini ve anne-babaya güvendiğini gösterir. Soruları yanıtlarken dikkat edilmesi gereken diğer bir konu ise organlar ve işlevleri hakkında doğru terimler kullanmaktır. Küçük çocuklar penis, vajina gibi terimleri öğrenebilirler. Uygun sözcükler iletişim düzeyini yükseltir ve çocuğun müstehcen bir dil kullanmasını engeller.

Anne-baba sorulan sorunun yanıtını bilmiyorsa bunu belirtmeli, araştırdıktan sonra çocuğa bilgi vermelidir. Yetişkinler çocuklarda cinsel gelişimle ilgili kitaplar okuyarak ve uzmanlara danışarak bilgi toplamalıdırlar. Cinsel bilgi çocuğun yaşına uygun olmalı, açık ve yalın olarak çocuğa iletilmelidir. Sorular yanıtlanırken cinsiyet farkı gözetilmemelidir.