Kötü çocuk mu, kötü tutum mu?

Çocuklar bazen duygusal sıkıntılarını tükürerek veya ısırarak dile getirmeye çalışabilirler. Tüm davranışlarda olduğu gibi bu tip olumsuz davranışlarda da ebeveynlerin tutumu, çocuğun davranışının devamında belirleyici rol oynar. Psikiyatr Dr. Barış Önen Ünsal ve Psikiyatri Uzmanı Dr. Gökben Hızlı Sayar aileleri bu konuda bilgilendiriyor.

Tükürme özellikle okul öncesi çocukların sergilediği davranış bozukluklarından biridir. Çocuğun tükürme davranışına ebeveynlerinin verdiği tepkinin bu davranışı sürdürüp sürdürmemekte büyük önem taşıdığını söyleyen Psikiyatr Dr. Barış Önen Ünsal, bu tepkilerde nelerin belirleyici olabileceğini açıklıyor.

Kızdığınızı ya da iğrendiğinizi görürse tükürebilir

Çocuk tükürdüğünde ebeveyninin kızdığını ya da iğrendiğini görürse bu davranışı sürdürme ihtimali artar. Öfkelenmeden, sakin bir şekilde yaptığının kabul edilebilir bir davranış olmadığını anlatmak gerekir. Karşındakinin etkilenmediğini gördüğünde çocuk tükürmekten vazgeçecektir. Israrla tükürmeye devam ettiği takdirde bulunduğu ortamdan uzaklaştırmak gerekir. “Tükürmenden hoşlanmıyorum ve onaylamıyorum”, “Şimdi biraz yalnız başıma vakit geçireceğim”, “Bu durumda seninle oynayamam” gibi mesajlarla bu davranışı sürdürdüğünde yalnız kalacağını göstermek yerinde olur.

Alternatif yollar gösterin

Öfkesini, üzüntüsünü ya da korkusunu anlatmak için konuşabileceği, top oynayabileceği, resim ya da oyun hamurlarıyla figürler yapabileceği gibi alternatif yollar gösterilmelidir. Çocuk tükürme davranışı sergilediğinde onu küçük düşürücü bir tepki vermemek gerektiğinin altını çizen Psikiyatr Dr. Barış Önen Ünsal, konuyu bir örnekle açıklıyor:

“Parkta çocuğunuzun hiç tanımadığınız başka bir kız çocuğuna tükürdüğünü görmek ebeveyn olarak utanmanıza ve çocuğunuza öfkelenmenize neden olur.”

* O anda yanına giderek bağırıp çağırdığınızda ya da tokat attığınızda çocuğunuz parktaki diğer çocukların önünde utanç duyar. Üstelik bu durum tükürme davranışını gelecekte de sürdürmesine yol açar. Her defasında kendinizi daha çaresiz hissedip daha ağır cezalar vermek zorunda kalabilirsiniz.

* Diğer yandan hiç tepki vermeden kafanızı çevirmeniz de olumlu bir yaklaşım olmaz. Çocuğunuzun tükürme davranışının sorunlarını çözmek için kullanabileceği başarılı bir yöntem olduğunu ve onu onayladığınızı düşünmesine neden olur.

* Böyle bir anda öncelikle diğer çocukla ilgilenmelisiniz. Sonra çocuğunuzun yanına gidip diğer çocuklardan uzaklaştırmalı, çömelip onun göz seviyesine gelerek ve omuzlarına dokunarak onunla konuşmalısınız.

* Özür dilemezse bu konuda ısrarcı olmayın. Tükürme sonucu insanlara hastalık bulaşabileceğini söyleyebilirsiniz. Konuşmayı tükürükten uzaklaştırıp daha sıradan bir konuya çevirmek çocuğun bu davranışı devam ettirme ihtimalini azaltır.

Dişlerinin gücünü keşfederler

Çocuklarda bebeklik döneminde normal kabul edilen ısırma davranışı çocukluk ve ergenlik dönemlerinde de devam ediyorsa, bu davranışın nedenlerini araştırmak gerekir. Ebeveynlerin doğru yaklaşımlarının önemine dikkat çeken Psikiyatri Uzmanı Dr. Gökben Hızlı Sayar, çocuğun bu davranışının nedenlerinin merak ve öfke duygusunun yanı sıra tepki gösterme ve dikkat çekme isteğinden kaynaklanabileceğini söylüyor. Dr. Gökben Hızlı Sayar, ebeveynlere çocuklara bu davranışlarını bıraktırırken nasıl davranmaları gerektiği konusunda önerilerde bulunuyor.

Bazıları meraktan ısırır

Çevresindeki dünyayı tanımaya çalışan yürüme çağında bir çocuk ısırarak merakını giderebilir. Yeni gördüğü bir nesnenin tadı nasıldır, sert ya da yumuşak mıdır, anlamak ister. Eğer çocuğun ısırma sebebi bu merakı ise bunu durdurmak kolaydır. Çocukla konuşarak ısırmaması gerektiğini açıklamak gerekir. Isırmak yerine dokunabileceğini belirtmek, ısırdığı zaman bir oyuncağını almak ya da bir süre odasında kalmasını sağlamak gibi küçük bir uyarı sorunu çözebilir.

Bazı çocuklarda ısırma bir tepki biçimidir

Sözsel iletişimi yeterince gelişmemiş bir çocuk davranışları engellendiğinde ya da istediği bir şeye ulaşamadığında kendini ısırarak ifade edebilir. Alternatif davranış öğretmek ve ısırmanın olumsuz sonuçlarını göstermek yine bir çözüm olacaktır. Çocuğu o an ilgisini çekebilecek bir aktiviteye yönlendirmek de dikkatini başka bir alana yöneltmesini sağlayacaktır.

Isırmanın altında yatan sebep dikkat çekme ihtiyacı olabilir

Özellikle okul öncesi yaş grubu çocuklar dikkat çekmek için ısırma yolunu seçebilirler. Bu davranışı kreşe başlama ya da bir kardeşin doğması gibi durumlara bir tepki olabilir. Hiç kimse kendisini ısıran birisini görmezden gelemez. Bu durumda ısırmaya verilen tepki azaltılmalı ve ısıran çocuğun ilgi çekmesi engellenmelidir. Çocuk ısırma davranışını günden güne azalttığı takdirde ödüllendirilebilir. Isırmadan iletişim kurduğunda daha fazla ilgi gösterilmelidir. İlgiye ihtiyacı olan çocuğa birebir zaman ayırmak gerekir.

Küçük çocuklar dişleri acıdığı için ısırabilirler

Dişleri yeni çıkan bir çocuk acısını azaltmak arzusu ile ısırabilir. Bu noktada çocuk doktoru tarafından önerilen bazı jeller rahatlatıcı olabilir. Oyuncak ya da diş halkalarının verilmesi de fayda sağlar.

Öfke belirtisinin göstergesi olabilir

Okul çağında bir çocuğun ısırma davranışı öfkenin bir göstergesi olabilir. Çocukla bu durumu konuşmak gerekir. Aile içinde anlaşmazlık ve kavga gibi baş etmekte zorlandığı bir duruma tepki gösterebilir. Ayrıca, çocuğun bu davranışının okulda kendini diğer çocuklardan korumak için başvurduğu bir yol olabilir. Çocuğun karate kursu gibi bedensel bir spor aktivitesine yönlendirilmesi bazen sorunu çözer. Ancak tablo inatçı ve şiddetli ise öfkesini kontrol altına almak için bir uzmana danışmak gerekir.