“Kızım ergenliğe giriyor”

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Evrim Aksoy, çocukluktan ergenliğe geçişte görülen adet dönemi hakkında önemli bilgiler verdi.

Puberte yani ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe doğal geçiş sürecidir. Bu sürecin sonunda üreyebilme yeteneği kazanılır. Kızlar puberteye ve cinsel olgunluk evresine erkeklerden daha erken girer.

Ergenlikteki değişimler

Kızlarda pubertede oluşabilecek değişikliklere bir bakalım:

Boy ve kiloda artış: 9 yaş civarında erişkin boyunun %17-18’ine ulaşmaya başlar. Herhangi biri size ellerin ve ayakların ne kadar büyük derse şaşırmayın. Kol ve bacaklar önce uzamaya başlar daha sonra gövde uzar. Çoğu genç kızda en hızlı boy uzaması görüldükten yaklaşık 6 ay sonra ilk adet kanaması başlar.

Aynı dönemde kilo artışı da olur. Üst kollarda, bacaklarda ve sırtta daha fazla olmak kaydıyla yağlanma görülür. Kalça daha yuvarlaklaşır ve genişler. Belde ise incelme izlenir.

Adolesan takibinde her yıl boy ve kilo ölçülmeli, uzama ve kilo alma uygunluğu değerlendirilmelidir. Hızlı kilo alma durumu egzersiz ve diyetle ayarlanmalıdır.

Meme gelişimi: Puberte çağının en erken bulgusu meme gelişimidir. Bu nedenle utanma, rahat hissedememe gibi durumlar varsa bu döneme uygun sütyenler kullanılabilir. Anne, abla gibi yaşça büyük kişilerden doğru ölçü konusunda yardım istenilebilir.

Tüylenme artışı: Kol ve bacaklardaki tüylerde artış ortaya çıkacağı gibi koltukaltı ve genital bölgede de yeni tüyler görülmeye başlar. Tüylenme ile çeşitli tüy alma yöntemleri veya lazer epilasyon kullanılarak baş edilebilir.

İlk adet kanaması: Genellikle ilk adet kanaması 12-13 yaşları arasında olur. Ama daha erken ya da geç de görülebilir. İlk 2-3 gün daha ağır sonraki 2-3 gün hafif kanama izlenebilir.

Adet döneminde hormonlar ve vücutta salgılanan bazı maddeler rahimde kasılmalara neden olarak karın krampları oluşturur.

Adet döneminde ayrıca,

• Üst bacak bölgesinde ağrılar
• Sırt ağrısı
• Şişkinlik
• Mide bulantısı
• İshal
• Yorgunluk da görülebilir.

Şiddetli kramplar var ise doktor muayenesi ve değerlendirme gerekir.

Puberte çağındaki kızlarda duygusal dalgalanmalar

Özellikle adet kanama zamanından önce duygusal dalgalanmalar sık görülür. Buna tıpta premenstrual sendrom (PMS) diyoruz. PMS: sinirlilik, uyku bozuklukları, ödem, huzursuzluk, iştah artması gibi durumlara neden olabilir. Kanama başlamasıyla beraber bu belirtiler kaybolur. Egzersiz, spor PMS ve adet kanaması dönemlerinde fiziksel ve ruhsal anlamda rahatlamaya yardım eder.

Ergenlik ile ilgili vücutta meydana gelen değişiklikler kiminde erken kiminde ise geç ortaya çıkacağından yeni duruma uyum sağlamakta bazı kızlarda güçlük yaşanabilir. Kızlarda 14 yaşına kadar adet kanaması dahil ergenlik belirtileri ortaya çıkmamış ise bir doktor değerlendirmesi şarttır. Dengeli beslenme, günlük egzersiz, yeterli uyku, ve ideal kiloda olmak bu dönemde çok önemlidir. Düzenli doktor takipleri bu dönemde özellikle önem taşımaktadır.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Evrim Aksoy