Kilo probleminizin sebebi psikolojik mi?

Stresli hissettiğinizde bir paket cips ya da çikolata kavanozuna mı sarılırsınız? Sıkıldığınızda çerez yemek ya da buzdolabını sıkça ziyaret etmek gibi alışkanlıklarınız var mı?

DUYGUSAL YEMEK YEME NEDİR?

Duygusal yemek yeme, açlık hissini gidermekten farklı olarak yapılan ve duyguları yatıştırmak için yeme davranışının kullanılmasını ifade eden bir kavram. Aslında yemek yemek gerçekten iyi hissetmenizi sağlamaz. Bir süreliğine yedikleriniz keyif verse ya da zihninizi dağıtsa da birçok insan kendisine bunu yaptığı için daha kötü hisseder. Çünkü er ya da geç bu şekilde yemek yemek kilo almaya sebep olur. Anlık rahatlamalar için başvurulan bu yol içinden çıkılması daha da zor olan bir sorun daha yaratır.

DUYGUSAL YEMEYİ ENGELLEMEK İÇİN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

KENDİNİZİ TANIYIN

Öncelikle duygularınızın ve açlık hissinizin farkını keşfetmeniz gerekiyor. Bir şey yemeden önce gerçekten acıkıyor musunuz; yoksa sıkıntı, kaygı, üzüntü gibi duygular açlık hissinizle karışıyor mu? Açlık hissinizi tanımak için kendinizi bir süre aç bırakıp bunun nasıl bir his olduğunu görebilirsiniz. Vücudunuzun neresinde ve nasıl hissediyorsunuz açlığı, bu hisse ne kadar dayanabilirsiniz? Aç olsanız da işinize ya da o anki uğraşınıza devam edebiliyor musunuz? Peki bu his çoğu zamanki yeme dürtünüzden farklı mı?

Bu soruların cevabını bulmak gerçek açlık hissi ya da duygusal yemek yeme davranışlarında vücudunuz, duygularınız ve davranışlarınız arasındaki farkı anlamanıza yardımcı olacaktır.

YEME STİLİNİZİ YENİDEN DÜZENLEYİN

Özellikle duygusal yemeye sıkça başvuran kişiler ne kadar yemek yediklerinin farkında olmayabiliyorlar. Yeme stilinin fazlaca serbest olması da buna olanak sağlıyor. Ayakta, çalışırken, televizyon izlerken, yemek yaparken yemek yemek hem yediğinizden aldığınız doyumun azalmasına hem de ne kadar yediğinizi fark etmemenize neden oluyor. Bunu engellemek için öğün ve ara öğün aralıklarını net olarak belirlemek, yemek yerken mutlaka oturarak ve başka bir şeyle ilgilenmeden (gazete okumadan, televizyon izlemeden vb.) yemek, gün boyu yakınında su bulundurmak ve su içmek alınabilecek basit ve etkili yöntemlerdir.

DUYGUSAL YEMENİN TETİKLEYİCİLERİ

Duygusal yemeyi başlatan öncelikle tabi ki duygular, ancak kişiye göre farklı tetikleyiciler de olabilir. Bunların farkına varmak eğer gerekliyse yaşadığınız yerlerde bir çevre düzenlemesine gitmenizi sağlayabilir. Abur cuburları üst raflara taşımak ya da alış verişte bunlarla ilgili bir sınırlama getirmek çevre düzenlemesine örnek olabilir. Bunun yanında birçok insanın duygusal yemek yeme için kullandıkları belirli mekanlar olabilir. Örneğin oturma odasında televizyonun karşısı, çalışma masası gibi… Bu tip yerlerde yemek yememe kuralının olması ve bu konuda da ailenizden yardım istemeniz duygusal yemek yeme davranışını kontrol etmenizi kolaylaştırabilir. Evde yalnız olmak, gece uyanmak gibi farklı tetikleyiciler de mevcuttur. Siz de duygusal yeme davranışı gösterdiğiniz zamanları izleyerek kendi tetikleyicileriniz keşfetmeye çalışın.

DÜZENLİ EGZERSİZLER

Düzenli egzersiz denilince çoğu kişinin aklına gidip bir spor salonuna üye olmak geliyor. Birçok kişi yaşam tarzını değiştirmeye karar verdiği nadir anlarda yüksek bir motivasyonla buna karar verip bir spor salonuna üye olabiliyor. Ancak birçok kişi de ya üye olduğu spor salonuna hiç gitmiyor ya da birkaç kez gidip motivasyonunu yitirip bırakıyor. Hiç spor yapmıyorken böyle bir karar almak hiç antrenman yapmadan maraton koşmaya çalışmaya benziyor. Bunun yerine kısa mesafe yürüyüşler gibi daha kolay egzersizlerle başlamak daha uygun, daha kolay ve sürdürülebilir bir seçim olacaktır.

Ayrıca düzenli egzersizler sadece kilo vermek için yapılan yorucu çalışmalar olmak zorunda değil. Yapacağınız egzersiz aynı zamanda stresle baş etmenin duygusal yeme davranışından çok daha güzel bir yoludur. Bu yüzden düzenli egzersizlerin arasında size keyif veren uğraşlar (resim, müzik vb.) ve meditasyon gibi gevşemenizi sağlayacak aktiviteleri de düşünebilirsiniz.

Eğer duygusal yemenin yanında aşırı kiloluysanız, birçok kez diyete başlayıp bıraktıysanız ya da kilo verip tekrar aldıysanız, bir diyeti sürdürmekte zorluk yaşıyorsanız beslenme davranışının yeniden düzenlenmesi için psikolojik desteğe ihtiyacınız olabilir. Böyle bir durumda bir diyetisyen ve psikoterapist ile birlikte çalışmak ikisinden birini tek başına yapmaktan daha etkili olacaktır.

Uzm. Psikolog Barış Salman