Kekemelik neden olur?

Konuşmanın akıcılığı ve ritminin duraklamalar, tekrarlar, uzatmalarla ve çoğu kez bunlara eşlik eden beden hareketleriyle kesintiye uğramasıdır.

Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Elçin Tadıhan Özkan kekemeliğin genelde 3-6 yaş arasında ortaya çıktığını söylüyor ve kekemelik ile ilgili bizleri aydınlatıyor...

Kekemelik yavaşça gelişebileceği gibi aniden de ortaya çıkabilmektedir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına göre daha sık rastlanmaktadır. Konuşmadaki akıcısızlık korku, gerilim, stres gibi artış gösterebilmektedir. Ancak fısıltıyla konuşma, küçük çocuklarla konuşma, koro halinde konuşma, şarkı söyleme gibi durumlarda kekemeliğin azaldığı yada hiç olmadığı gözlenebilmektedir.

Kekemeliğin nedenini açıklamak için, kekemeliğin psikolojik bir sorun (korku, aile ve çevre, vs.), kalıtımsal bir sorun, fizyolojik bir sorun, öğrenme sorunu, nöro-linguistik bir sorun, nöro-fizyolojik bir sorun olduğunu söyleyen farklı pek çok görüş bulunmaktadır.

Kekemelik Davranışları Nelerdir?

* Birincil davranışlar
* Duyulabilen, konuşmadaki davranışlar. Tekrarlar, uzatmalar, duraklar gibi.
* Ses tekrarı; bir sesin birden çok tekrarlanması (/patates/ > /p p p p p patates/)
* Hece tekrarı; bir hecenin birden çok tekrarlanması (/patates/ > /pa pa pa pa patates/)
* Sözcük tekrarı; sözcüğün birden çok tekrarlanması (/bak/ > /bak bak bak/)
* Tekrarlar durak (/p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /g/) ve durak-sürtünmeli (/ç/, /c/) seslerde olma olasılığı yüksektir.
* Ses uzatma, sürekli olan seslerde gözlenir (/m/, /n/, /s/, /z/, /ş/, ünlü sesler gibi). (/sıcak/ > /sssssssssıcak/)
* Ses/ hece/ sözcük ekleme. (/yapıyor/ > /yapıyorlar/)
* Durak; konuşma sırasında duraklar olması (/balık/ > /.balık/)
* Soluk; konuşmaya devam ederken soluk almak.
* İkincil davranışlar
* Göz kırpma, baş sallama, burun kırıştırma, el-kol hareketleri, sözcük değiştirme, duraklama gibi.
* Tutum ve duygular
* Korku, çekinme, karşısındaki kişinin hakkında ne düşüneceğinden endişe etme gibi.

Kekemelik kişinin çabası, aile-okul-sosyal çevrenin desteği ve terapistin yol göstermesi ile kontrol altına alınabilen durumdur. Özellikle okul öncesi dönemde çocuğun akıcı konuşması üzerine odaklanan ve annenin etkin rol oynadığı terapi yöntemlerinin çocuğun kekemeliğini kontrol altına almasında etkileri olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.

Ailelere Öneriler

* Çocuğun söyleyeceklerini onun yerine tamamlamayın

* Hiçbir şey olmamış gibi davranın/ dinleyin

* Akıcılık tecrübesi yaşamasını ve dikkatini konuşmasına yöneltmesini sağlayın

* "Düzgün konuş", "böyle konuşma", "konuşmayı öğrenemedin" gibi ifadeler kullanmayın

* Çocuğunuzu dinlerken sabırsız, sinirli bir ifade ile dinlemeyin

* Eğer çocuğunuz erkek, ailenizde kekeme olan birey varsa, çocuğunuzun akıcısızlık davranışları değişiyor ve yenileri ekleniyorsa, şiddeti artıyorsa, ikincil davranışlar ekleniyorsa, tamamen akıcı olduğu dönemler yok ise uzman dil ve konuşma terapistine değerlendirme için başvurun.

Bebişler Editörü: Billur Uyar