Karın ağrınızın yeri ne anlama geliyor? İşte detay detay ağrı bölgeleri ve işaret ettikleri hastalıklar...
Güncelleme Tarihi:
Karın ağrıları, kramplardan şişkinliğe, mide rahatsızlıklarından iştah kaybına pek çok semptoma eşlik ediyor. Peki her karın ağrısı aynı mı? Ağrının yerinin size sorununuz hakkında çok önemli ipuçları verdiğini biliyor muydunuz? İşte ilginç detaylar…
Uzmanlar genellikle ciddi bir şeyin işareti olmasa da inatçı karın ağrılarını görmezden gelmenin tehlikeli olabileceği konusunda uyarıyor. Çünkü hayati organlar karın bölgesinde yer alıyor ve bu bölgedeki ağrı, apandisit ya da böbrek enfeksiyonundan kaynaklı olabiliyor.
Londra'da yaşayan aile hekimi Dr. Hana Patel, Daily Mail'e yaptığı açıklamada, karın ağrısının tam olarak nerede olduğuna bakarak ağrının sebebinin anlaşılabileceğini söyledi. İşte karın ağrılarının yerleri ve işaret ettiği hastalıklar…
SAĞ ALT KARIN
Karnınızın sağ alt kısmında devam eden ağrı, apandisitin (apandisin iltihaplanıp şişmesi) bir uyarı işareti olabilir.
Apandis, yaklaşık 5 ila 10 cm uzunluğunda küçük, ince bir kesedir. Kakanın oluştuğu kalın bağırsağa bağlıdır. Onlarca yıldır yapılan araştırmalara rağmen, bilim insanları apandisin gerçekte ne işe yaradığı konusunda hâlâ kafa karışıklığı yaşıyor.
Apandisitiniz varsa, organ şişiyor ve bölge ağrılı hale geliyor. Hızlı bir şekilde tedavi edilmezse apandis patlayabiliyor ve hayati tehlike yaratabiliyor.
Dr. Patel, "Apandisit tipik olarak karnınızın ortasında (abdomen) gelip gidebilen bir ağrı ile başlar. Birkaç saat içinde ağrı, apandisin genellikle bulunduğu sağ alt tarafa doğru ilerler ve sürekli ve şiddetli bir hal alır. Bu bölgeye bastırmak, öksürmek ya da sadece yürümek bile ağrıyı daha da kötüleştirebilir. Apandisitiniz varsa iştahınızı kaybedebilir, mide bulantısı ve kabızlık ya da ishal yaşayabilirsiniz” dedi.
İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi'nin (NHS) yönergelerinde, karın ağrısı yayılırsa ambulans çağırılması tavsiye ediliyor çünkü bu apandisin patladığına dair bir işaret olabiliyor. Böyle bir durumda karın zarının bakterilerle enfekte olmasına da peritonit deniyor.
Bu durum, iç organlara zarar verebiliyor ve daha fazla karın ağrısı, ateş, kalp atışlarında hızlanma ve halsizliği tetikleyebiliyor. Tedavi genellikle antibiyotikleri ve apandisin ameliyatla alınmasını içeriyor. Apandisin ne işe yaradığı tam olarak bilinmese de alınması zararlı görülmüyor.
ALT ORTA KARIN (ALT MERKEZ)
Dr. Patel'e göre alt idrar yolu enfeksiyonu, karnının alt orta kısmında ağrı hisseden hastalar için yaygın bir neden.
Alt idrar yolu enfeksiyonu idrarı vücut dışına taşıyan tüp olan mesane veya üretra enfeksiyonları olarak tarif ediliyor. Karnın alt orta kısmında ağrıya, genel bir yorgunluk ve sızı hissine, idrar yaparken rahatsızlık ve ağrıya, daha sık idrara çıkma ihtiyacına ve ani idrar dürtüsüne de neden olabiliyor.
İdrar yolu enfeksiyonu halinde mesanenizi tam olarak boşaltamadığınızı hissedebilirsiniz; idrarınızı yaptığınızda görünümü bulanık olabilir ve hatta kan içerebilir. Doktorunuz enfeksiyonu tedavi etmek için kısa süreli antibiyotik reçete edebilir.
Çizim: Harun Elibol
SAĞ ARKA ALT KARIN
“Sırtınızın sağ tarafındaki ağrı üst idrar yolu enfeksiyonuna işaret ediyor olabilir” diyen Dr. Patel, şunları ekledi:
“Üst idrar yolu enfeksiyonu tedavi edilmezse böbreklere zarar verebileceği veya kan dolaşımına yayılabileceği için ciddi olabilir. Böbrek veya üretra enfeksiyonları ateş, titreme, üşüme, mide bulantısı, kafa karışıklığı ve huzursuzluğa sebebiyet verebilir. Ayrıca yanlarınızda ve sırtınızda da ağrıya da neden olur.”
Bu belirtileri yaşıyorsanız beklemeden bir uzmana görünmeniz tavsiye ediliyor çünkü böbrek enfeksiyonu tedavi edilmezse sepsise neden olabiliyor.
Sepsis ise bir enfeksiyona karşı verilen ve çoklu organ yetmezliğine hatta ölüme dahi yol açabilen bir tepki olarak tanımlanıyor.
ÜST ORTA KARIN
Karnınızın üst orta kısmında göğüs kafesinin hemen altındaki ağrı, asit reflüsü veya gastro özofageal reflü hastalığına işaret ediyor olabilir.
“Gastro özofageal reflü hastalığı, mideden gelen asidin yemek borusuna sızdığı yaygın bir durumdur” diye açıklayan Dr. Patel şu önemli detayları sıraladı:
“Ağız kokusu, şişkinlik, iltihaplı yemek borusu, mide ekşimesi ve yutkunurken ağrıya neden olabilir. Genellikle özel günlerde normalde olduğundan daha fazla alkol alan ve yemek yiyen kişilerin bu durumdan muzdarip olduğunu görüyorum. Bunun nedeni, fazla yağlı yiyeceklerin mideyi daha fazla asit üretmesi için uyarması ve bunun da yemek borusunu tahriş edebilmesidir.”
Uzmanlar, alkol, yağlı yiyecekler, baharatlı yiyecekler ve kahve gibi belirli gıdaları tüketmenin buna neden olabileceğini veya daha da kötüleştirebileceğini söylüyor. Bu sorun genellikle yemek borusunun alt kısmındaki kas halkasının zayıflaması sonucu ortaya çıkıyor.
Gastro özofageal reflü hastalığının mide ekşimesi ve ağzın arkasında hoş olmayan bir tat gibi semptomlara neden olduğu biliniyor. Dr. Patel'e göre, bu bölgedeki ağrı, bazı insanlar için ara sıra yaşanan bir rahatsızlık olsa da diğerleri için ciddi, ömür boyu sürecek bir sorun olabilir. Reflü çoğunlukla kişinin kendi kendine aldığı önlemler ve ilaçlarla kontrol edilebiliyor ancak bazen sorunu düzeltmek için ameliyata ihtiyaç duyuluyor.
KARNIN MERKEZİ
Karnınızın ortasındaki ağrının muhtemel nedeni bağırsaklardır. Buradaki ağrı bir virüsün, gıda zehirlenmesinin, alerjinin veya laktoz intoleransının belirtisi olabilir. Ancak aynı zamanda sindirim sistemini etkileyen bir durum olan huzursuz bağırsak sendromunun (IBS) bir işareti de olabilir.
Dr Patel, “Huzursuz bağırsak sendromu mide krampları, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi belirtilere neden olur. Bunlar zamanla gelip gitme eğilimindedir ve günler, haftalar veya aylarca sürebilir. Durumun kesin nedeni bilinmiyor ancak gıdanın bağırsaktan çok hızlı veya çok yavaş geçmesi, bağırsaktaki sinirlerin aşırı hassaslaşması, stres ve ailede IBS öyküsü ile bağlantılı” dedi ve ekledi:
“Bu durum ömür boyu süren bir sorun olabiliyor. Bununla yaşamak çok sinir bozucu olabiliyor ve günlük yaşamı büyük ölçüde etkiliyor. Tedavisi olmamasına rağmen beslenme değişiklikleri ve ilaçlar sıklıkla semptomların kontrol altına alınmasını sağlıyor.”
SAĞ ÜST KARIN
Karnınızın sağ üst kısmında, kaburgaların hemen arkasında meydana gelen ağrı safra kesesi taşlarından kaynaklanabiliyor.
Safra kesesi karaciğerin altında bulunan küçük bir organdır ve karaciğer tarafından yağların sindirilmesine yardımcı olmak için üretilen safranın depolanmasından ve konsantre edilmesinden sorumludur.
Safra kesesi taşlarının safra kesesi içindeki kimyasal yapıdaki dengesizlikten veya aşırı kolesterolden kaynaklandığı düşünülüyor. Taşların kendileri herhangi bir belirtiye neden olmasa da, safra kanallarından birini tıkadıkları durumlarda bölgede keskin bir ağrıya yol açabiliyor.
Dr. Patel, “Bu genellikle hastanın karnın üst orta veya sağ üst kısmında aralıklı ağrılar çekeceği ve bunun arkaya doğru yayılabileceği anlamına gelir. Ağrı yavaş yavaş azalmadan önce birkaç saat sürebilir” ifadelerini kullandı.
Safra kesesi taşlarının diğer belirtileri arasında ateş ve ter hissi, mide bulantısı yer alıyor ve bazı hastalarda kusma da görülüyor.
“Bu ataklar sıklıkla geceleri ortaya çıkıyor. Ayrıca yemekten yarım saat veya bir saat sonra, özellikle de çok fazla yağ içeren yiyeceklerden sonra da görülebiliyor. Ancak bazen semptomlar dört ila altı saat sonra düzelmiyor, bu da safra kesesinin iltihaplandığının bir işareti olabiliyor” diyen Dr. Patel ekledi:
“Bu hastalık antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor ancak bazen cerrahi bir prosedür de gerekebiliyor. Safra kesesinin safra taşlarıyla tıkanması da benzer ağrılara neden olabiliyor. Bu vakalarda safra taşları sarılık, pankreatit veya kolanjit gibi başka sorunlara işaret edebiliyor.”
AĞRININ BAŞLAMA ŞEKLİ, TARZI, SÜRESİ, AĞRI KESİCİLERE YANIT VERİP VERMEDİĞİ ÖNEMLİ
Karın ağrısının yerinin hastalığın ne olduğuna dair ipucu verebileceğini doğrulayan Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Vedat Göral, “Ancak her zaman o bölgenin organlarının ağrısı, o bölgede olmayabilir. Karın ağrısı, karın içi organlarındaki bir hastalığın önemli bir belirtisidir. Karın içi organlarındaki, ülser, iltihap, safra ve böbrek taşları, sindirim sorunları, enfeksiyonlar, karın içi organlarının kanseri, karın içi damarlarının darlığı, paraziter nedenler gibi çeşitli sebepler karında ağrı yapar. Ayrıca, karın dışındaki organ hastalıklarında da örneğin kalp ve akciğer hastalıklarına bağlı olarak da karında hissedilen ağrılar oluşabilir. Buna yansıyan ağrı deriz” dedi ve ekledi:
“Ağrılar; hafif, orta veya ciddi vasıfta olabilir. Yüzeysel olabileceği gibi, içten gelen, hastanın pozisyonunu değiştiren, kıvrandırıcı ve öne eğilerek hafifleyen tarzda olabilir. Tedavi ve yönetimi, altta yatan nedenin tanımlanmasına ve belirlenmesine bağlı olarak değişebilir. Karnın farklı bölgelerinde hissedilebilen ve farklı özelliklere sahip olabilen çeşitli ağrı tipleri vardır. Karın ağrısı bazen hafif ve geçici olabilirken, bazen ciddi bir sorunun belirtisi olabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Ağrının başlama şekli ve tarzı da önemlidir. Ağrının süresi de önemli olup, kısa süreli olabileceği gibi, aylar süren ağrılar da olabilir. Ağrının, ağrı kesicilere yanıtı var mı, gece de ağrı oluyor mu, gece ağrı kişiyi uykudan uyandırıyor mu, ağrı ile kansızlık ve B12 vitamini eksikliği var mı, diğer kan testleri ve kanser göstergeleri nasıldır gibi çok fazla detaya bakmak gerekiyor.”
DETAY DETAY KARIN AĞRILARI VE HASTALIKLAR
Vedat Göral, yukarıdaki grafiğin genel olarak doğru kabul edildiğini de belirterek, “Her bölgedeki ağrı, içerdiği organın hastalığına bağlı olabilir” dedi ve şöyle detaylandırdı:
-- Mide bölgesindeki ağrılar, mide ülseri, reflü ve gastrite bağlı olabileceği gibi, bazen safra taşı, mide kanseri veya pankreas kanserine de bağlı olabilir. Bazen midede biriken gaz da ağrı yapabilir.
-- Bazen de özellikle erkeklerde miyokart enfarktüsü yani kalp krizi ağrısı da mide bölgesinde olabilir. Yanlışlıkla mide hastalığı tanısı konulabilir. Bu çok önemli olup hem hastanın hem de hekimin çok dikkatli olması gerekir. Kalp krizi geçirmekte olan ve midede ağrı olan hastaya, kalp krizi anlaşılmadan endoskopi yapılması hastada bazen ölüme neden olabilir.
-- Sağ alt kadranda ağrı olduğunda, genelde apandisit hastalığı aklımıza gelir. Ayrıca, ince ve kalın bağırsak birleşim yerinde Crohn hastalığı ve bu bölgedeki tümöral hastalıklar da değerlendirilmelidir. Hasta kadın ise, sağ alt kadrandaki ağrılarda, yumurtalık iltihabı veya kisti gibi hastalıklar da düşünülür.
-- Göbek etrafındaki ağrılarda, ince bağırsak hastalığı, huzursuz bağırsak hastalığı ve paraziter hastalıklar, pankreas hastalıkları aklımıza gelir.
-- Karnın her iki yan bölgesindeki ağrılarda, böbrek enfeksiyonları veya böbrek taş hastalığı akla gelebilir. Bazen de kas hastalığına bağlı olabilir. Sol yan ağrılarında, dalak hastalığını da düşünmek gerekir.
-- Karnın alt bölgesindeki ağrılar, idrar yolu enfeksiyonları ve genital enfeksiyonlar, erkeklerde prostat hastalığı, kadınlarda genital organ hastalığına bağlı olabilir.
-- Sağ üst bölgedeki ağrılarda, safra taşı, karaciğer apsesi, karaciğer kanseri, karaciğer kisti veya safra kesesi, safra yolları kanseri akla gelir.
-- Sol alt bölgedeki ağrılar, genelde kalın bağırsak ve idrar yolu hastalıkları, kadınlarda yumurtalık hastalıklarına bağlı olabilir.