Kadına ait kısırlık nedenleri nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
Doğuştan tüplerin olmayışı bu durumun başlıca sebebi...
"Çiftlerin % 40 ile 50'sinde infertilite nedeni kadına aittir" diyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Berker, kadına ait kısırlığın nedenleri hakkında önemli bilgiler verdi.
Tüplere ait nedenler:
Tüplerin olmaması, doğuştan tıkanıklığı, geçirilmiş enfeksiyon, ameliyat, endometriozis gibi nedenlere bağlı yapışıklıklar sonucunda meydana gelen tıkanıklıklar gibi yumurta iletimini bozan nedenlerdir. Gebelik için açık ve sağlıklı fallop kanalları gereklidir. Fallop tüplerinin çok hassas ve detaylı yapısındaki bir bozulma yumurtanın taşınmasını ve dolayısıyla döllenme olayını engelleyebilir.
Tüpteki tıkanıklık genital yolla tüpe ulaşan enfeksiyonlardan kaynaklanabileceği gibi karın içindeki diğer enfeksiyonlar nedeniylede meydana gelebilir. Bunun yanı sıra dış gebelik sonucunda hasta tüplerinden biri veya her ikisi de yitirilmiş olabilir.
Bu konuya açıklık kazandırmak için, rahim filmi (HSG) ve/veya laparoskopik incelemeler gereklidir. Laparoskopi sırasında kanallarda sorun (tıkanıklık, yapışıklık veya hasar) saptanabilir. Hafif olanları, mikrocerrahiden fayda görebilir. Aşırı derecede hasarlı kanalların varlığında ise gebelik şansı ancak tüp bebek (IVF) yöntemi ile sağlanabilir.
Yumurtlamaya ait nedenler:
Olgun yumurta hücresinin gelişmemesi, yumurtlama olmaması, yeterli kalitede yumurta üretilememesi durumudur. Düzensiz ya da anormal yumurtlama tüm infertil kadınların % 25'inde saptanır. Bazal vücut ısısı takibi, beklenen adetten 1-3 gün önce rahim iç yüzünden alınan (endometrial) biyopsiler, yumurtlamanın varlığını gösteren progesteron hormonu düzeyinin kanda ölçümü ve seri ultrason takipleri kadında yumurtlamanın olup olmadığının araştırılmasında kullanılan yöntemlerdir. Yumurtlama ilaçları ile kadınların yaklaşık % 80'ninde yumurtlama sağlanabilir. Başka bir neden yok ise ilk altı yumurtlama tedavisi döneminde çiftlerin yarısından fazlası gebe kalabilir.
Rahim ağzına ait nedenler (servikal faktör):
Enfeksiyon, tümör, salgı yetersizliği sonucu gelişen rahim ağzının (serviks) içinde bulunduğu olumsuz durum infertiliteye neden olabilir. Rahim ağzı salgısı sadece yumurtlama döneminde spermlerin serbestçe geçişine izin verir. Bazı kadınlarda bu salgı içinde sperme karşı antikorlar bulunur ve bu kadınlarda sperm yumurtlama zamanında bile rahim ağzı kanalından geçerek rahime ulaşamayabilir.
Antikorlar sperm hücresine karşı bağışıklık sisteminin geliştirdiği maddelerdir ve bu maddeler sperm hücre fonksiyonlarını bozarak etkili olmaktadırlar. Bu durumu belirlemek için postkoital test uygulanır. Servikal problemler genelde antibiyotikler, hormonlar ya da aşılama (IUI) ile tedavi edilebilir.
Rahime ait nedenler (uterin fakör):
Rahmin olmayışı, rahmin şekil bozukluğu (rahim içinde perde olması), bazı miyomlar, rahim içinde bebeğin yerleşeceği alanın yapısını değiştirerek infertiliteye neden olabilir. Rahim filmi (HSG), rahim içini ve fallop kanallarını incelemek için kullanılan en temel yöntemdir. Histeroskopi ise rahim içinin optik cihazlarla incelenmesi işlemidir. Bu yöntem tek başına kullanılabileceği gibi HSG ile saptanan anormalliklerin cerrahi tedavisinde de kullanılır.
Endometriozis olarak adlandırılan rahim içini döşeyen hücrelerin rahim dışında bulunması, bağışıklık problemleri, üreme organları bozuklukları, psikolojik ve cinsel problemler infertilitenin kadına ait diğer nedenleri arasındadır.
Üreme çağındaki kadınlarda oldukça sık karşılaşılan endometriyozis rahim içini döşeyen dokunun (endometriyum) başka bir bölgede bulunması halidir. Adet kanaması sırasında bu dokudan da kanama olduğundan şiddetli ağrı oluşabilir. Ayrıca bu kanamanın verdiği hasara bağlı olarak cinsel temas sırasında ve değişik zamanlarda kasık ağrısı gelişebilir.
Bu hastalık yumurtalıklarda koyu kahverengi renkli ve çikolata kisti olarak bilinen kist oluşumlarına da yol açmaktadır. Bu kistler laparoskopik cerrahi ile çıkartabildikleri gibi hasarlı dokuları ve endometriyozis odaklarını yakmak mümkün olabilmektedir.
Daha hafif durumlarda ilaç tedavisiyle de sonuç alınabilmektedir. Bu tedavi yöntemleriyle hastalığın gelişimi durdurulabilmekte veya geriletilebilmekte ise de gebelik oluşmayabilir. Bu durumda çocuk sahibi olabilme şansı tüp bebek yöntemi ile yakalanabilir.