İşaret dilinin sempatik yüzü Neslihan Kurt

Neslihan Kurt kimdir? Biraz kendinizden bahseder misiniz?

Neslihan Kurt 1977 yılında annesi ve babası sağır olan dünyaya gelmiş bir kız. Bütün tahsilini İstanbul’da tamamladı. 2 çocuk annesi. Sağır anne ve babası kahramanı olmasından dolayı işaret dili çevirmenliğini meslek olarak seçtim. Çocukluğumdan beri çeviri yaptığım ve sağır kültürü ile büyüdüğüm için belki de diğer çocuklardan farklı bir hayatım oldu.

Türkçe ikinci dilim, anadilim işaret dili diyorsunuz. Neden?

Çünkü bizim evde Türkçe değil işaret dili ile konuşulurdu. İlk olarak işaret dili öğrendik sonradan Türkçe’yi akrabalar veya televizyondan öğrendik. Biliyorsunuz çocuklar dile maruz kalınca o dili mükemmel öğreniyor. İşte benim de öyle oldu.

İşitme engelliler konusunda farkındalık yaratmanıza vesile olan Okan Bayülgen ile Dada Dandinista Talk Show serüveniniz nasıl başladı?

Okan Bayülgen her zaman sağırları programına davet ederdi fakat en son davetinde sağırlarla konuşurken arkadaşlar Okan Bey’e “Sizi seviyoruz ama sizin programlarınızdan ve esprilerinizden anlamıyoruz” dediler. Okan Bey de o gece “Çevirmen arıyorum, maillerinizi bekliyorum” dedi. Ben de mail attım. Tarih de enteresan 14 Şubat, beni ve bir arkadaşımı çağırdılar biz de bir günlük sandık ama hala beraberiz Okan Bey ile.

Anne babanızın işitme engelli olması nedeniyle işaret dilini mecburen öğrendiniz. Peki, bu işi yapmak isteyen gençlerimize biraz bilgi verebilir misiniz? İşaret dili çevirmeni olmak için nasıl bir eğitim alınıyor, eğitim süreci zorlu mu? Kolay öğrenilebiliyor mu?

Evet, ben ve benim gibi arkadaşlarım Children Of Deaf Adults (CODA) diyorlar, bize yani maruz kalarak öğrendik. İlk bakışta kolay gibi görünse de aslında çok basit bir dil değil. Ama maalesef baktığımızda deli gibi kurslar veriliyor. Öğrendiğime göre kurslarda sadece kelime öğretiliyormuş ve yeterli değil sağırların kültürünü iyi bilmek, işaret dilinin yapısını ve nasıl iletişim kurmak gerektiğini de bilmek gerekiyor. İşaret dilini Türkçeleştiriyorlar ve bu maalesef bu öğrenilenleri anlamsız kılıyor. Bu kursa gidenler bu dili öğrenmek isteyenler öncelikle iyi bir eğitmenden ders almalı, sağırlar ve işitme engellilerle sık sık görüşmeli, eğitmen olmak isteyenlere naçizane tavsiyem çeviri yapmadan, tecrübe etmeden eğitim vermemeleri.

Annenizin ve babanızın işitme engelli olması nedeniyle özellikle çocukluğunuzda ne tür zorluklar yaşadınız?

Ben çocukken annem ve babam neden okuluma gelmiyor, neden benim okulumla ilgilenmiyor, ablam neden hep öğretmenimle konuşuyor diye hep sorgulardım. Belki de en zor kısım bu. Sonrasında ise çok küçük yaşta sorumluluk sahibi oluyorsunuz, her şeyi küçük yaşta öğreniyorsunuz. Şimdi düşündüğümde çocukların bazı olaylardan uzak tutulmasının sebebi buymuş diye düşünüyorum. Ama ne olursa olsun güzel bir çocukluk geçirdim. Erken yaşta her şeyi bilsem bile.

İnsanların farkındalığını arttırmak, bakış açılarını değiştirmek adına şu an neler yapıyorsunuz?

Bir projede yer almaya çalışıyorum. Seminerler düzenleniyor, orada bilgilendirmeler yapıyorum. Belirli dönemlerde ders veriyorum. Çocuklar için hazırlanmış bir animasyonda danışmanlık yapıyorum ve hala işime devam ediyorum belki de mesleğime devam etmek en büyük farkındalık.

TikTok’un işaret dili üzerine başlatacağı farkındalık kampanyasında gönüllü olarak yer alıyorsunuz. Bize bu projeden biraz bahseder misiniz?

TikTok gerçekten büyük bir platform. Bu platformda çeşitli insanlar var ve farkındalık yaratmanın yanı sıra, çeşitli mesleklerden insanlar sağır insanları görecek ve tanıyacak ve onları sevecek. Ülkemizde maalesef bu konuda iyi bir proje yok. Bu kampanyanın bir parçası olarak, TikTok #hislerimizaynı hashtag'i ile işaret dili konusunda bir kampanya başlatıyor. Bu kampanya kapsamında ünlü şarkıcı Buray ve ben bir video çekeceğiz. Buna ek olarak, birkaç TikTok yaratıcısı duygu ve duyuya odaklanacak 10 videoluk bir hikaye çekecek, sağır insanların ve normal insanların kendilerini ifade etme biçimiyle ayrılırken aynı duyguları nasıl hissettiğini vurgulayacak.

Sizi izlerken yaptığınız işin ne kadar zor olduğunun belki de bir çoğumuz farkına varmıyoruz. Diyalogları anında çevirmek özellikle esprileri, tekerlemeleri işaret dilinde anlatmak hiç de kolay olmamalı. Siz çevirmenlik yaparken en çok hangi konuda zorlanıyorsunuz?

Aslında tekerleme en zor olanı diye düşünürdüm hep ama maalesef yanılmışım. Bu zamana kadar en zorlandığım çeviri Killa Hakan Bey konuk olarak geldiğinde yaptığım çeviriydi.

Türkiye’de işitme engelli kaç kişi yaşıyor? Sizce işitme engelli bireyler için ülkemizde yeterince olanak sağlanmış mı? Hangi konuda eksiklerimiz var?

Sayı olarak çok fazla rakam dönüyor ortada o yüzden net bir rakam veremiyorum. Evet, çok eksiğimiz var. En önemlisi eğitim, bu konuda çok sıkıntı yaşıyoruz bu nedenle kariyer anlamında maalesef sıkıntılarımız oluyor. İkinci sorun iletişim. Ayrıca sağır çocuklarımızı kaynaştırma sınıflarına yerleştirerek daha da gerilemesine neden olduğumuzu düşünüyorum, sağırlar akademisyen olmakta zorlanıyor, bunlar için çözüm bulunursa gerisi gelecektir.

Bazı haber kanalları ve TV dizilerinde işaret dili desteği ve alt yazı oluyor. Bu güzel örnekleri çoğaltmak için bizler ne yapabiliriz?

RTÜK bu konu ile ilgili gerekli çalışmayı yaptı ve birçok sivil toplum kuruluşu bu kararı destekliyor. Burada tek sorun, kanallar bu konu hakkında pek bilgi sahibi olmadığından dolayı biliyorum diyen herkesi gerçekten biliyor sanıyor haklı olarak.  Bizler bu çalışmalarda sağırların fikirlerini almalıyız onlara bu tür işlerde danışmanlık verilmeli. Bu şekilde çeviriler kaliteli ve sağırların anlayacağı bir hale gelebilir.

Bunu size birçok kişi soruyordur eminim. İşaret dilini hiçbir eğitim almadan öğrenmek mümkün mü?

Bence mümkün değil. Uzman birinin bilgilendirme yapması bazı önemli noktaları öğretmesi gerekiyor. Sonrası kişiye kalıyor hevesli olması hiçbir zaman pes etmemesi gerekiyor.

Her ülkenin kendine özgü bir işaret dili mi var?

Hemen hemen her ülkenin kendine ait işaret dili var ve bazı ülkelerin köylerinde kasabalarında resmi dilin dışında yöresel işaret dilleri var. Son olarak buradan TikTok ekibine çok teşekkür etmek istiyorum bu kampanya için çok uğraştılar ve belki de onları en çok yoran bu kampanya hazırlıkları oldu. Sabırla bizleri beklediler. TikTok ekibinden sonra sizlere de bu konuya zaman ayırdığınız için teşekkür etmek isterim. Gerçekten farkındalık yaratmak için geç kaldık biraz sanırım. Sizlere sonsuz teşekkürler.