İlk yardımın 11 altın kuralı

Herhangi bir kaza ya da hayati tehlike anında sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar ilaçsız olarak yapılan uygulamalara 'ilk yardım' denir. Öncelikli amaç hayat kurtarmak, vakanın durumunu stabil tutmak ve iyileşmeyi desteklemektir.

İLK YARDIMIN ALTIN KURALLARI 

1-PANİĞE KAPILMAYIN

Bu kişinin sakin ve kontrolü ele alan, olayı yönetebilecek nitelikte olması, çevredeki kişileri; sağlık kuruluşları, itfaiye ve güvenliğe haber vermeleri için organize edebilecek kadar paniğe kapılmaması gerekiyor.

2-BAYILMA 

Bayılan bir kişi gördüğünüzde hafifçe omzuna dokunup uyanmasını sağlayın. Muhtemelen ya tansiyonu düşmüştür ya da şekeri. Tansiyonun düzelmesi için ayaklarını havaya kaldırın, başını yükseltmeyin. Şeker düşüklüğü olan hastalar genellikle soğuk soğuk terler ardından da bilinç kaybı yaşarlar. Şekerli içecekler içirmeye çalışın ama suyun ciğerlerine kaçmamasına dikkat edin.

3-GÖĞÜS AĞRISI

Eğer göğüs ağrısı olan bir yakınınız varsa aklınıza önce kalp krizi ihtimali gelmeli. Kalp krizi geçirenler sağ elini yumruk yapıp kalbin üstünde tutarlar ve terlerler. Elinizin altında aspirin varsa hemen 300 mg çiğnetin.

4-YANIKLAR

Ev ve iş kazalarından en çok görüleni yanık vakalarıdır. Böyle bir durumda yanık bölgesini soğuk suyla ıslatılmış temiz bir bezle kapatmak gerekir. Yanık yarasına salça, diş macunu gibi bir şey kesinlikle sürülmemelidir.

5-ELEKTRİK ÇARPMASI

Elektrik çarpmalarında öncelikle kuru tahta parçası ve lastik gibi elektrik geçirmeyen maddelerle hasta akımdan uzaklaştırılmalı, hareket ettirilmeden düz bir zemine yatırılmalıdır.Soluk yolu, solunum ve kalp atış düzeni kontrol edilmeli ve yanık varsa bakımı yapılır; kazazede fiziksel ve psikolojik olarak rahatlatılır ve ayağa kaldırılmadan nakli sağlanır. Düşmeye bağlı kırık varsa tespit işleminden sonra nakil gerçekleştirilir.

6-KANAMALAR

Çoğu travma çok kanamalıdır ve kendiliğinden durmaz. Bu nedenle kanayan yere baskı uygulamak gerekir. Bunu temiz bir bezle yapmaya çalışın. Turnike yapmak kanamalı dokunun yapısını bozabileceğinden, kanamayı durduramadığınız durumlarda turnikeyi son çare olarak düşünebilirsiniz. Kanayan yeri bir parmak yukarısından bir eşarp ya da bezle sıkarak turnike yapabilirsiniz.

7-TRAFİK KAZASI

Trafik kazası ve yüksekten düşme vakalarında boyun, bel ve kalçayı sabitlemek için hastanın sert bir zemine yatırılması gerekir. Bu sabitlemeyi tahtayı hastanın kalçasından ve omuz altından sürerek yapabilirsiniz. Bu işlemi yaparken başka bir kişi de hastanın baş tarafına geçip, iki koluyla omuzlarını alttan tutup başını sabitlemelidir. Sonrasında kollar ya da bacaklarda şekil bozukluğu fark ederseniz onları da hareketsiz hale getirmek gerekir. Yine ince bir tahta parçası ya da sert bir kartonla bunu yapabilirsiniz. Eğer kırık kemik deriyi geçip gözle görülür hale geldiyse o parçalara dokunmamak, üzerini temiz bir bezle kapatmak lazım.

8-TRAVMALAR

Kafa travmalı hastalarda da boynu sabit tutmak ve düz bir zemine hastayı yatırmak önemlidir. Kanayan bölgeye temiz bir bezle baskı uygulanmalı. Hastayı konuşturup bilincini açık tutmaya çalışmak yalnızca bilinç takibi yapmanızı sağlar, hastaya bir katkısı yoktur. İlk 24 saat beyin içi hadiseler için kritik zamandır, bu sürede konuşması bozulan, kasılması gelişen, kusması olan hastayı en yakın hastaneye götürmek gerekir. 2 yaş altı ve 65 yaş üstü hastalar da mutlaka doktor kontrolünde olmalı. Eğer bu şikayetler olmazsa evde de takip edebilirsiniz. Bebekleri uykusuz bırakmak onların konforunu bozar, uyku saati geldiğinde uyuyan bebeği 3-4 saat arayla uyandırmak, göz teması kurup kurmadığını gözlemlemek gerekir. Daha sonra bebeğiniz uykusuna devam edebilir.

9-SARA HASTALIĞI

Kollarında ve bacaklarında kasılması olan birini görürseniz muhtemelen sara hastalığı vardır ve nöbet geçiriyordur. Size düşen görev kuru bir bezle dilini ağzından dışarıya çekmek olacak. Çünkü böyle hastalar nöbet geçirdikleri için değil dilleri geriye kaçtığı için hayatlarını kaybedebilirler.

10- 112’Yİ DOĞRU BİLGİLENDİRİN

Tabi ki acil bir durum olduğunu düşünen hasta ya da yardım eden kişiler hemen 112'yi arayıp hastanın durumu, olayın nasıl olduğu hakkında bilgi verip o an ne yapması gerektiği konusunda bilgi almalıdır. Kısacası ambulans gelene kadar ya da en yakın acil servise hastayı ulaştırana kadar, travması varsa olduğu pozisyonu koruması, kusma şikayeti varsa başını sağ tarafa çevirerek mide içeriğinin akciğere kaçmasının engellenmesi, solunum zorluğu varsa sağ kolun üstüne yatırılması sağlanmalıdır.

11- ‘ÖNCE ZARAR VERME!’

İlk yardım eğitimi aldıysanız ve nabız bakmayı biliyorsanız nabzına bakın. Eğer hastanın nabzı yoksa kalp masajına başlayın. Eğer bu konuda bilgi sahibi değilseniz ilk müdahalenizi yaptıktan sonra sağlık personelinin gelmesini bekleyin. Çünkü tıpta ilk öğrenilen şey 'premium non nocere', yani 'önce zarar verme!'dir.

CİHAN