İdrar yolları enfeksiyonuna dikkat!

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Murat Emanetoğlu, idrar yolları enfeksiyonu hakkında önemli bilgiler veriyor...

İdrar yolları; böbrek, idrar kanalları, idrar kesesi (mesane) ve idrar çıkış yeri (üretra) neden oluşan bir sistemdir. Vücudumuzdan atıkları atmakta önemli bir rol oynarlar. Böbrekler, karnın her iki üst arka kısmında yer alan, bir çift fasulyeye benzeyen bir organdır. Kanımızdan atık maddeleri süzme görevi vardır. Oluşan idrar, idrar kanalı ile mesaneye taşınarak üretradan atılana kadar burada bekletilir. Bütün bu saydığımız kısımlarda enfeksiyon gelişebilir. Ancak özellikle alt kısımda yani mesane ve idrar çıkış yerindeki enfeksiyonlara daha çok rastlanır. Mesanedeki enfeksiyon oldukça ağrılı ve rahatsız edicidir. Bazen bu enfeksiyon yukarı doğru ilerleyerek böbreklere kadar yayılabilir ve daha ciddi durumlara yol açabilir.

Çoğu kadında idrar yolları enfeksiyonu riski vardır. Gerçekten de kadınların yarısı, tüm hayatları boyunca en azından bir kez bu enfeksiyonu geçirirler. Hatta bazıları birden çok sayıda da geçirir.

Bu hastalığın tedavisi için antibiyotik kullanmak gereklidir. Ancak öncelikle buna yakalanmamak için gerekli önlemleri almak daha önemlidir.

Belirtileri nelerdir?

* Kişiden kişiye değişmekle beraber genelde sık ve acil idrara çıkma isteği olur.
* İdrar yapma ağrılıdır ve yanma vardır.
* Az ve sık idrar yapılır. Bazen idrar kanlı yada bulanık olur ve kötü kokabilir.
* Böbreklerde enfeksiyon geliştiyse bel ağrısı, yüksek ateş, titreme, bulantı ve kusma da olabilir.
* Mesanede enfeksiyon varsa alt karın bölgesinde hassasiyet olur, sık ve ağrılı idrar yapma vardır.
* İdrar çıkış yerinde enfeksiyon varsa idrar yaparken yanma olur.

Sebepleri nelerdir?

İdrar yollarına, idrar çıkış yerinden mikrop girmesiyle buradan mikrop mesaneye geçer ve üremeye başlar. Vücudumuz bu mikroplara karşı savaşacak mekanizmalara sahiptir. Ancak bazen bunda başarılı olamaz. Gerçi bazen de her hangi bir şikâyet ve belirti olmadan da mikroplar idrar yollarında üreyebilirler. Bu duruma asemptomatik bakteriüri diyoruz. Özellikle yaşlılarda görülür ve tedavi gerektirmez.

Mesane enfeksiyonu (sistit), genelde cinsel ilişkiden sonra oluşur. Cinsel aktivitesi başlamayan kızlarda da görülebilir. Çünkü anüs ile idrar çıkış yeri birbirine çok yakındır ve dışkıda bulunan mikropların bulaşması, dikkat edilmezse kolay olur. Ayrıca vajinaya da yakın olduğu için cinsel yolla geçen mikroplar da buradan bulaşabilir.

Risk faktörleri nelerdir?

Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu gelişmesi daha kolaydır. Bunun nedeni anatomik yatkınlık olabilir. Kadınların idrar çıkış yeri erkeklere göre daha kısa olduğu için mikropların mesaneye ulaşması daha kolaydır.

Cinsel hayatı olan kadınların, olmayanlara göre idrar yolu enfeksiyonuna yakalanması daha sıktır. Cinsel ilişki, idrar çıkış yerini zedeleyerek mikropların buradan girip üremelerini kolaylaştırır.

Menopozdan sonra östrojen azalmasına bağlı olarak vajina, idrar çıkış yeri ve mesanenin dokusu incelir ve daha hassas hale gelir. Böylece idrar yolu enfeksiyonu gelişmesi kolaylaşır.

Ayrıca şeker hastalığı yada bağışıklık sistemini zayıflatan başka hastalıklar ve ilaçlar(uzun süreli kortizon tedavisi, kemoterapi) ile uzun süre idrar sondası takılı kalması da idrar yolu enfeksiyonu riskini artıran nedenlerdir.

Tanı nasıl konur?

İdrar yolu enfeksiyonu belirtilerinden her hangi biri varsa hemen doktorunuza başvurun. İdrar tahlili ve gerekirse idrar kültürü ile enfeksiyon varlığı araştırılır.

Nelere yol açabilir?

İdrar yolu enfeksiyonu hemen uygun şekilde tedavi edilirse her hangi bir soruna yol açmaz. Fakat tedavi edilmezse daha ciddi sorunlar oluşabilir. Böbreklere ilerleyerek ona zarar verebilir. Çocuklarda ve ileri yaştaki insanlardaki risk daha fazladır. Çünkü bunlardaki belirtiler başka hastalıklarla karışarak tedavinin gecikmesine neden olabilirler. Ayrıca gebe kadınlarda da düşük doğum ağırlığı ve erken doğum gibi durumlara neden olabilirler.

Tedavi nasıl yapılır?

İdrar yolu enfeksiyonundaki asıl tedavi antibiyotikle yapılır. Hangi ilacın seçileceği sizin durumunuza ve idrardaki mikroba göre olacaktır. Her hangi bir ilaca karşı alerjiniz varsa bunu doktorunuza belirtmeyi unutmayın. İlacı kullandıktan birkaç gün sonra şikayetlerinizde azalma olacaktır. Ancak antibiyotiğinizin bir hafta yada daha uzun süre kullanılması gerektiğini unutmayın. Bazen, sizin durumunuza göre doktorunuz daha kısa süren (üç gün kadar)ya da uzun süren tedavi seçeneğini de tercih edebilir. Ciddi idrar yolu enfeksiyonları ise hastaneye yatırılıp, damardan ilaç verilerek tedavi edilirler.

Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ya da kronik böbrek enfeksiyonu gelişirse ürolojiye başvurmanız gerekebilir.

Nasıl önlenir?

* Bol sıvı, özellikle su tüketin.
* İdrarınız geldiği zaman hemen tuvalete gidin.
* Tuvalet temizliğinizi önden arkaya doğru yapın. Böylece dışkının vajina ve idrar çıkış yerine bulaşmasını engellemiş olursunuz.
* İdrar çıkış yerini zedeleyecek vajinal ürünler kullanmayın.

Neler yapabilirsiniz?

Eğer bunlara rağmen idrar yolu enfeksiyonuna yakalandıysanız antibiyotik kullanıncaya kadar şunları yapmanızda fayda vardır;

Aldığınız sıvı miktarını artırın. Bu şekilde idrar miktarınız artacak ve mikroplardan temizlenmek daha kolay olacaktır.

Kahve, alkol ve turunçgilli içeceklerden uzak durun. Bunlar mesanenizi rahatsız edebilirler.

Sıcak kompres yapın. Karnınızı sıcak tutmak mesane üzerindeki baskı ve rahatsızlık hissini azaltabilir.