Hırs Yararlı mı, Zararlı mı?
Güncelleme Tarihi:
Hırs duygusu, hayatımıza büyük ölçüde yön veriyor.
İnsanın doğasında var olan ‘hırs’ duygusu, insanın her şeyin en iyisini, en güzelini, en değerlisini ve en seçkinini üretmeye ve tüketmeye kodlanmasına yol açar. Bu duyguyu iyi tanımak, bazı yanlış anlaşılmaların önüne geçebilir.
Hırs, kimi zaman ‘öfke’ ve ‘kızgınlık’ anlamında kullanılsa dahi esas olarak “Sonu gelmeyen, aşırı istek ve tutku” anlamında kullanılır. İnsanlar, hırsın gerekliliği ve yararı konusunda farklı görüş ve inanışlara sahiptir. Kimi insanlar bu duygunun insan doğası açısından tamamen gereksiz ve yıkıcı bir duygu olduğu kanaatindeyken, kimileri zorlukların aşılması, üstün başarı, yaratıcı ve yararlı üretimler için en azından dozunda bir ’hırs’ duygusunun gerekli olduğunu öne sürerler.
‘Üstün başarı’ ve ‘yüksek üretimlerin’ temelinde ‘hırs’ duygusunun değil; ‘gelişmiş ve doğru bilgi’, ‘hayal gücü ve yaratıcılık’, ‘kararlılık ve azim’, ‘özgüven ve inanma’ gibi yüksek insani duyguların yatmakta olduğu gerçeğini esas almakta yarar var. Ve esas olarak ‘hırs’ duygusunun, insanın yüksek, birincil duygularından birisi olmayıp, ‘korku’, ‘kaygı’, ’öfke’, ‘güvensizlik’ gibi çeşitli duyguların karışımından oluşan bir duygu durumudur.
Hırsın Fazlası Zarar
Fazla hırsın, hem toplumsal yaşantımızda hem de doğal çevremizde yıkıcı ve zarar verici etkileri olduğu gerçeğini kabul etmemiz gerekir. Bu duygu toplumsal yaşantımızın kalitesini ve düzenini bozduğu gibi fiziksel ve ruhsal sağlığımız üzerinde de yıkıcı etkilere sahiptir.
Olumsuz benlik algısından beslenen hırs duygusuna; kuşku, korku, mutsuzluk, tatmin olamama, karamsarlık, kıskançlık, kendini aşağı hissetme ya da üstün hissetme duygusu gibi ikincil duygular eşlik eder. Sürekli olmadığında etkileri ve zararları da daha sınırlı boyutlarda ortaya çıkabilir. Ancak sürekli bu boyutta yaşayan birisi dünyayı daha ziyade ‘tehditler’ ve ‘imkansızlıklar dünyası’ olarak algılar.
Hırs, Birçok Hastalığın Sebebi
Hırs ve ona eşlik eden diğer olumsuz duygular, başta kanser olmak üzere kalp ve damar hastalıkları, ülser, migren gibi fiziksel hastalıklara; kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar ve kişilik bozuklukları gibi psikiyatrik sorunlara da neden olabilir. Sosyal uyumda ve psikodinamik yapılarda ortaya çıkan bu sorunlar, insani boyutta mutluluk, yaşam doyumu, sevinç ve neşe gibi birincil duyguları yaşayabilmemize kuşkusuz engel olur.
Hırs, kişiyi her şeyin en iyisine, en çoğuna ve en değerlisine sahip olmaya koşullayarak onu, asli parçası olduğu doğaya, birlik duygusu içinde yaşaması gereken insanlık toplumuna yabancılaştırarak ötekileştirir. Burada en önemli husus, insanın asli doğasının en temel ihtiyacı; sevgi, şefkat, iyilik, yaratıcılık, güven gibi birincil duyguları yaşayabilmesidir.
Psikolog Cem Aslıtürk