Hipertansiyon nedir?
Güncelleme Tarihi:
Kimlerde hipertansiyon riski daha fazladır?
Dünya Kalp Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iş birliğiyle her yıl 29 Eylül "Dünya Kalp Günü" olarak kabul edilmiştir. Kalp damar hastalıklarına dikkati çekmek üzere Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Serdar FAK Hipertansiyon hakkında önemli ve detaylı bilgiler verdi.
Hipertansiyon nedir?
Hipertansiyon atardamarlardaki kan basıncının normalden yüksek olması hastalığıdır. Vücudumuzda kan dolaşımının sağlanması için basınca gereksinim vardır; bu basınç kalbimizin kasılıp gevşemesiyle oluşur. Kalbimiz kasıldığında her defasında atardamarlar içine belirli bir miktarda kan pompalar. Kalp kasıldığında atardamarlar içinde oluşan kan basıncına “büyük tansiyon (sistolik tansiyon)”, gevşediği sıradaki basınca da “küçük tansiyon (diyastolik tansiyon)” denir. Kan basıncının ifade birimi “milimetre civa” (mmHg) dır. Örneğin 140 / 80; büyük tansiyonun 140, küçük tansiyonun ise 80 mmHg olduğunu ifade eder.
Kalp sağlığı açısından ideal kan basıncı 120 / 80 mmHg’ nın altında olmalıdır.
Büyük tansiyonun 140’ dan ya da küçük tansiyonun 90 mmHg’ dan yüksek olması hipertansiyon (yüksek kan basıncı) demektir; bu durum tedavi gerektirir. Şeker hastalığı, kalp hastalığı veya böbrek yetmezliğiniz varsa daha düşük değerlerde bile tedaviye başlanması gerekir.
Hipertansiyon neden tehlikeli ve önemli bir hastalıktır?
Hipertansiyon iki nedenle tehlikeli ve önemli bir sağlık sorunudur:
- Toplumda çok yaygındır. Hipertansiyon en sık görülen hastalıklar arasındadır. Ülkemizde yaklaşık her 10 erişkinden üçünde hipertansiyon vardır. Yaşla birlikte hipertansiyon sıklığı artar; 70 yaşın üzerinde ise neredeyse her 3 kişiden ikisinde hipertansiyon vardır.
- Hipertansiyon, sinsi bir hastalıktır ve kalp krizine, felce, böbrek yetmezliğine, kalp büyümesine neden olur. Kalp krizinin, felcin ve kalp yetersizliğinin en sık nedeni hipertansiyondur.
Hipertansiyon belirti verir mi?
Hayır, ne yazık ki hipertansiyon çoğu zaman belirti vermez. Hipertansiyon sinsi bir hastalıktır. Çok yüksek tansiyona rağmen yıllarca bunu hissetmeyen çok sayıda kişi vardır. Belirti vermese de, yakınmaya yol açmasa da hipertansiyon kalbe ve damarlara zarar verir. Bu nedenle herhangi bir yakınmanız olmasa bile hipertansiyonun erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi çok önemlidir !
Baş ağrısı, ense ağrısı, sinirlilik, görme bozuklukları hipertansiyona bağlı olabilir. Ancak unutmayın, hipertansiyon çoğu zaman hissedilmez !
Kimlerde hipertansiyon riski daha fazladır?
Hipertansiyon genetik bir hastalıktır. Ailesinde hipertansiyon olan kişilerde hipertansiyonun riski daha fazladır. Buna ek olarak; fazla kilosu olanlarda, düzenli egzersiz yapmayanlarda, fazla tuzlu beslenenlerde, sigara içenlerde ve gebelik sırsında kan basıncı yüksek seyreden kadınlarda hipertansiyon riski daha fazladır.
Kan basıncı nasıl ölçülür?
Kan basıncını kol atardamarından ölçeriz. Bu amaçla dijital veya mekanik cihazlar kullanılabilir. Doğru ölçüm için tıbbi onayı olan cihazlar kullanılmalıdır.
Kan basıncı:
- Muayene sırasında ölçülebilir: Doktor veya hemşire tarafından çeşitli cihazlarla kan basıncı ölçülebilir. Bazı kişilerin kan basıncı muayene sırasında heyecan, stres vb nedenlerle kan basıncı yükselir; bu duruma “beyaz önlük hipertansiyonu” denir.
- Evde hastanın kendisi veya yakınları tarafından ölçülebilir: Uygun cihazı kullanmak kaydıyla herkes kan basıncı ölçümü yapabilir. Evde yapılan ölçümler doğru yapılmak kaydıyla gerçeği daha iyi yansıtır. Teşhis ve tedavi için yol gösterir.
- Holter tansiyon cihazı ile ölçülür: Otomatik ve hafızalı bir cihaz yardımıyla hastanın kan basıncı 24 saat süreyle ölçülür. Hastanın günlük hayatını etkilemeden gerek günlük aktiviteler sırasında gerekse uyku sırasında yapılan bu ölçümler özellikle beyaz önlük hipertansiyon şüphesi varsa tercih edilir. İlaç alan hastalarda ilaçların başarılı olup olmadığı en iyi Holter kan basıncı (Holter tansiyon) kaydı ile anlaşılır.
Hipertansiyonu Olanlara Önemli Uyarılar:
Hipertansiyon tedavi edilmezse kalbe ve diğer yaşamsal organlara zarar verir. Hipertansiyon, kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği, kalp yetersizliği ve kalp krizinin en sık nedenidir. Zamanında ve uygun şekilde tedavi edildiğinde bu risk azalır.
Hipertansiyon tedavisi uzun sürelidir; yaşam boyu devam etmelidir!
Fazla kilolardan kurtulmanız, spor yapmanız, sağlıklı beslenmeniz, sigara içmemeniz ve tuz tüketiminizi azaltmanız doktorunuzun vereceği ilaçlar kadar gerekli ve önemlidir.
Tansiyon düşürücü onlarca çeşit ilaç vardır; bu ilaçlar hastanın bünyesine ve başka hastalıkların varlığına göre seçilir. Komşunuza iyi gelen bir ilaç size zarar verebilir. Her bünyenin gereksindiği ilaç türü farklı olabilir; size uygun ilacı doktorunuz belirlemelidir. Aynı tansiyon değerlerine sahip iki hastanın ihtiyacı olan ilaçlar çok farklı olabilir.
Zaman içinde bünyenizin ihtiyacına göre ilaç değişikliği gerekebilir. İlk yıllarda yararlı olan bir ilaç sonraki yıllarda size zararlı hale gelebilir. Bu nedenle doktor takiplerinizi aksatmayın.
Doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı kesmeyiniz, değiştirmeyiniz!
Hipertansiyon zemininde gelişebilecek damar sertliği (ateroskleroz) ve buna bağlı hastalıkların (koroner yetmezlik, kalp krizi, böbrek yetmezliği, beyin-damar hastalığı vb.) önlenmesi için tıbbi kontrollerinizi aksatmayınız. Yılda iki kez kontrolden geçiniz!
Ailenizin diğer bireylerinde de farkında olmasalar bile, hipertansiyon olabilir veya zamanla gelişebilir, düzenli kontrol olmalarını öneriniz.