Her yönüyle eş terapileri

Yapılan araştırmalar parçalanmış aile yapısı ile beden ve ruh sağlığı arasında yakın bir ilişki olduğunu gösteriyor. Yolunda giden bir ilişki mutlu bir yaşamın ön koşulu olmakla birlikle kötü giden bir ilişki de ailenin dağılmasına ve aile bireylerinin hem ruhsal hem bedensel açıdan çökmesine sebep oluyor.

İlişkiler kötüleşmeden ve sorunlar içinden çıkılamayacak hale gelmeden müdahale etmenin büyük önemi var. Burada eş terapileri devreye giriyor. Eş terapileri deyince boşanma aşamasında olmayan ancak ilişkilerinde bir sorun olduğunu kabul eden çiftlerle yürütülen grup çalışmalarına önleme çalışmaları olarak değerlendirmek gerektiğini söyleyen Psikiyatr Alper Hasanoğlu, “Bu grup çalışmalarında eşlerin yıllar içinde günlük hayat ve sorunları, çocuk ve çocuğun eğitimi, anne-baba/kayınpeder-kayınvalideyle ilişkiler, eşler arasındaki iletişim yanlışları vs. nedeniyle ortaya çıkan ya da çıkma olasılığı olan sorunlarla nasıl başa çıkılabileceğiyle ilgili konular tematize edilir. Bu grup çalışmaları süre olarak bir hafta sonuna yayılan ve 12-16 saat kadar süren interaktif çalışmalarıdır.” seklinde konuşuyor.

Psikiyatr Alper Hasanoğlu’na eş terapisi nedir, en çok kimlere uygulanmaktadır, eşler bu terapilere neden ihtiyaç duymaktadırlar diye sorduk.

Türkiye’de en çok eş terapilerini kimler alıyor, gelir grubu, yaş, eğitim, çocuklu ya da birden çok çocuklu çift gibi etmenler dikkate alınarak cevaplamak gerekirse?

Eş terapisi talebi esas olarak daha çok kadından gelir. Hem Türkiye’de hem bütün dünyada… Çünkü erkek özelini bir başkasıyla paylaşmaktan çekinir. Bu ona bir zayıflıkmış gelir. Erkek özellikle de eşinin önünde zayıf gözükmek istemez. Bu nedenle de türlü bahanelere profesyonel yardım almaktan kaçınmaya çalışır. Kadın sorunlarını paylaşmayı, profesyonel yardım almayı bir zayıflık olarak görmediği için bu konuda daha rahattır.

Eş terapisine başvuranlar çoğunlukla sosyoekonomik olarak orta ve üst tabakadan, sosyokültürel olarak da yüzünü daha Batı’ya dönmüş çift ve ailelerdir. Çocuksuz çiftleri birbirine bağlayan bağlar daha az olduğu için birlikte profesyonel yardım almayı pek düşünmezler, ayrılmaları daha kolay olur. Ama bu profesyonel yardım talebinde bulunmadıkları anlamına gelmez. Çocuklu çiftler ise çoğunlukla sorunlar kronikleştikten sonra başvururlar. Bu da yardım etmemizi zorlaştıran en önemli etkenlerden biridir.

Terapide eşler arasında görüler en sık sorunlar neler oluyor, birkaç örnekle açmak gerekirse…

Eşler arasında en çok görülen sorunlar arasında cinsellik, yani bir eşin diğer eşten daha az ya da daha çok cinsel ilişki talep etmesi, çocukların yetiştirilmesiyle ilgili anlaşmazlıklar, evle ilgili sorumlulukların paylaşılmasıyla ilgili anlaşmazlıklar, eşlerin anne babalarıyla ilgili sorunları, maddi sorunlar ve günlük streslerle başa çıkmada beceri eksikliği sayılabilir. Bunun dışında sadakatsizlik, şiddet de en çok karşılaştığımız ve başa çıkmakta zorlandığımız sorunlar arasındadır.

Eş terapilerinde başarı oranı nedir?

Eş terapilerinde başarı oranı maalesef çok yüksek değildir. Çünkü eşler sorunlar içinden çıkılmayacak kadar karmaşıklaştıktan ve kronikleştikten sonra, sevgi ve saygının tamamen ortadan kalktığı dönemde ve çoğunlukla eşlerden birinin motivasyonunun hemen hemen hiç olmadığı dönemde terapiye başvururlar. Bu nedenlerle belli bir süredir Batı ülkelerinde evlilik ve birlikteliklerde ortaya çıkabilecek sorunlara erken müdahale etme düşüncesi ön plana çıkmıştır. Bu nedenle sorunlara odaklanan hafta sonu seminer ve kursları şeklinde erken müdahaleye yönelik grup çalışmaları düzenlenir.

Bu grup çalışmalarında çiftlere evlilik ya da birlikteliklerinde ortaya çıkmaya başlayan ama çiftleri henüz ayrılık ya da boşanma aşamasına getirmeyen sorunlarla nasıl başa çıkabilecekleri konusunda destek olunur. Çiftlerin kendi deneyimlerini birbirleriyle paylaşabilmeleri ve birbirlerinden öğrenebilmeleri sağlanır. Bu önleyici erken müdahalelerin eş terapilerinden daha başarılı olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.

Çocuklar bu terapiye dahil ediliyor mu?

Çocuklar eş terapilerine katılmaz. Eş terapisiyle aile terapisini birbirine karıştırmamak gerekir. Eş terapisinde eşler arasındaki sorunlar, aile terapisinde ise aile içindeki sorunlar konu edilir. Eğer ana sorun çocuğun davranışsal sorunlarıysa anne babayla birlikte çocuk ya da ergen de terapiye alınır. Çünkü çocukların ya da ergenlerin yaşadıkları sorunların ana kaynağı çoğunlukla anne babanın çocukla olan ilişkisi ve iletişim biçimidir.

Neden boşanma aşamasında bir çifte eş terapisi uygulanamıyor?

Boşanma aşamasında da terapötik yardım uygulanabilir. Ama bu daha çok bir mediatörlük gibi olur. Burada amaç boşanmanın her iki tarafa da daha az zarar vermesini sağlamak, boşanmadan sonra varsa çocuklarla ilişkinin nasıl yürütüleceğinin planlanmak, çocuklara boşanmanın nasıl haber verileceği gibi konulara odaklanılır. Amaç çiftin karı koca düzleminden anne baba düzlemine geçişlerini sağlayabilmek ve her iki fonksiyonun birbirine karıştırılmasının önüne geçebilmektir.