Hamilelikte aşılar zararlı mı?

Kadın Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr.Tülay Okman Kılıç, gebelikte aşılama hakkında merak edilenleri anlattı ve aşılamanın ne zaman yapılması gerektiği ile ilgili önemli bilgiler verdi.

Gebelikte anne adayının aşılanması ile fetusta risk oluşabilmesi teorik bir temele dayanmaktadır. Bazen gebelikte aşıların uygulanması fetusa zararlı olabileceği düşüncesiyle hem anne adayı hem de hekimi zor durumda bırakabilmektedir. Aslında gebelikte aşılama;

• Anne, fetüs ve yenidoğanın önlenebilir hastalık ve ölüm oranlarının azaltılmasında önemli bir etkendir.
• Annenin ve fetusun sağlığı korunurken geçen pasif antikorlar sayesinde yenidoğanın ilk altı ayında infeksiyonlardan korunmasını sağlar.
• Erken doğum ve prematüriteyi önlemektedir.
• Gebelik sırasında daha şiddetli seyreden hastalıklardan anneyi korumaktadır (İnfluenza, hepatit B gibi).

Gebelikte aşıları üç grupta topluyoruz;

1. Gebelikte zararsız kabul edilen aşılar
2. Gebelikte güvenilirliği belirlenmemiş aşılar 
3. Gebelikte özel durumlarda uygulanabilen aşılar

1. GEBELİKTE ZARARSIZ OLARAK KABUL EDİLEN AŞILAR

Tetanoz ve difteri toksoidler (Td), Grip aşısı (Influenza virus aşısı), Hepatit B, Meningokok ve Kuduz aşısı.

2. GEBELİKTE GÜVENİLİRLİĞİ BELİRLENMEMİŞ AŞILAR

BCG (Bacille Calmette-Guérin), Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık, Suçiçeği. Canlı aşılar olup aşılamadan sonra en az bir ay mümkünse üç ay gebe kalınmaması istenir. Bilinmeden gerçekleşen gebeliklerde ise anne ve yenidoğanda olumsuz bir etki bildirilmemiştir. Emzirme döneminde ise bu aşıların herhangi bir sakıncası yoktur.

3. GEBELİKTE ÖZEL DURUMLARDA UYGULANAN AŞILAR

Hepatit A aşısı, Polio (inaktif) aşısı, H.İnfluenza Tip b (Hib) aşısı, Pnömokok aşısı, Tifo (parenteral ve Ty21a) aşısı, Sarı humma aşısı, Şarbon aşısı, Pandemik A (H1N1) domuz gribi aşışı.

Gebelikte Hepatit A infeksiyonu daha ciddi seyrettiği, düşük ve erken doğum riskine neden olduğu tespit edilmiştir. Ölü virüs aşısı olup gebelikte kullanımında olumsuz bir etki gözlenmemiştir.

H1N1 (domuz gribi) infeksiyonu gelişmesi hem anne hem bebek için risk oluşturduğundan infeksiyondan korunmak için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi tarafından gebelerin pandemik gribe karşı öncelikle aşılanmaları önerilmektedir. Aşı ölü virüs aşısı olup gebelikte herhangi zararlı bir etkisi gözlenmemiştir.

GEBELİKTE AŞILAMA NE ZAMAN YAPILMALI?

Yenidoğanda olası anomali endişesini azaltmak ve ilk üç ayda zaten artmış olan düşük riski ile ilişkilendirilmemesi için aşılama mümkünse ilk üç ay tamamlandıktan sonra uygulanmalıdır; ancak toplumda grip olarak bilinen influenzanın gebelikte şiddetli hastalık ve ölüme neden olma olasılığı toplum geneline oranla daha yüksektir. İnfluenza, Ekim-Mart ayları arasında daha sık infeksiyonlara neden olmaktadır. Amerikan Kadın Cemiyeti American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından 2004 yılından itibaren influenza sezonunda gebe olan ya da olacak olan tüm anne adaylarının gebelik haftasına bakılmaksızın ve erken lohusalık dönemindeki kadınların aşılanması önerilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yılda 200000 yenidoğanın tetanozdan öldüğünü bildirerek son yıllarda tetanoza bağlı anne ve yenidoğan ölümlerini tamamen önlemeyi hedeflemektedir. Gebelikte yapılmasının nedeni bebeği yenidoğan tetanozundan korumaktır. Aşı, yenidoğanı tetanozdan %100 korumaktadır. Doğumdan sonra bebeğe DTB (difteri, tetanoz, boğmaca) aşısı şeklinde üçlü aşı yapılır ve tetanoza karşı bağışıklık sağlanmış olur.

TETANOZ AŞISI

Tetanoz aşısı gebelikte her dönemde yapılabilir; ancak sıklıkla gebeliğin ilk üç ayının bitimini takiben uygulanması önerilir. Eğer daha önce tetanoz aşıları tam olarak yapılmışsa ve son aşılamanın üzerinden on yıldan az süre geçmişse gebelik sırasında yapılmayabilir. Son aşının üzerinden on yıldan fazla zaman geçmişse ya da daha önceden aşıları tam olarak uygulanmamışsa gebelikte bir ay arayla (genellikle 5. ve 6. aylarda) toplam iki kez aşı uygulanır. İkinci aşıdan 6 ay sonra anneye bir doz daha aşı uygulanır. Üçüncü dozdan sonra birer yıl arayla iki kez daha yinelenerek toplam beş doza tamamlanması önerilmektedir.

Gebelikte tetanozdan korunmak için doğumdan en az on beş gün önce aşının ikinci dozunun tamamlanmış olması gerekir.

Modern tıp 21. Yüzyılda HPV aşıları ile HPV infeksiyonuna karşı savaşmaya başlamıştır. Bildiğimiz gibi HPV aşısı kadını rahim ağzı kanserine karşı korumaktadır. HPV aşı uygulamasına gebelerde başlanmamalıdır. Eğer ilk doz yapıldıktan sonra gebe kalındıysa gebelik sonrası sıfırdan başlanmalıdır. İki doz uygulandıktan sonra gebelik oluşmuşsa üçüncü doz emzirme döneminde doğumdan sonraki 6. haftadan itibaren yapılmalıdır. Gebe olduğu bilinmeden aşı yapılmışsa gebelik sonlandırılmamalıdır; yapılan çalışmalarda doğumsal bir anomali tespit edilmemiştir. Emzirme döneminde güvenle uygulanabilir.

HPV aşıları canlı ya da ölü virüs bulundurmadığından yan etki olarak HPV infeksiyonu, HPV ilişkili kanser veya ölüme neden olmazlar. Yalnızca aşı yerinde tüm aşılarda var olan şişlik, kızarıklık ve ağrı gibi geçici yan etkiler görülebilir.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki aşılama kararı alırken fetusta oluşabilecek potansiyel riskler ve yararlanım iyi değerlendirilmelidir.

Kadın Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr.Tülay Okman Kılıç

HAFTA HAFTA GEBELİK