Hamile veya doğum yapanların yasal hakları

Avukat Rahime Ayvalı, hamile veya doğum yapmış çalışan kadınların yasal haklarını sıralıyor.

Doğum yardımı, doğum yapan kadının Sosyal Güvenlik Kurumu açısından gerekli prim şartlarını taşıyorsa sağlanan yardımları içermektedir. Hamilelik sürecindeki periyodik kontroller ve sağlık yardımları, doğum yaptığında doğumla ilgili sağlık yardımları, hastanede yapılan harcamalar sosyal güvenlik kurumu tarafından karşılanır. Doğum yapan çalışan kadın, doğum izni kullandığı sürede, kurumdan geçici iş göremezlik ödeneği alma hakkına sahiptir. Ayrıca emzirme izni ve emzirme ödeneği (süt parası ) alma hakkına sahiptir.

Eşi doğum yapan babanın izin hakkı var mı?

Memurlara, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni verilir. İşçiler lehine ise böyle bir düzenleme yapılmamıştır. Toplu iş sözleşmesi ya da bireysel sözleşmeler ile çalışan erkekler için babalık izni düzenlenebilir ancak uygulama da çok sık rastlanmamaktadır.

Doğum izninde maaşı neresi öder?

Doğum yapan kadın işçi, çalışmadığı süreler için geçici iş göremezlik ödeneği alır.Bunun için çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu şube müdürlüğüne,ya da iş verene başvurabilir.İş veren kimi zaman kendisi ödeme yapar ve bu ödemeyi kurumdan talep eder.Ancak uygulamada bir çok işveren ödeme yapmamakta ve işçinin kuruma başvurması gerekmektedir.

Doğum izninin süresi ne kadardır?

Hamile kadınların doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kullanmadığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.

Bu süreler kadının sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Doğumdan sonra iş yerine dönen anne mesai saatlerinde değişiklik talebinde bulunabilir mi?

Yeni doğum yapmış ve emziren kadınlar çalışma saatlerinin ve ara dinlenme saatlerinin geçici olarak yeniden düzenlenmesini ve çalışma saatlerinin gece süresine rastlamamasını isteyebilirler.

Doğum yapan kadın iş yerinden hangi taleplerde bulunabilir?

Kadınlar çalışma şartları bakımından Anayasa kapsamında özel olarak korunurlar. Bu doğrultuda hamile, yeni doğum yapmış ve emziren kadınlar lehine kanuni düzenlemeler yapılmıştır.

• Hamile, yeni doğum yapmış ve emziren işçilerin çalışma saatlerini ve ara dinlenme zamanlarının geçici olarak yeniden düzenlenmesini talep edebilir. Çalışma saatlerinin gece süresine ve hamilelerin çalışmalarının günün erken saatlerine rastlamaması için gereken önlemler alınır.

• Hamile, yeni doğum yapmış ve emziren işçilerin postüral (duruş) problemlerini ve kaza riskini azaltacak şekilde yeniden düzenlenir, mümkün olduğu durumlarda oturarak çalışmaları sağlanır.

• Hamile ve yeni doğum yapmış işçinin, kişisel ihtiyaçları göz önüne alınarak, beslenme molasının, temiz içme suyu temininin ve diğer ihtiyaçlarının kendileriyle de istişare edilerek karşılanması sağlanır.

• Çalışma hızının, saatlerinin ve işteki yoğunluğun işçinin önerileri dikkate alınarak mümkün olduğunca uygun hale getirilmesi için gerekli şartlar sağlanır.

• Hamile ve yeni doğum yapmış işçinin yalnız çalıştırılmaması esastır. Ancak zorunluluk halinde hamile ve yeni doğum yapmış işçinin yalnız çalıştırılması gerektiğinde işyerinde bulunan diğer çalışanlarla kolayca iletişim sağlayabilmeleri için gerekli önlemler alınır.

• Yüksekte çalışmalarda, gebe işçinin çalışma yerlerinin platform, merdiven gibi yüksek ve düşme tehlikesi olan yerlerde olmaması için gerekli düzenlemeler yapılır.

• İş stresi ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçiyi, çalışma koşulları, çalışma saatleri, müşterilerle ve üçüncü kişilerle ilişkiler, iş yükü, işini kaybetme korkusu gibi stres faktörlerinden koruyucu önlemler alınır.

• Düşük veya ölü doğum yapmış veya doğumdan sonra bebeğini kaybetmiş işçiyi stresten korumak için özel itina gösterilir.

• Hamilelerin, ayakta çalışması gereken işlerde, mümkün olan durumlarda oturması sağlanır, sürekli oturarak veya ayakta çalışma engellenir, çalışmanın böyle düzenlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda dinlenme araları artırılır, ayrıca hamileliğin gelişimine göre gerekli önlemler alınır.

• Hamile işçinin sigarasız ve dumansız bir ortamda gerekli aralıklarla oturarak veya rahatça uzanacak şekilde fiziksel ve zihinsel olarak dinlenmesini sağlayacak şartlar temin edilir.

• Hamile, yeni doğum yapmış ve emziren işçinin sık tuvalete gitme ihtiyacı göz önüne alınarak uzun süreli çalışmalar ve ekip çalışmaları bu gereksinime uygun olarak düzenlenir. Ayrıca enfeksiyon ve diğer hastalıklara karşı gerekli hijyen şartları sağlanır. Gebe ve yeni doğum yapmış işçinin, kişisel ihtiyaçları göz önüne alınarak, beslenme molasının, temiz içme suyu temininin ve diğer ihtiyaçlarının kendileriyle de istişare edilerek karşılanması sağlanır.

DOĞUM BORÇLANMASI NEDİR?