Güneş çarpmasına dikkat! Sizde de bu belirtiler varsa…
Güncelleme Tarihi:
Halk arasında “güneş çarpması” olarak da nitelendirilen sıcak çarpması, sıcak ve nemli yaz günlerinde oldukça sık karşılaşılabilecek acil sağlık sorunları arasında yer alıyor. Güneş çarpmasında, vücut alarm sisteminin ısı artışı nedeniyle dengesi bozuluyor bir başka deyişle ısı regülasyonu bozuluyor.
Etkin bir ısı kaybı olmaksızın yüksek ortam ısısına maruz kalmak ısı kramplarına ve güneş çarpmasına neden olabiliyor. Örneğin 3-4 saat şiddetli efor veya sıvı alımı olmadan terleme ile aşırı sıcağa maruz kalmak sıcak çarpmasına yol açabiliyor. Nem ne kadar yüksek olursa vücut ısı kaybının etkinliği de o kadar az oluyor. Yani terlemenin serinletici etkisi azalıyor. Ek olarak uzun süreli güçlü egzersiz yapılması da sıcak çarpması riskini arttırıyor.
Bu belirtilerle kendini gösteriyor
Güneş çarpması genellikle ani bir başlangıçtan önce baş ağrısı, baş dönmesi ve halsizlik ile kendini gösteriyor. Buna karşın terleme ise genellikle azalıyor. Aile Hekimleri Derneği (AHEF) üyelerinden Dr. Emine Gezer Özden şöyle anlatıyor:
“Deri sıcak, kızarık ve kurudur. Nabız atımları artmıştır. Solunum hızı artar. Bilinç kaybı ve oryantasyon bozukluğu da gelişebilir. Bulantı, anksiyete ve aşırı terleme ise daha çok sıcak bitkinliğinde ortaya çıkar. Semptomları biraz farklı da olsa sıcak bitkinliği de yine vücut ısı mekanizmalarının uygun olmayan durumu sonucu oluşmaktadır. Genellikle sıcak yaz günlerinde öğle vakitlerinde güneş ışınlarının dik olduğu zamanlarda gerçekleşir. Tatil nedeniyle deniz kıyısında farkında olmadan uzun vakit geçirme de normalin üzerinde sıcaklığa maruz kalmamıza neden olabilir.”
Kimler risk altında?
Dr. Emine Gezer Özden, sıcak ya da güneş çarpması durumunun en çok 65 yaş üzeri ve 5 yaş altı çocuklarda, obezite problemi olanlarda, yüksek tansiyon ve kalp hastalarında, diyabet (şeker) hastalığında, kronik böbrek yetmezliğinde, kanser hastalarında, kronik alkolizm ve çoklu ilaç kullanan kişilerde, düşkünler ve de gebelerde daha fazla risk oluşturduğunu söylüyor. “Bu kişilerin yaz günlerinde daha fazla dikkat etmeleri gerekmektedir. Sıcak çarpması acil bir durumdur. Mutlaka tedavi edilmesi gereklidir. Kişi öncelikle mutlaka sıcak ortamdan uzaklaştırılmalı, sıcaklığı düşürmek için ıslak battaniye ile sarılmalı ya da soğuk su ile ıslatılmış bezlerle kompres yapılmalıdır. Hastanın bilinci açık ise sıvı verilebilir, bilinci açık değilse sıvı verilmemeli takip ve tedavi amaçlı derhal en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.”
Mutlaka önleminizi alın
Bu durumdan kaçınmak için kişiler sıcak yaz günlerinde kişisel önlemlerini alarak rahat bir mevsim geçirebilirler. AHEF bu önlemleri şu şekilde sıralıyor:
- Özellikle güneş ışınlarının dünyaya dik olarak geldiği öğle saatlerinde mümkün olduğunca dışarı çıkılmamalı,
- Güneşe çıkmadan önce şapka, gözlük veya şemsiye gibi aksesuarlarla ışınlardan korunmaya çalışılmalı,
- Mutlaka önceden güneş kremi kullanılmalı,
- İnce, terletmeyen, sentetik olmayan kumaşlardan yapılmış açık renkli, bol giysiler kullanılmalı,
- Özellikle sıcak günlerde ağır ve yorucu egzersizlerden kaçınılmalı,
- Sıvı tüketimine mutlaka dikkat edilmeli,
- Mümkün olduğunca ılık duş almalı,
- Ağır, yağlı, sindirimi zor yemekler yerine sindirimi kolay hafif yiyecekler tercih edilmeli.
Özellikle tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de korona pandemisi ile mücadele sürecinde iken maske ve mesafeli yeni sosyal hayatımızda alacağımız kişisel tedbirler ve kurallara azami uyum gösterme ile daha rahat ve sorunsuz bir yaz mevsimi geçirebiliriz. Unutmayalım ki hem kişisel hem de toplum sağlığı için her birimizin yapabileceği birçok şey vardır.