Grip mevsimi erken başladı! Hangi ay aşı yaptırmak daha etkili? Bu yıl aşılar neden değişti?

Grip, dünya genelinde her yıl milyonlarca insanı etkileyen ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen viral bir hastalık. Özellikle sonbahar ve soğuk kış aylarında yaygın olarak görülen grip, hafif bir soğuk algınlığından yüksek ateş ve şiddetli halsizlik gibi daha ciddi semptomlara kadar geniş bir yelpazede belirtiler gösterebiliyor. 

Son yıllarda ise grip vakalarında belirgin bir artış gözlemleniyor. Örneğin geçen yıl tedaviye karşı inatçı ve iyileşmesi haftalar süren yeni bir grip salgını yaşanmıştı. Bu yıl da grip mevsiminin nasıl geçeceği, virüsün yeni suşları ve aşı stratejilerindeki değişiklikler nedeniyle merak ediliyor.

‘KUZEY YARIM KÜRE’DE CİDDİ ARTIŞ DİKKAT ÇEKİYOR’

Yeni sezonda hastalığın gücünün nasıl olacağıyla ilgili görüşlerine başvurduğum Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reşit Mıstık, “Önümüzdeki grip sezonunda salgın yapacak tür geçen sene ile aynı olabilir. Eğer öyle olursa hastalığın seyri benzer olacaktır. Buna karşın değişime (mutasyona) uğramış ve daha önce karşılaşmadığımız bir tür olursa daha ciddi seyirli bir grip sezonu geçirebiliriz” dedi ve ekledi:

“Ancak hangi türle olursa olsun risk gruplarında gribin her zaman ciddi olarak seyredebileceğini bilmemiz gerekir. Şu sıralarda bizim de içinde olduğumuz Kuzey Yarım Küre’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre Orta Amerika ve Karayipler; Batı ve Orta Afrika, Güney ve Güneydoğu Asya’da gripte artış dikkat çekmeye başladı.”

Öte yandan Covid-19 da grip mevsimini kalıcı olarak değiştirdi ve bu sezon her iki virüse karşı da korunmak çok önemli… Dünya Sağlık Örgütü Salgın ve Pandemi Hazırlığı ve Önleme Direktörü Maria Van Kerkhove, en son yaptığı açıklamada Covid-19 testlerinde pozitif çıkma yüzdesinin son bir aydır arttığını söyledi.

Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi’nin haftalık basın toplantısında konuşan Kerkhove, "84 ülkedeki gözetim sistemimizden gelen veriler, Covid-19 için pozitif testlerin yüzdesinin arttığını bildiriyor. Genel olarak, test pozitifliği yüzde 10’un üzerinde ancak bu bölgeye göre değişiyor. Avrupa’da pozitiflik yüzdesi yüzde 20’nin üzerinde” ifadelerini kullandı.

“Covid-19’u yapan SARS-CoV-2 ile grip virüsünün her ikisi de solunum sistemine yerleşen virüsler” diyen Prof. Dr. Reşit Mıstık, “Virüs bilimi açısından bir virüs varsa başka bir virüsün yerleşmesi zor olabiliyor. Bu nedenle biri ön plana çıkarsa diğeri geri planda kalabilmesine rağmen yine de her iki virüsün saptandığı hastalar var. Bu hastalarda bunlara bağlı komplikasyonların görülme sıklığı ve ciddiyetinin artabileceği düşünülebilir. En büyük sorun bu olabilir” dedi.

BU YIL GRİP AŞILARI NEDEN DEĞİŞTİ?

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’ne (CDC) göre 2023-2024 grip sezonunda 45 binden fazla kişi grip komplikasyonlarından hayatını kaybetti. Bu nedenle CDC, bu yıl 6 aylık bebekler dahil olmak üzere herkesin güncellenmiş grip aşısını yaptırmasını öneriyor.

Ancak bu yıl grip aşısı geçen sezonun aksine dörtlü yerine üçlü bir bileşime sahip. Bu üçlü aşılar, iki influenza A (H1N1 ve H3N2) ve bir influenza B virüsünü içeriyor.

“Her yıl bir önceki yılın kış ayları sonunda o yıl toplumda dolaşan grip aşı türleri dünyanın değişik yerlerinden gelen bilgilerle DSÖ grip izleme komitesi tarafından saptanır. Bu saptamalar doğrultusunda bir sonraki yılın aşı içeriğinin nasıl olması gerektiğini aşı üreticilerine iletilir” diyen Prof. Dr. Reşit Mıstık, bu yılki değişime dair şu önemli bilgilerin altını çizdi:

-- 2020 yılından itibaren grip aşılarında bulunan B/Phuket/3073/2013 (B Yamagata-Lineage) virüsü artık görülmediğinden, 2024-2025 aşıları dört tür yerine üç tür olarak planlandı. Grip virüsü, A, B, C ve D olmak üzere dört tür içerir; ancak, en fazla değişime uğrayan A tipi grip virüsüdür. A tipi grip virüsü, H ve N antijenlerinin farklı kombinasyonlarıyla büyük mutasyonlar geçirir, bu da yeni virüs türlerinin ortaya çıkmasına neden olabilir.

-- Bu nedenle, bir kişi hayatı boyunca birçok kez grip geçirebilir ve virüsün değişimi küçük salgınlardan büyük pandemilere kadar çeşitli etkiler yaratabilir. Aşılar, değişime uğramayan virüslere karşı yüzde 100 koruma sağlarken, değişen virüslere karşı koruyuculuk oranı daha düşük olabilir.

Eylül sonlarına doğru grip aşılarına erişim sağlanabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Reşit Mıstık, “Aşı için en iyi zaman Ekim-Kasım aylarıdır. Çoğunlukla tek doz aşı yeterlidir. Ancak risk grubunda olanlar için kış sonunda ikinci bir aşı yapılması önerilebilir” dedi.

GRİP DIŞINDA BU SEZON PİK YAPMASI BEKLENEN BAŞKA VİRÜSLER VAR MI?

Bu soruma “Aslında, virüs denizi içinde yüzüyoruz ve yüzlerce virüs, hastalandığımız veya farkında olmadan geçirdiğimiz enfeksiyonlara neden olabiliyor” cevabını veren Prof. Dr. Reşit Mıstık, şöyle devam etti:

“M-Çiçeği (Mpox) virüsü, üst solunum yollarına yerleşen respiratory syncytial virüs (çoğunlukla bebeklerde hastalık yapmasına rağmen, genç yetişkinler ve erişkinlerde de burun akıntısı, öksürük, ateş gibi belirtilere yol açabilir) ve Batı Nil Virüsü (sivrisinekle bulaşan ve bazen beyni etkileyebilen ateşli bir hastalık) enfeksiyonlarında artış beklenebilir. Ancak, DSÖ bu dönemde grip ve Covid-19'u en yaygın hastalıklar olarak işaretlemiş durumda…”

 Fotoğraflar: iStock