Gece yanığı (Zona) nedir, nasıl olur? Zona belirtileri ve nedenleri

Zona, varicella-zoster virüsünden kaynaklanır; bu virüs aynı zamanda suçiçeği sebebidir. Suçiçeği geçirmiş bir kişide (çoğu durumda çocukluk döneminde) virüs sinir köklerinde sessizce gizli kalır ve bir gün tekrar aktif hale gelerek yeni ağrılı kızarıklığa neden olabilir. Su çiçeği olan herkes zona geliştirmez.

Zona (gece yanığı) nedir?

Çocukluk dönemi bulaşıcı hastalıklarından biri olan suçiçeği ilerleyen yaşlarda yeniden karşınıza çıkabilir. ‘Varicella zoster’ isimli virüsün yol açtığı hastalığın yetişkinlikteki adına zona denir.

Zona (gece yanığı) neden olur?

Varicella zoster virüsünün neden olduğu latent veya asemptomatik enfeksiyon, suçiçeği geçirdikten yıllar sonra bile tekrar aktif hale gelebilir. Bu yeni enfeksiyon, bağışıklık sisteminin biraz daha az etkili olduğu bir dönemde ortaya çıkabilir. Bağışıklıktaki bu azalmayı birkaç neden açıklayabilir:

• Yaşlanma,
• Hastalık,
• Bağışıklık fonksiyonunu baskılayan ilaçlar,
• HIV enfeksiyonu veya belirli kanser türleri,
• Kanser tedavisi.

Bununla birlikte, çoğu zaman virüsün yeniden etkinleştirilmesini neyin tetiklediğini tam olarak bilmek zordur.

Zona (gece yanığı) nasıl olur?

Zona döküntüsü olan bir kişi, varicella zoster virüsünü daha önce virüs bulaşmamış birine, genellikle bir çocuğa geçirebilir. Bununla birlikte, bu yeni enfekte olmuş kişi daha sonra suçiçeği olacak ve zona olmayacak. Zona, zona hastalığı olan birinin geçmişteki ilk enfeksiyonu değil, gizli virüsün yeniden etkinleştirilmesidir.

Zona (gece yanığı belirtileri)

Virüs yeniden etkinleştirildiğinde, döküntü, mide rahatsızlığı, baş ağrısı, ateş ve titreme gibi semptomlara neden olabilir. Bu semptomlardan önce genellikle kızarıklık, kızarıklık, kaşıntı, uyuşma veya ağrı gibi uyarı işaretleri (prodrom) görülür. Döküntü, acı veren ve yanma ve batma hissine neden olan sıvı dolu kabarcıklar üretir.

Suçiçeği sonrası varicella-zoster virüsü latent fazına girdiğinde, belirli sinirlerde hareketsiz olarak gizlenir. Karakteristik zona döküntüsü, virüsün saklandığı sinir hücreleri tarafından innerve edilen cilt bölgelerinde görünecektir. Bu nedenle vücudun sadece bir kısmı veya bir yanı kızarıklıktan etkilenir. Döküntü en sık göğüste, karında, sırtta, kalçada veya boyunda ve bazen de yüz ve kafa derisinde kendini gösterir.

Döküntü çok küçük, kırmızı, sıvı dolu kabarcıklar üretir. Birkaç gün boyunca döküntü yayılır, ancak her insanda farklı bir derecede. Döküntü genellikle kişinin gövdesinin bir tarafında, sırtın ortasından göğüs kafesine uzanan ve göğsün bir tarafından geçen bir kabarcık grubu olarak ortaya çıkar. Kabarcıklar patlar ve kurur, ardından bir kabukla kaplanır.

Lezyonlar ortaya çıkmadan hemen önce ve iyileşene kadar döküntü kaşıntıya ve bazı durumlarda şiddetli ağrıya neden olur. Döküntü ve kabarcıklar genellikle yaklaşık 7 ila 10 gün sürer ve bir ay sonra tamamen kaybolur. Çoğu durumda, tek bir zona atağı meydana gelebilir, ancak bazı insanlar tekrarlayan enfeksiyonlara sahiptir.

Bağışıklık sistemi zayıfladığında semptomlar daha belirgin ve döküntü daha şiddetli hale gelir, lezyonların iyileşmesi daha uzun sürer ve bazen iz bırakır. Virüs diğer organları da istila edebilir, ancak bu, sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerde nadirdir.

Zona (gece yanığı) tedavisi

Antiviral ilaçlar, zona döküntüsünün ilk 72 saati içinde başlanırsa en iyi sonucu verir. Bu ilaçlar, kızarıklığın boyutunu en aza indirmenin yanı sıra ona eşlik eden ağrıyı en aza indirmeye çalışır. Veziküller daha hızlı kabuklanır ve daha hızlı iyileşir. Antiviral ilaçlar ayrıca zona kaynaklı kronik ağrı geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak ilaçları mutlaka doktor kontrolünde kullanmanızı öneririz.

Zona ile ilişkili kaşıntı ve ağrıyı hafifletmenin bazı yolları:

• Kabarcıklara kalamin bazlı bir losyon uygulayın, (doktorunuza mutlaka danışın)
• Soğuk, nemli kompresler uygulayın,
• Mısır nişastası veya kolloidal yulaf ezmesi içeren suda banyo yapın. (doktorunuza danışın)