Gebelikte şeker yükleme testi zararlı mı?
Güncelleme Tarihi:
Söz konusu sağlık oluğunda gündem çoğu zaman karışık olabiliyor. Ancak olması gereken; karışık bir gündemden ziyade tıbbın ve uluslararası platformların delilleri ışığında kamuoyunu bilgilendirmekten geçiyor.
Karışıklığın yaşandığı bir sağlık konusu da hamilelik döneminde yapılan şeker yükleme testinin zararlı olup olmadığı yönde ortaya atılan iddialardır. Hatırlarsanız Prof. Dr. Canan Karatay, gebelikte şeker yüklemesi ile ilgili "Bir gebenin karbonhidrata ihtiyacı var ama sizin yüklediğiniz şekere ihtiyacı yok. Bir kerede anneye yüklenen 100 gram şeker plasentayı bozuyor." demişti.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Çiğdem Yavuz Yurtsever, bu konuda oluşan bilgi kirliliğinin önüne geçmek için konuyu detaylarıyla ele aldı. Şeker yükleme testinin zararının değil aksine yaşanabilecek problemlerin öngörülmesinde önemli bir rol oynadığı söyleyen Op. Dr. Çiğdem Yavuz Yurtseven, bu konuda ortaya atılan iddiaların asılsız olduğunu vurguladı.
ŞEKER YÜKLEME TESTİ (GTT) NEDİR?
Gtt( şeker yükleme testi), kişinin şekere olan toleransını gösteren bir testtir. Şeker hastası olabileceğinden şüphelenilen kişilere yapılan şeker yükleme testi ile kişide şeker hastalığı olup olmadığı ortaya çıkar.
Son dönemlerde bu testin hamilelere yapılmaması gerektiği, anne ve bebeğe zarar verdiği yönde iddialar dolaşmaktadır. Oysa bu test, son yıllardır güvenle yapılan anne ve bebek için hayati önem taşıyan bir testtir. Bir dilim pasta ve iki dilim baklava da ne kadar şeker varsa şeker yükleme testin de de o kadar şeker vardır. Ortaya atılan iddiaların bu anlamda tıbbı bir gerekçesi yoktur!
HAMİLELİK DÖNEMİNDE ŞEKER YÜKLEME TESTİ NEDEN YAPILIR?
Gebelik öncesi salgılanan insülin yeterli iken, gebelikte oluşan değişiklikler ve kilo artışı nedeni ile insülin ihtiyacı artar. Hamilelerin %3-10’un da yeterli insülin salgılanmadığında gestasyonel diyabet gelişir. Genellikle geçici bir durum olmakla birlikte gebeliğin 29. haftasından sonra ortaya çıkar. Gebelik döneminin 24. ve 28. haftasında yapılan şeker yükleme testiyle yapılacak taramalarda bu sorun belirlenebilir.
Şeker yükleme testi ağızdan yapılacağı gibi damar yolu ile de yapılabilir. Ağızdan yapılan ve “oral glukoz tolerans testi” (OGTT) adı verilen yöntem daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
ŞEKER YÜKLEME TESTİ NASIL YAPILIR?
24-28.haftalar içerisinde gestasyonel diyabet yani hamilelikte meydana gelen şeker hastalığını saptamak için 50 gr glukoz yükleme testi uygulanır. Test aç veya tok karnına yapılabilir. Test daha erken dönemlerde; aşırı kilolu olma sorunu, iri bebek öyküsü, birinci derecedeki yakınlarda ya da daha önceki hamileliklerde gestasyonel şeker öyküsü gibi risk etkenlerinin mevcudiyeti halinde ilk muayenede uygulanır. Bu risk etkenleri olan hamile kadınlarda, test neticeleri normal çıksa dahi24-28.haftalarda yeniden uygulanmalıdır.
50 gr glukoz yükleme neticesi 130-140’dan yüksek ise 3 saatte tamamlanan 100 gr oral glukoz testi uygulanır. Gtt için hamile anne adayı 3 gün 300 gr karbonhidrat içeren beslenme programı ile beslenir. Hasta bu süreçte normal günlük hayatını sürdürmelidir. Üçüncü gün akşamı ardından 12 saat hiç yemek yememeli ve sabah kanı alınmalıdır. Sonrasında ise 100 gr glukoz 5 dk içinde içirilmektedir. Daha sonra ise 1, 2 ve 3. saatlerde kan şekeri ölçülür. Açlık > 95 1. Saatte>180 2. Saatte >155 3. Saatte >140 Buradaki 4 değerden 2 ya da daha fazlası anormal ise gestasyonel şeker teşhisi konur. Tek değer yüksek ise testin 1 ay sonra tekrarlanması uygundur. 50 gr şeker yükleme test sonucu 190’dan yüksek ise 100 gr OGTT uygulamasına gerek yoktur. Açlık kan şekeri bakılır, eğer 95’in üzerinde ise hamile anne adayı gestasyonel diyabet olarak değerlendirilir ve tedavi için adım atılır.
HAMİLELİKTE GÖRÜLEN GEBE ŞEKERİ TEDAVİSİNDE NASIL BİR YOL İZLENİR?
Eğer yapılan testler sonucunda anne adayında gebelik şekeri tespit edilirse normal şeker hastaları gibi ağızdan alınan ilaçlar verilmez. Hamileler için uygun görülen tedavi şekli diyet ve spor programıdır. Doktorun ve diyetisyenin birlikte hazırladığı, gebelik durumuna uygun diyet programıyla anne adayının beslenmesi sağlanır.
Bu beslenme listesinde çikolata, dondurma, şerbetle hazırlanan tatlılar, beyaz undan yapılmış yiyecekler yer almaz. Diyet sırasında anne adayının doktorun önerdiği egzersizleri yapması da kan şekeri seviyelerini düzenlemeye etkili olur. Bu egzersizler genellikle düşük tempolu koşma, yüzme gibi egzersizlerden seçilir.
HAMİLELİK DÖNEMİNDE ŞEKER YÜKLEME TESTİ YAPILMADIĞI TAKDİRDE…
Eğer ki şeker yükleme testi yapılmaz ve annede hamileliğe bağlı şeker rahatsızlığı görülürse...
• Düşük riski artar.
• Gebeliğin erken dönemlerindeki yüksek şeker seviyesi özellikle bebeklerde de kalp ve sinir sistemi anomali riskini artırır.
• Diyabet hastası bir anneden doğan çocukların ileride obez olma riski artar.
• Annedeki kan şekerinin yüksek olması bebeğin daha iri olmasına sebep olur bu ise doğum sırasında yaşanabilecek kaza riskini arttırır.
• Bebeklerin akciğer gelişimi yavaşladığından doğum sonrası solunum sıkıntısı ve yenidoğan bakım ünitesinde yatma riski artar.
• Anne karnında ani bebek ölümleri gelişebilir.
Dolaşan birçok asılsız iddiaya karşılık olarak yukarıda sıralanan komplikasyonlar hamilelik döneminde yapılan şeker yükleme testinin önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Üstelik her yerde yapılabilen ve maliyeti düşük bir test olan şeker yükleme testi zararı olmadığı gibi anne ve bebekler için birçok olumsuz durumu gerçekleşmeden önlemeyi sağlıyor. Bu anlamda anne adaylarının asılsız iddialara itibar etmemeleri ve bu testi mutlaka yaptırmaları gerekir.