Gebelik aşısı nedir, kimlere uygulanır?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Timur Gürgan, gebelik aşısı olarak da adlandırılabilen tedavinin kimlere uygulanabileceğini anlattı.

Tüp bebek tedavisinin en önemli kısmı spermle yumurtanın en iyi şartlarda döllenmesini sağlayarak embriyo olarak adlandırılan kadın ve erkeğe ait genetik materyali taşıyan ve gebelik oluşturacak hücre grubunun laboratuvarlarda oluşturulmasıdır. Ancak çok kaliteli embriyoların rahim içine konulmasına rağmen bazı hastalarda gebelik oluşmamaktadır. Bu durum tüp bebek tedavilerinde başarısızlık yaşayan çiftlerde büyük bir tepki ve üzüntüye sebep olmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonunda bu hastalarda sorunun embriyoların rahim içinde gömülerek gebeliğin devam ettiği rahim iç zarında olabileceğini göstermiştir. “Endometrium” olarak adlandırılan rahim içi zarının embriyonun gömülmesine yardımcı olabilecek çeşitli faktörlerde yoksun olması veya bu zarın devamlılığını, fonksiyonunu bozan yapışıklıklar, kanlanma bozuklukları, iltihaplar çok iyi kalitede embriyoların transferine rağmen gebeliklerin oluşmamasına yol açmaktadır.

Embriyo rahim içine düştükten veya konulduktan sonra çeşitli maddeler, proteinler, büyüme faktörleri salarak rahim içi zarına yaklaşmakta, onunla temas etmekte ve uygun ortam varsa yavaş yavaş gömülmektedir. Bu gömülme tam olarak bitince gebelik oluşmaktadır. Gebelik çeşitli hormonları, maddelerin ve hücrelerin yardımı ile gelişmekte ve devam etmektedir. Rahim içi hücrelerde çeşitli nedenlerle oluşan fonksiyon eksikliği sağlıklı embriyonun rahim içine gömülmesini engellemektedir. Bu durumda ya gebelik oluşmamakta ya da oluşan gebelikler düşükle sonuçlanmaktadır. Son yıllarda araştırmalar endometriumundaki hücrelerin sağlıklı embriyoyu fark edebileceğini hatta seçebileceğini de göstermektedir. Bu konudaki en önemli maddeler sitokinler ve çeşitli büyüme faktörleridir. Bu maddelerdeki eksiklikler veya dengesiz salınmalar gebeliği imkansız kılabilmektedir. Bozukluk durumlarında önemli olan bozukluğun düzeltilmesi eksik olan maddelerin vücut tarafından yapılmasının sağlanmasıdır.

UYGULAMA;

1. PCOS hastaları,
2. Endometriozis, çikolata kistleri olan hastalar,
3. Bağışıklık sistemindeki bozukluklardan dolayı rahim içi zarının kan dolaşımının azaldığı ve pıhtılaşma sorunu yaşayan hastalar,
4. 37 yaş üzerinde olan kadınlar,
5. 2 ve üzeri kaliteli embriyo transferi yapılmasına rağmen gebe kalamamış kadınlarda uygulanarak tüp bebek başarı oranını %20-40 oranında arttırabilmektedir.

GEBELİK AŞISI NASIL UYGULANIR?

Gebelik aşışı olarak da adlandırılan tedavide amaç kadının kendi özel kan hücrelerinin kullanılması ile rahim içinde embriyonun gömülmesini sağlayacak maddelerin elde edilmesidir. Bu tedavinin yapılabilmesi için aşağıdaki işlemler yapılmaktadır:

1. Önce gebelik oluşmaması ile ilgili olarak rahim iç zarında problem olduğu tespit edilmelidir. Bu uygulanan çeşitli testlerle yapılmaktadır.
2. Yumurta toplama gününde kadından kan alınmakta ve özel işlemlerden geçirilerek monosit denilen hücreler ayrılmakta ve bu hücreler özel kültür vasatlarına konularak çoğaltılmaktadır. Hücre kültürü denilen bu işlem çok dikkatli olarak özel inkübatörler de ve üretme sıvılarının yardımı ile yapılmaktadır. Hücre üremenin uygun, devamlı olması ve istenilen maddelerin yeterli miktarda salınabilmesi için CRH denilen hormonda ilave edilmektedir. İki günlük kültür sonrasında rahim içine embriyo gömülmesine yardımcı olacak sitokinler ve büyüme hormonları monositik hücrelerce salınır ve üreme sıvısında birikir.
3. Bu işlemler yapılırken diğer taraftan laboratuvarda yumurtalar spermlerle döllenir ve embriyolar elde edilir. Kaliteleri saptanır ve rahim içine transfer edilecek embriyolar seçilir. Transfer gününe karar verilir.
4. Transfer gününde (genellikle 2. veya 3. gün) rahim içi 3 boyutlu ultrasonda değerlendirilir. Kalınlığı ölçülür ve transfer edilecek bölge saptanır.
5. Laboratuvarda elde edilen gebelik aşısı olarak da adlandırılan sıvı embriyoların rahim içine konulacağı günden bir gün önce veya aynı gün rahim içine verilir. Bu işlem rahim içini daha sonradan transfer edilecek embriyoların gömülmelerine uygun hale getirir, diğer bir deyişle gömülmeye uygun hale getirir. Bu şekilde hazırlanmış rahim içi zarının konulan iyi kalitede embriyoları daha yüksek oranda kabul edeceği yani gebelik oluşmasına yardım edeceği çalışmamızda bulunmuştur. Ayrıca bu tip bir uygulama daha sağlıklı gebelik oluşturacağı için gebelik kayıpları yanı düşükler önlenebilmektedir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Timur Gürgan