Ünlüler öve öve bitiremiyor! Elma sirkesi kilo verdirir mi, kansere iyi gelir mi? Bilim ne diyor?
Güncelleme Tarihi:
Elma sirkesi son dönemde Hollywood'un ünlü isimlerinin dilinden düşmüyor. Üstelik mutfaklarımızın demirbaşı haline gelen bu ürünün sağlığa faydaları hakkında birçok çalışma da bulunuyor. Peki bu faydaların ne kadarı gerçek ne kadarı abartı?
İnternette ve pek çok kaynakta elma sirkesinin her derde deva olduğuna dair içeriklerle sık sık karşılaşıyoruz. Sosyal medya fenomenlerinden, ünlülere ve bilimsel araştırmalara kadar herkesin gündeminde olan elma sirkesinin kilo vermekten kanseri iyileştirmeye birçok faydası olduğu öne sürülüyor.
Ancak uzmanlar, elma sirkesinin bu faydalarının çoğunun geniş kapsamlı insan çalışmalarında değil laboratuvar ortamında kaydedildiğini vurguluyor.
Gelin bu faydaları teker teker mercek altına alalım, hangilerinin bilimsel gerçeklere dayandığına hangilerinin hurafe olduğuna daha yakından bakalım...
ELMA SİRKESİ KAN ŞEKERİ DÜZEYLERİNİ DÜŞÜRMEYE YARDIMCI OLABİLİR Mİ?
Elma sirkesiyle ilgili en yaygın iddialardan biri, kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabileceği yönünde...
2004 yılında Amerikan Diyabet Derneği Dergisi'nde yayımlanan bir araştırmada, sirkeyi patates veya pirinç gibi karbonhidrat içeren bir öğünün parçası olarak tüketmenin, yemekten sonra glikoz ve insülin düzeylerini iyileştirebileceği öne sürüldü.
Bu bağlamda teorik olarak elma şekerinin diyabet gibi sorunlara yol açabilecek yüksek kan şekeri seviyeleriyle mücadeleye yardımcı olması mümkün.
Söz konusu çalışmada, katılımcılar üzerine tereyağı sürülmüş 'bagel' ve bir bardak portakal suyundan oluşan bir yemek yedi. Ardından bir gruba 20 gram elma sirkesi, diğer gruba da plasebo verildi. Tüm katılımcıların kan şekeri düzeyleri yemekten 30 dakika sonra ve yemekten bir saat sonra tekrar kontrol edildi.
Sonuçta sirke içenlerin kan şekeri seviyelerinin daha düşük olduğu görüldü.
BAKMADAN GEÇME!
2016 yılında yapılan bir başka çalışmada araştırmacılar, sirkenin şeker hastalarından ziyade sağlıklı bireylerde daha etkili olduğunu buldu.
Ancak yemekten sonra bir bardak elma sirkesi içmek bile diyabet ilaçları kadar etkili değil.
Reading Üniversitesi'nden gıda bilimci Prof. Dr. Gunter Kuhnle, Daily Mail'e yaptığı açıklamada, sirkenin kan şekeri üzerinde yararlı etkileri olduğunu öne süren pek çok çalışmanın kısa süreli olduğuna ve körleştirilmediğine dikkat çekti.
(Bir çalışmanın körleştirilmesi, deneyin parçası olan katılımcıların hangi maddeyi aldıklarını bilmemeleri anlamına geliyor.)
Kuhnle, "Bunların elma sirkesinin etkilerine dair kesin konuşmak için yeterli olduğunu düşünmüyorum" ifadelerini kullandı.
ELMA SİRKESİ KANSERİ TEDAVİ EDEBİLİR Mİ?
Aksini iddia eden araştırmalar da olsa da bardak bardak elma sirkesi içmenin kanseri 'tedavi' etmesi olası görünmüyor. Zira elma sirkesi ile kanser arasındaki bağlantıyı inceleyen çalışmaların çoğu insan denekler üzerinde değil laboratuvar koşullarında yapılmış durumda.
Örneğin 1996 yılında ABD'de gerçekleştirilen bir araştırma, kanser hücrelerinin asidik bir ortamda daha agresif bir şekilde büyüdüğünü öne sürdü.
Elma sirkesinin vücutta sindirildikten sonra asidiğin zıddı olan alkali hale gelmesi nedeniyle, tüketiminin kanserle mücadeleye yardımcı olabileceği öne sürüldü.
Ancak kanser hücrelerinin alkali ortamda çoğalmadığına dair ikna edici bir kanıt bulunmuyor.
Öte yandan Gastroenterology and Hepatology derisinde yayımlanan 2014 tarihli başka bir araştırmada, elma sirkesindeki asetik asidin farelerden ve insanlardan alınan mide kanseri hücrelerini bir test tüpünde öldürebildiğini bildirildi. Dahası araştırmacılar elma sirkesinin bazı mide kanserlerinin tedavisi için potansiyel gösterdiğini öne sürdü.
Ancak bu da elma sirkesi içmenin insan vücudundaki kanserle savaşacağı yönünde kesin bir kanıt değil.
Birmingham'daki Aston Üniversitesi'nden diyetisyen Dr. Duane Mellor, "Bu veriler, insanlar üzerinde yapılan çalışmalara değil laboratuvarda kanser hücrelerinin metabolizması ile ilgili bir gözleme ve diğer deneysel modellere dayanıyor" dedi.
BAKMADAN GEÇME!
ELMA SİRKESİ YÜKSEK TANSİYONU KONTROL EDEBİLİR Mİ?
İnternette ortaya atılan bir diğer iddia da elma sirkesinin yüksek tansiyonu ve kolesterolü kontrol edebildiği yönünde. Ancak bu konuda da ikna edici kanıtlar bulunmuyor.
Hayvan çalışmaları kan basıncında sınırlı iyileşme gösterse de insanlar üzerinde yapılan araştırmalarda benzer bir sonuç elde edilebilmiş değil.
Arizona State Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından 2006 yılında yapılan ve bu teoriyi farelerde test eden bir çalışma, asetik asit içeren bir diyetle beslenen kemirgenlerde, bu maddeyle beslenmeyenlere kıyasla sistolik kan basıncında (büyük tansiyon) azalma olduğunu gösterdi.
Ancak bunun insanlar için de geçerli olduğu fikrini destekleyecek bir çalışma bulunmuyor.
ELMA SİRKESİ BAKTERİLERİ ÖLDÜREBİLİR Mİ?
Sirke yüzyıllardır yiyecekleri temizlemek ve saklamak için kullanılan bir ürün.
2005 yılında yapılan bir çalışmada, sirkenin gıda zehirlenmesine neden olabilen bir bakteri türü olan salmonella riskini azaltmak için de kullanılabileceği iddia edildi.
Araştırmacılar bakteri bulaşmış roka yapraklarını sirke, limon suyu veya ikisinin karışımıyla yıkadı. Sonuçta limon suyu ve sirkeyi karıştırmanın salmonella gelişimini gerçekten azalttığı görüldü.
Ancak salmonella zehirlenmesinden kaçınmak için sadece elma sirkesine güvenmek çok doğru bir hareket değil.
Kuhnle konuyla ilgili şunları söyledi: "Antimikrobiyal olması muhtemel. Bu diğer sirkeler için de geçerli. Çünkü asetik asit hepsini olmasa da birçok mikrobu öldürebilir. Ancak bunun insan vücudunda herhangi bir etkisi olacağından şüpheliyim. Çünkü tüketildiğinde hızla sindirilecek ve enerji üretimi gibi görevlerde kullanılacaktır."
Dr. Mellor da herhangi bir sirkenin bakteri üremesini azaltabileceğini ancak bunun insan vücudunun iç ortamından ziyade petri kaplarında görüldüğünü vurguladı.
BAKMADAN GEÇME!
ELMA SİRKESİ KİLO VERMEYE YARDIMCI OLABİLİR Mİ?
Kim Kardashian, Victoria Beckham ve Jennifer Aniston gibi ünlü isimler, elma sirkesinin yağ yakıcı özelliklerini öve öve bitiremiyor.
Bilim dergisi Journal of Functional Foods'da 2018 yılında yayımlanan bir araştırma, öğle yemeğinde 15 mililitre (2 yemek kaşığı) elma sirkesi içmenin kilo vermeye yardımcı olabileceğini gösterdi.
Araştırma kapsamında katılımcılar günlük tahmini gereksinimlerinin 250 kalori altında kalan bir beslenme modeli uyguladı. Katılımcıların yarısı buna ek olarak elma sirkesi de içti. Sonuçta elma sirkesi içen grup, sadece kalori açığı diyeti uygulayanlara göre ortalama 3 1,3 kilogram daha fazla kilo verdi.
Lübnan'da bulunan Kaslik Holy Spirit Üniversitesi'nde yapılan yeni tarihli bir araştırmada ise kahvaltıdan önce tek doz halinde 15 mililitre sirke içmenin, üç ayda 8 kilograma kadar kilo kaybı yaşattığı öne sürüldü.
Ancak bu sonuçlar herkesi ikna etmiş değil. Dahası söz konusu araştırma pek çok eleştirinin hedefi oldu.
Katılımcı sayısının sadece 120 olması, çalışmanın sadece 12 hafta sürmesi ve katılımcıların çalışmanın başlangıcında sabit kiloda olmaması gibi gerekçelerle araştırma yerden yere vuruldu.
Öte yandan Lübnanlı araştırmacılar da elma sirkesinin hangi özelliğinin zayıflama etkisi yarattığını bilmediklerini de itiraf etti. Bununla birlikte araştırmacılar hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda insülin duyarlılığı ve enerji seviyelerinde iyileşme kaydedildiğini de savundu.
Dr. Mellor, kilo kaybı sağlayan etkilerin yalnızca elma sirkesine özgü olmayabileceğini belirterek, "Yemeklere eklenen herhangi bir sirke, yemek yedikten sonra midemizin boşalma hızını yavaşlatır. Bir başka deyişle bu durum elma sirkesine özgü değildir" dedi.
Sözün kısası elma sirkesinin kilo kaybına yönelik bazı sınırlı etkileri olsa da kontrollü beslenmenin ve egzersizin yerini alabileceğini kanıtlayan yeterli araştırma bulunmuyor.
Daily Mail'in "From fighting cancer to controlling blood sugar and now weight loss... the TRUTH about apple cider vinegar's purported health benefits" başlıklı haberinden derlenmiştir.