Orta Çağ’da görülen korkulan hastalık yeniden artışa geçti! Çok çabuk bulaşıyor... Körlük, burun, ayak ve el parmaklarında kısalmaya neden oluyor
Güncelleme Tarihi:
ABD’de Florida eyaleti olmak üzere bazı bölgelerde cüzzam vakaları artıyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından yayımlanan rapora göre ABD'de 159 yeni Orta Çağ hastalığı vakası görüldü. Peki cüzzam neden bir anda artmaya başladı? Koronavirüs gibi tüm dünyayı etkileyebilir mi? Türkiye'de kaç cüzzam hastası var? İşte detaylar...
Tarihin en eski bulaşıcı hastalıklarından biri cüzzam… ‘Mycobacterium leprae’ adlı bakterinin 1873'te Gerhard Armauer Hansen tarafından tespit edilmesiyle ‘Hansen hastalığı’ diye de adlandırılıyor.
Cüzzam; cildi, periferik sinirleri (beyin ve omurilik dışında kalan sinirlerden oluşur), üst solunum yolunun mukozal yüzeylerini ve gözleri etkileyen kronik bulaşıcı bir hastalık olarak biliniyor.
CÜZZAM ABD'DE ENDEMİK HALE GELDİ
Hastalığın erken tarihlerdeki izlerine ise Mısırlılar, Yunanlılar, Romalılar ve Orta Çağ Avrupa’sında rastlandı. Özellikle Orta Çağ'da Avrupa'da korkulan ve dışlanan bir hastalık olarak algılandı. 1900’lü yılların başlarından itibaren ise hastalık gücünü giderek kaybetti.
1981 yılından bu yana da en az 16 milyon cüzzamlıya Nippon Vakfı ve 2000'den itibaren DSÖ aracılığıyla çoklu ilaç tedavisi uygulandı. Ancak son yıllarda cüzzam yaygın durumda gözükmeye başladı.
Bu vakaların neredeyse beşte biri ABD’nin Florida eyaletinde gözlendi. Hatta pek çok uzman, cüzzamın ABD’nin güneydoğu eyaletlerinde endemik hale geldiğini söylüyor.
BAKMADAN GEÇME!
Rutgers New Jersey Tıp Fakültesi Dermatoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Robert Schwartz, “Bu artış çok önemli… Dikkate alınması gerekiyor. Cüzzam ya da Hansen hastalığı, bakterilerin neden olduğu kronik bulaşıcı bir hastalık. Deriyi ve sinirleri kemiriyor. Tedavi edilmezse körlük, felç, burun şekil bozukluğu, ayak ve el parmaklarının kısalmasıyla sonuçlanabiliyor” ifadelerini kullandı.
CÜZZAM NEDEN YAYILIYOR?
İnsanların çok eskiden hastalığı ilk olarak hayvanlardan ya da Brezilya, Hindistan ve Endonezya gibi hastalığın endemik olduğu ülkeleri ziyaret ettiklerinde kaptığı biliniyor. 2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre ise İngiltere ve İrlanda'daki kızıl sincapların hastalığın türleriyle dolu olduğunu ortaya koydu.
Ancak bilim insanları ABD’de Georgia ve Florida'nın merkezinde görülen son vakaların hayvanlarla ya da uluslararası seyahatlerle bağlantılı olamayacağını düşünüyor.
BAKMADAN GEÇME!
Prof. Dr. Robert Schwartz son vakalarla ilgili The Conversation’da kaleme aldığı yazısında “En son görülen birkaç vakada, kaynak bir muamma olarak kalmaya devam ediyor. Bazı insanların genetiği onları cüzzam enfeksiyonlarına karşı daha duyarlı hale getirebilir ya da bağışıklık sistemleri hastalığa karşı daha az dirençli olabilir” ifadelerini kullandı.
CDC, geçtiğimiz günlerde yüzündeki ve vücudundaki ağrılı lezyonlar nedeniyle tedavi görmek isteyen 54 yaşındaki bir erkekte görülen yeni bir cüzzam vakasından bahsetti. Adı açıklanmayan bu kişi, yurt dışına seyahat etmemiş ya da hastalıkla yaşadığı bilinen kişilerle temas kurmamış.
CDC, bu kişiyle ilgili Emerging Infectious Diseases dergisinde yayımladığı raporda, “Hayatı boyunca Florida'nın merkezinde ikamet etmiş, peyzaj işlerinde çalışmış ve uzun süre açık havada vakit geçirmiş. Buna rağmen kendisinde cüzzam görülmesi çok ilginç” ifadeleri kullanıldı.
BAKMADAN GEÇME!
BAZI SEMPTOMLARIN GELİŞİMİ 20 YIL SÜRÜYOR!
Cüzzamla ilgili bir başka zorluk da hastaların soluk, uyuşuk lekeler, döküntüler, ülserler ve lezyonlar gibi semptomlar geliştirmesinin 20 yıl sürmesi… Bu gecikme nedeniyle, cüzzam enfeksiyonunun kaynağını ve yayılmasını takip etmek de zor olabilir.
CDC’nin 2015 ve 2020 yılları arasındaki vakalarla ilgili paylaştığı verilere göre yeni vakaların yaklaşık yüzde 34'ü bu geleneksel risk faktörlerine sahip değildi. Raporda, bunun yerine bu kişilerin yerel olarak enfekte olduğu ve bunun da cüzzamın Florida'da endemik hale geldiğini gösterdiği belirtiliyor.
TÜRKİYE'DE KAÇ CÜZZAM HASTASI VAR?
Türkiye'de cüzzam hastalarının tedavi ve takipleri, deri ve zührevi hastalıklar kliniklerinde yapılıyor. Hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ile iş birliği içerisinde Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz karşılanıyor.
Ülkemizde cüzzamla ilgili açıklanan verilerde halihazırda Türkiye'de kayıtlı 600’e yakın cüzzam hastası bulunuyor. Hastalık ülkemizde son 10 yılda, yılda 1-2 vaka şeklinde görülüyor.
Fotoğraflar: Alamy