Meyve ve sebzelerin üzerindeki tehlike: Tarımsal ilaç kalıntısı... Yıkamak da yetmiyor | Nasıl kurtulacağız?
Güncelleme Tarihi:
Meyve ve sebzelerin üzerindeki tarımsal ilaç kalıntıları sağlığımızı tehdit ediyor. Karbonatlı, limonlu, sirkeli su, bu maddenin temizlenmesi için yeterli mi? Peki hangi meyve ve sebzeler daha riskli, hangileri güvenli? İç hastalıkları uzmanı Aytaç Karadağ ve Gıda Mühendisi Ebru Akdağ ile konuştuk.
1- Meyve ve sebzeleri yıkarken farkında olmadan en sık hangi hataları yapıyoruz?
Ebru Akdağ: En etkili yöntem akan su altında, ovarak yıkamaktır. Sert meyve sebzeler için, meyve-sebze ovma fırçası kullanılabilir. Meyve ve sebzelerin üzerindeki pestisitten kurtulmak için bazen öyle şeyler yapıyoruz ki bunun bize yarardan çok zararı oluyor. Bu konuda en çok yaptığımız yanlışları sıralarsak:
Meyve ve sebzeleri sabun, deterjan veya başka kimyasallar kullanarak yıkamak
Özellikle pandemi ile birlikte meyve ve sebzeleri sabunla, deterjanla hatta çamaşır suyu ile yıkayanları bile duymaya başladık. Buna gerek olmamasının ötesinde, bu onların kimyasallarla kirlenmesine neden olacaktır.
Dolayısıyla bizim de tüketimi zararlı kimyasalları almamızla sonuçlanacağı için sağlık riski yaratır.
BAKMADAN GEÇME!
Kabuğunu soyacağımız meyve sebzeleri yıkamamak
Kabuklu meyvelerin de yıkanması gerekir çünkü kabuğu soyarken, dış katmandaki mikroorganizmalar içeri geçerek risk yaratır.Meyve sebzeyi yıkamadan önce elleri yıkamamakMeyve sebzeyi yıkamadan önce ellerimizi uygun şekilde yıkamamız gerekir, ancak bu da genellikle atlanan konulardan biri.
2- Gıdalardan pestisit maruziyetini azaltma yolları nelerdir?
Aytaç Karadağ: Aşağıdaki kanıtlanmış yöntemlerle sebze-meyvelerdeki kimyasal kalıntılarından basit ve kolay bir şekilde kurtulabilirsiniz:
• Soğuk suda ovarak yıkama: Araştırmalar, meyve ve sebzeleri soğuk suda durularken yumuşak bir fırça ile ovmanın bazı pestisit kalıntılarını azalttığı gösteriyor.
BAKMADAN GEÇME!
• Karbonat: Bir araştırmada elmaları %1’lik karbonatlı suyla yıkamanın, pestisit kalıntılarını gidermede tek başına musluk suyundan daha etkili olduğu saptandı. Buradaki önemli nokta, toplumumuzda sirkeyle gıda temizliği hakkında yanlış uygulamamız var.
Sirkeli suda yıkanan gıdalardaki mikroorganizmalar ölebilir ama içindeki kimyasallar, ilaç kalıntıları, pestisitler sirkedeki asitle daha aktif hale gelir.
Bu nedenle öncelikle karbonatlı suda yıkayıp kimyasalları temizledikten sonra, sirkeli suda bekletip mikropları yok ediyoruz.
• Sebze ve meyveyi soyma: Birçok meyvenin vitamini kabuğunda olmasına rağmen sebze ve meyvenin kabuğunun soyulması pestisit kalıntılarını önemli ölçüde azalttığı kanıtlandı.
• Haşlama: Bir çalışmada sebze ve meyve kaynatıldıktan sonra soğuk suya bırakıldığında şeftali hariç deneydeki tüm sebze ve meyvelerin pestisit kalıntıları %50’den fazla azaldı (12).
• Kaynatma: Bir çalışmada kaynayan çileklerde pestisit kalıntıları %42,8-92,9 oranında azaldığı saptandı.
• Ürünü ozonlu su ile durulama: Ozonlu suyun gıdalardan pestisit kalıntılarını gidermede özellikle etkili olduğu bulunmuştur.
• Alkali iyonize su: pH 9-9,5 civarında iyonize suda bekletilen sebze ve meyvelerdeki kalıntıların nötral pH’daki suya göre kirleticileri daha iyi temizler, gıdaların saklanma süresini artırır, kloru temizler.
BAKMADAN GEÇME!
3-Piyasada satılan meyve sebze yıkama sıvıları sudan daha mı etkili?
Ebru Akdağ: Amerikan Tarım ve İlaç Dairesi (FDA), Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) gibi bilimsel otoriteler meyve sebze yıkama sıvılarının kullanımını önermemekte. Bunların bir standardı olmadığı için içerisindeki kimyasalların etkisi tartışmalıdır.
4- Meyve ve sebzeleri yıkarken fırçalamak/ovalamak gerekiyor mu?
Ebru Akdağ: Sert yüzeyli meyve ve sebzeleri iyice ovalamak ve meyve -sebze fırçası kullanmak doğrusudur. Üzerinde bal mumu olduğunu düşündüğünüz meyvelerin etkili yıkama ardından kabuğunu soyarak tüketebilirsiniz.
Marul ve diğer yeşilliklerin yapraklarını ayırıp tek tek yıkamak gerekir. Dış yapraklar yıpranmış ve çürümüşse atılmalıdır. Yıkama öncesinde yaprakları ayırıp sirkeli suda bekletmenin da faydalı olduğu düşünülüyor.
BAKMADAN GEÇME!
5- Karpuz-kavun gibi kabuklu meyveleri yıkamaya gerek var mı?
Ebru Akdağ: Kabuğunu soyacağınız meyveleri de tüketmeden önce yıkanması gerekir. Aksi takdirde kabuktaki mikroorganizmalar meyveye geçecektir. Özellikle de çoğu kavun türünün pürüzlü yüzeyleri mikrooganizma gelişmesi için ideal ortam olduğu için, bunları meyve-sebze fırçası ile iyice ovmak gerekir.
6- Gıdalardaki kimyasalların sağlığımıza ne gibi zararlar var?
Aytaç Karadağ: Son yıllarda çocuklarımızda dahi tansiyon, şeker, insülin direnci, karaciğer yağlanması gibi yaşlı bireylerde görülen hastalıkların artması son derece sıradan bir durum haline geldi. Tüm yaşlarda kronik hastalıkların artmasının en büyük nedenlerinden biri çevresel kirleticiler olarak gıdalarla, solumayla ve tenimizle aldığımız kimyasallar, hormonlar, ağır metaller, pestisitlerdir.
BAKMADAN GEÇME!
Birçok çalışmada gıdalardaki pestisit, kimyasal, ağır metal maruziyetinin astım, alerjik deri döküntüleri, kaşıntı, kısırlık, adet düzensizliği, tüylenme, sivilce, tiroid bozuklukları, şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar ve kanser riskinde artış yaptığı kanıtlanmıştır.
Çocuklarda maalesef bu olumsuz etkiler çok düşük maruziyette bile oluşabilmekte. Gıdalardaki kimyasallara hamilelikte maruz kalanların çocuğunda zihinsel gelişmede gecikme, koordinasyon ve görsel hafızada eksiklikler saptandı.
BAKMADAN GEÇME!
7- Ne yapalım?
Aytaç Karadağ:
• Mevsiminde sebze ve meyve tüketelim.
• Mümkün olduğunca yakın bölgelerde yetişen ürünleri tüketelim.
• Organik veya iyi tarım sertifikalı ürünleri tüketelim.
• Sebze ve meyveleri tüketmeden önce yukarıda yazdığımız yöntemlerle kirleticilerden arındıralım.
• Sebze ve meyve yıkarken deterjan kullanmayalım.
• Çatı terası, balkon müsaitse evde küçük çaplı kendiniz de yetiştirmeyi deneyebilirsiniz.
• Ürünleri pişirip tüketmek kimyasallara maruziyetimizi azaltır.