Karaciğer yağlanmasına dikkat! Birçok hastalığa davetiye çıkarabilir…
Güncelleme Tarihi:
Karaciğer vücudumuzda başta sindirim ile alınan besinlerin işlenmesi olmak üzere gerekli proteinlerin üretimi, bağışıklık sistemine yardımcı olma ve biriken toksinlerin kandan temizlenmesi gibi birçok görevi bulunan en önemli organlarımızdan biridir. Normal şartlarda biriken yağın normalden fazla birikmesi durumuna dikkat edilmesi gerektiğini ifade eden İç Hastalıkları Uzmanı Rıfat Bozkuş, karaciğer yağlanması ile ilgili tüm merak edilenleri açıkladı...
Normal şartlarda karaciğerde az miktarda yağ bulunur ancak bazı nedenlere bağlı olarak karaciğer hücrelerinde normalden fazla yağ birikmesi durumunda karaciğer dokusu zarar görebilir. Karaciğerde normalden fazla yağ birikimi olması durumunda iltihabı tetikleyerek karaciğer yetmezliğine yani siroza dahi yol açabilmektedir.
Değişen yaşam ve beslenme şekli nedenleriyle ülkemizde karaciğer yağlanması son yıllarda büyük oranda artmaktadır. Yapılan araştırmalarda kadın ve erkeklerde birbirine yakın oranlarda olmak üzere Türkiye’de her 4 kişiden birinde karaciğer yağlanması bulunmaktadır.
BAKMADAN GEÇME!
Yağlanma ile birlikte karaciğer enzimlerinde yükseklik varsa bu durum hasarın arttığını gösterir. Karaciğer yağlanması alkole bağlı ve alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması olmak üzere temel olarak ikiye ayrılır.
Yağlanma ile birlikte karaciğer enzimlerinde yükseklik varsa bu durum hasarın arttığını gösterir. Karaciğer yağlanması alkole bağlı ve alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması olmak üzere temel olarak ikiye ayrılır.
BAKMADAN GEÇME!
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması neden arttı?
Karaciğer besinlerin özellikle yağların metabolizmasında çok önemli görevler üstlenir. Bu nedenle sağlıksız beslenme karaciğerde yağ birikiminin en önemli sebeplerindendir.
Son yıllarda gıda endüstrisinin değişimi ile birlikte sağlıksız beslenmeye yol açan birçok gıda raflarda yerini almakta ve bu gıdaların tüketimi karaciğer yağlanması, obezite, kolesterol ve diyabet gibi birçok sağlık sorununda ciddi artışlara yol açmaktadır. Sağlıksız yağların tüketilmesi kadar özellikle rafine şekerler ve unlu gıdalardan zengin beslenmek alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasında büyük öneme sahiptir.
BAKMADAN GEÇME!
İşte karaciğer yağlanmasının 15 önemli nedeni
-Hazır paketlenmiş gıdaların (kullanılan sağlıksız yağlar ve koruyucu maddeler) tüketilmesi-Fruktoz ve glukoz şurubu içeren gıdalar-Asitli ve gazlı içecekler, hazır meyve suları, enerji içecekleri-Fast-food tarzı beslenme
-Fazla yağlı beslenme -Fazla karbonhidrat tüketimi-İşlenmiş unlardan zengin beslenmek (beyaz ekmek, hamur işleri, nişasta)-Obezite
BAKMADAN GEÇME!
-Hareketsiz yaşam ya da egzersiz yapmama-Şeker hastalığı, insülin direnci-Kolesterol yüksekliği-Hızlı kilo alıp verme
-Rafine şeker tüketimi -Düzensiz beslenme-Bazı ilaçlar ve toksik madde kullanımı
BAKMADAN GEÇME!
Karaciğer yağlanmasının belirtileri nelerdir?
Karaciğer yağlanması sıklıkla bir bulgu vermeden yıllar içinde sinsice ilerleyebilmektedir. Çoğu zaman rutin kontrollerde veya başka nedenlerle yapılan tetkiklerde saptanır. Belirti veren kişilerde ise sıklıkla kronik yorgunluk ve karın sağ üst tarafta ağrı, dolgunluk hissi şeklinde yakınmalarla kendini gösterir. Bazen ciltte pullanma, döküntü ve kaşıntı karaciğer yağlanmasının göstergesi olabilir.
Karaciğer yağlanması ile birlikte biliyoruz ki bağışıklık sistemimiz zarar görüyor ve bu noktada sık enfeksiyon geçirmek ya da geçirilen enfeksiyonların ağır ve uzun sürmesi karaciğer yağlanmasını aklımıza getirmelidir. Öte yandan karaciğer yetmezliği (siroz) bulguları ile de hastalar doktora başvurabilmektedir.
BAKMADAN GEÇME!
-İştahsızlık, kilo kaybı-Yorgunluk-Mental bozukluklar-Sarılık (cilt ve gözlerde)-Cilt veya burun kanaması
-Cildin altıda görünen ağ benzeri damarlanma-Karın ağrısı, karında şişme-Bacaklarda ödem-Erkeklerde meme büyümesiBu tür yakınmaların olması karaciğer yağlanmasına işaret ederken ayrıca karaciğer hasarının ilerlediğini göstermesi bakımından da önemlidir.
BAKMADAN GEÇME!
Karaciğer yağlanmasında tanı nasıl koyulur?
Karaciğer yağlanmasına dair şüpheniz varsa veya yukarıda bahsettiğimiz şikayetleriniz varsa öncelikle doktorunuza başvurup bu konu ile ilgili detaylı muayene olmanız gerekmektedir. Karaciğer yağlanmasının tanısında karaciğer enzimleri, karaciğerin fonksiyonlarını ölçen kan tetkikleri, ultrasonografi, MR görüntüleme, bilgisayarlı tomografi ve elastografi görüntüleme tetkikleri yapılabilmektedir. Karaciğer biyopsisi herkese yapılamamakla birlikte gerekli durumlarda hem tanı konmasında hem de karaciğerdeki hasarın derecesini belirlemede en iyi yöntemlerden biridir.
Karaciğer yağlanmanız varsa ne yapmalısınız?
Sağlıksız yağlardan uzak durarak yemeklerde mutlaka zeytinyağını tercih etmelisiniz. Karın bölgesinde biriken yağ ve karaciğer yağlanması vücudumuzda iltihabı tetikleyerek bize zarar verir. İşte bu nedenle balık ve ceviz tüketimini arttırarak bizim için iltihabı azaltan omega (balık yağı) yağlarının tüketimini arttırmalıyız.
BAKMADAN GEÇME!
Sağlıksız yağlar kadar işlenmiş unlardan yapılan özellikle beyaz ekmek, makarna, hamur işleri gibi besinleri azaltmak gerekir. Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği tercih edilirken aynı zamanda tam buğday ekmeği de kısıtlı yenilmelidir. Hazır paketlenmiş gıdaların neredeyse çoğunda bulunan mısır, glukoz ve fruktoz şurubu içeren gıdalardan da uzak durmamız gerekir. Bunun için paketlenmiş gıdalarda ambalaj üzerindeki içerikler dikkatlice okunarak farkındalık artırılabilir.
Gazlı ve asitli içecekler içerdikleri şeker, glukoz, fruktoz şurubu ve koruyucu katkı maddeleri nedeniyle karaciğer yağlanması açısından tüketmememiz gereken besinlerdendir. Karaciğer yağlanmasında sağlıklı ve dengeli beslenmek büyük önem arz eder, bu nedenle fazla meyve tüketimi meyve şekerinin yağlanmayı arttırıcı etkisinden dolayı zararlı olabilir.
BAKMADAN GEÇME!
Dengeli ve sağlıklı beslenirken karaciğerin yağdan, ağır metallerden ve toksinlerden temizlenmesi için yeşil sebzeler, soğan, sarımsak, lahana, brokoli, turp, kabak, bamya, taze fasulye, ıspanak, roka, pazı ve tabii ki enginarın mutlaka sofralarda baş tacı edilmesi gerekir. Bu saydığımız gıdaların büyük kısmı vücudumuzdaki antioksidanları arttırarak karaciğer yağlanmasını azaltır ve aynı zamanda toksinleri etkisiz hale getirmektedir.
Bu antioksidanların en önemlisi ve en güçlüsü glutatyon olup karaciğer yağlanması tedavisinde damar yolundan takviye şeklinde de kullanılmaktadır. Bilimsel çalışmalarda karaciğer yağlanması adına faydaları kanıtlanmıştır. Kolin, enginar ve devedikeni takviyeleri de karaciğer yağlanmasında faydalı olup kullanılmaktadır. Bu tür desteklerin kullanımı hekim önerisi ve takibinde yapılmalıdır.
BAKMADAN GEÇME!
Karaciğer yağlanmasında fazla kiloları verirken dengeli şekilde kilo verilmelidir. Hızlı kilo alma kadar hızlı kilo vermekte yağlanmayı arttırır. Diyet ile birlikte sağlıklı beslenirken düzenli egzersiz yapılması karaciğer yağlanmasında olmazsa olmazlardandır. Haftada 3-4 gün, günlük 45 dakika yapılan düzenli egzersiz karaciğer yağlanmasını ve iltihabı azaltır. Yapılan çalışmalarda düzenli yürüyüş yapan kişilerde bile karaciğer yağlanmasının daha az olduğu saptanmıştır.
Birçok ilaç karaciğer yağlanmasını artırabilmektedir bu nedenle ilaç kullanımının hekim kontrolü ve önerisi dahilinde yapılması gerekir. Karaciğere zarar verebilecek ilaç kullanımı durumlarında bu hasarı azaltmak için beslenmemizde özellikle glutatyon düzeyini artıran gıdaların tüketimi önemlidir.
BAKMADAN GEÇME!
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasında tabii ki karaciğere zarar veren alkolden de uzak durmak büyük öneme sahiptir. Hastalarımız çoğunlukla kendilerinde karaciğer yağlanması tespit edildiğinde buna yönelik bir ilaç tedavisi beklentisi içinde olabilmekte ve bu konuda sorular sormaktadır. Karaciğer yağlanması büyük oranda yaşam ve beslenme şekli ile ilgili olduğundan tedavide yukarıda da değindiğimiz gibi beslenme alışkanlıklarını değiştirilmesi ve düzenli egzersiz tedavinin temelini oluşturmaktadır. Karaciğer vücudumuzun en önemli fabrikasıdır, siz uygun hammaddeler verdiğinizde hem kendisi zarar görmez hem de vücudunuzun ihtiyaç duyduğu ürünleri sağlıklı şekilde üretir.