Çocuğunuz huzursuz bacak sendromu mu yaşıyor?
Güncelleme Tarihi:
Huzursuz Bacaklar Sendromu ile ilgili merak edilen soruların yanıtlarını Nöroloji Uzmanı Dr. Nejla Çabuk’a sorduk.
Çocuklarda görülen ve dikkatle takip edilmediğinde büyüme ağrıları ya da hiperaktiviteden kaynaklanan hareketlilik olarak görülen Huzursuz Bacaklar Sendromu ile ilgili merak edilen soruları Nöroloji Uzmanı Dr. Nejla Çabuk yanıtladı.
Huzursuz Bacaklar Sendromu nedir?
Uykuda hareket bozuklukları içinde en sık görülen Huzursuz Bacaklar Sendromu; kişinin geceleri dayanılmaz bir şekilde bacaklarını hareket ettirme isteği duymasıdır. Hastaların çoğu bacaklarındaki rahatsız edici hisleri tarif etmekte güçlük çeker. Sıklıkla ‘uyuşma’ ya da ‘karıncalanma’ şeklinde tarif eder. Bu kramptan çok farklı bir histir ve bacaklardan çok baldırlarda hissedilir. Hareketsiz şekilde oturmak ve yatmak, bacaklardaki rahatsızlık hissini artırır. Bacakları hareket ettirmek ve germek ise yakınmaları geçici bir süre için azaltır. Bu nedenle hastaların birçoğunun uyku kalitesi bozuktur. İyi uyuyama sonucu gün içinde çok yorgun olabilirler.
Yine bu nedenle mesleki ve sosyal yaşamları aksayabilir. Gün içi uykululuk hali Huzursuz Bacak Sendromunun yaratığı sorunlardan sadece biridir. Uzun süreli oturmaları gereken sinema, tiyatro ve iş toplantılarında da güçlük çekerler. Huzursuz Bacak Sendromu kalitesiz uykuya neden olması ve uyku bölünmelerine yol açması nedeniyle anksiyete ve depresyona yol açabilir.
BAKMADAN GEÇME!
Belirtileri nelerdir?
Hastalar uyurken sıklıkla ayak başparmaklarında geriye doğru bükülme olur. Buna ayak bileği, diz ve kalçanın gerilme şeklindeki eklem hareketi de eşlik edebilir. Bazen bu hareketler eşler tarafından bacakta atma ya da tekme atma şeklinde tarif edilir. Periyodik bacak hareketleri düzenli aralıklarla oluşma eğilimindedir. Aralıkları genellikle 20-40 saniye kadardır. Gecenin ilk yarısında daha sık ortaya çıkarlar.
‘Uykuda Periyodik Bacak Hareketleri Bozukluğu’ HBS’den farklı olarak hemen her zaman uykuda olur. Hastalar bu durumun farkında olmazlar, dolayısıyla kontrol etmeleri de olası değildir. Buna karşın HBS’nin belirtileri gündüz ortaya çıkar ve bacaklarda hoş olmayan hisler nedeniyle bacaklar istemli olarak hareket ettirilir. Uyku kalitesini belirgin şekilde bozabilir. Bu hasta tarafından fark edilmeyen kısa süreli uyanıklıklara yol açar. Bu nedenle bölünmüş ve dinlendirici olmayan uyku ortaya çıkabilir. Hastalar gün boyunca kolayca uyuklar hale gelebilirler.
Huzursuz Bacak Sendromu sık görülen bir hastalık mıdır?
Ülkemizde her 100 kişiden üçünde görülen hastalığın kendiliğinden gerilemesi gebelik gibi bazı özel durumlar dışında nadirdir. Sıklıkla altta yatan bir neden bulunmaksızın yıllar boyunca aynı seyirde gider. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Özellikle ailesinde HBS bulunan çocuklarda da HBS görülme ihtimali yüksektir.
Bazen çocuklardaki bu yakınmalar ‘büyümeye bağlı ağrılar’ olarak nitelendirilir. Bazen de bu çocuklara yanlışlıkla halk arasında ‘hiperaktif’ olarak bilinen ‘dikkat eksikliği-hiperaktivite sendromu’ tanısı konulur. Oysa ki bu çocuklar hiperaktif oldukları için değil; HBS nedeniyle bacaklarını hareket ettirme gereksinimi duydukları için yerlerinde duramazlar.
BAKMADAN GEÇME!
Huzursuz Bacak Sendromunun nedeni nedir?
HBS olan hastalar yakınmalarını tarif etmekte zorlanırlar. Bu durum yanlışla psikolojik bir hastalığın belirtisi gibi yorumlanabilir. Ama HBS psikolojik bir hastalık değildir. Hastalığın nedeni kesin olarak bulunmuş değildir. Özellikle beyinde aracı görevi yapan bir madde olan ‘dopamin’ üzerinde durulmaktadır. Çünkü sinir sisteminde dopamini artıran ilaçlar tedavide etkili olmaktadır. Demir eksikliğine bağlı kansızlık, bacaklarda kan dolaşımı bozukluğu, fıtık ya da bacak sinirlerinde bozukluk, böbrek hastalıkları, kas hastalıkları, alkolizm, bazı vitamin ve mineral eksikliklerinde HBS görülme sıklığı yüksektir.
HBS genetik geçişli olabilir. Bu yukarıdaki hastalıklardan biri bulunmayan HBS hastalarının akrabalarından birinde HBS bulunması olasılığı %50’dir. Tedavisi genetik olmayan forma göre daha güçtür. Bazı depresyon ilaçları, alerji ilaçları ve ağrı kesiciler HBS belirtilerini ağırlaştırabilirler ya da ortaya çıkarabilirler. Kafein, alkol ve sigara kullanımı hastalığın belirtilerini ağırlaştırır.
HBS teşhisi nasıl konur?
Tanınızı koyabilecek hekimler; nöroloji uzmanları ya da uyku hastalıklarıyla uğraşan uzman hekimlerdir. Henüz HBS tanısını koyduracak bir kan testi ya da film bulunmamaktadır. Tanı hekimin ayrıntılı bir hastalık öyküsü alması ve fizik muayene yapmasıyla konulur. HBS bulguları genellikle oldukça tipiktir ve tanı için ek testler gerekmez. Tanıda şüphe olduğunda ya da HBS’nin ortaya çıkmasını kolaylaştıran ek bir hastalık varsa bunun saptanması için kan tetkikleri, EMG ya da tüm gece yapılan uyku tetkiki gerekebilir. Aşağıdaki yakınmalarınızın olması tümünün olması halinde HBS’niz var demektir:
• Bacaklarınızın her ikisinde birden huzursuzluk hissi ve buna bağlı hareket ettirme isteği
• Bu hissin bacaklarınızı hareket ettirmekle geçici olarak azalması ya da kaybolması
• Yakınmaların hareketsiz kalınca ve geceleri ortaya çıkması ya da daha belirgin hale gelmesi
BAKMADAN GEÇME!
HBS nasıl tedavi edilir?
İlk aşama HBS’nin ortaya çıkmasını kolaylaştıran ya da neden olan başka bir hastalığın bulunup bulunmadığını saptamaktır. Bu hastalıklar arasında demir eksikliği anemisi, diyabet ve artrit yer alır. Bazı ilaçların kullanımı da HBS yakınmalarını artırabilir. Bu hastalıkların tedavisi ya da ilaçların kesilmesi bazen yakınmaların azalmasını, nadiren de kaybolmasını sağlayabilir. Ancak çoğu zaman bu kolaylaştırıcı hastalıklar en uygun şekilde tedavi edilse de HBS ile ilgili yakınmalar devam eder. Zaten hastaların yarısından çoğunda da altta yatan kolaylaştırıcı bir hastalık ya da ilaç kullanımı yoktur.
HBS’nin hafif formlarında çoğunlukla hastanın kendisinin keşfettiği sıcak banyo, bacak masajı, sıcak havlu, buz uygulaması, ağrı kesiciler, düzenli egzersiz ve kafeinli içeceklerden kaçınma gibi tedbirler yararlı olabilir. Akşamlarını yoğun zihinsel aktivite gerektiren bulmaca çözmek gibi işler yapan hastaların bazılarında da yakınmalar gerileyebilir.