Bağırsak mikrobiyomumuz hormonlarımızı da etkiliyor! Bağırsak sağlığı için bu üç şeyden uzak durun
Güncelleme Tarihi:
Bağırsak sağlığı, son dönemde oldukça popüler bir konu haline geldi. Araştırmalar, bağırsaklarda yaşayan milyonlarca mikrobun, daha düzgün bir sindirimden gelişmiş ruh haline ve bağışıklığa kadar sayısız sağlık faydasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor. Bu faydalara bir yenisi eklendi: Hormonal sağlık.
Max Nieuwdorp, vücudumuzun hormonal süreçlerinde bağırsak mikrobiyomunun rolünü araştıran bir bilim insanı ve doktor. Dr. Nieuwdorp bugünlerde bağırsak sağlığı için yapılması ve yapılmaması gerekenler üzerine çalışıyor.
Bağırsak sağlığı, son dönemde oldukça popüler bir konu haline geldi. Bu popülerlikte sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomunun, yani kalın bağırsakların iç yüzeyini kaplayan dokuda yaşayan trilyonlarca mikrobun, daha düzgün bir sindirimden gelişmiş ruh haline ve bağışıklığa kadar sayısız sağlık faydasıyla ilişkili olduğunu gösteren araştırmaların rolü çok büyük.
Hollanda'da yaşayan endokrinoloji ve iç hastalıkları uzmanı Dr. Nieuwdorp geçtiğimiz günlerde raflarla buluşan kitabı 'Hormonların Gücü'nde bağırsak sağlığının bir başka faydasına daha dikkat çekiyor: Hormonal sağlık.
Dr. Nieuwdorp'un kitapta özellikle altını çizdiği konu, bağırsak bakterilerinin sağlıklı bir hormonal dengeyi korumada oynadığı önemli rol. Kitaba göre, bağırsak bakterileri onlarca farklı hormonun salınımı ve üretiminde yer alıyor ve merkezi sinir sistemi aracılığıyla beyni etkileyebiliyor.
BAKMADAN GEÇME!
Dr. Nieuwdorp, Business Insider'a yaptığı açıklamada, "Mikrobiyom gerçekten beslenme yoluyla alınan ve sizin için iyi ya da kötü olan belirli maddeleri üreterek vücutla konuşabilir. Bakteriler ve sindirim sürecinde salgıladıkları maddeler, hormonların işleyişini etkileyebilir" diye konuştu.
Hormonları, "bezlerden salgılanan ve vücutta haberci olarak görev yapan karmaşık maddeler" olarak tanımlayan Dr. Nieuwdorp, "Temelde vücudun belirli kısımlarına belirli işleri yapmaları gerektiğini söylerler. Örneğin, pankreas glikozun enerji olarak kullanılmak üzere hücrelere girmesini sağlayan insülin hormonunu üretir. Bu arada, adrenal bez sabahları uyanmamız için kortizol adı verilen bir stres hormonu salgılar" ifadelerini kullandı.
Dr. Nieuwdorp, bilim insanlarının hormon işlevimizi artırmak için sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak, stresi azaltmak ve yeterince uyumak dışında hangi spesifik yaşam tarzı seçimlerini yapabileceğimizi henüz bilmediğini söyledi ve ekledi:
"Ne var ki araştırmalarım sayesinde öğrendiğim üzere bağırsak sağlığı ve hormonlar arasındaki güçlü bağları göz önünde bulundurarak, bağırsak sağlığını ve dolayısıyla endokrin sistemini desteklemek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yaptım."
İşte Dr. Nieuwdorp'un bağırsak mikrobiyomunun sağlığı için kaçındığı üç şey:
BAKMADAN GEÇME!
KIRMIZI ET
Dr. Nieuwdorp'un yaptığı ilk şey kırmızı et tüketimini azaltmak oldu.
"Her gün et yememeye çalışıyorum" diyen Dr. Nieuwdorp, aşırı kırmızı et tüketmenin mikrobiyomun bileşimini değiştirdiği söyledi. Bunun sebebi, bağırsaktaki bakterilerin yediğimiz kırmızı eti sindirirken "tehlikeli" metabolitler üretiyor olması.
Geçmişte uzmanlar kırmızı et tüketiminin kardiyovasküler hastalık riskini artırmasının altında etin içerdiği yüksek orandaki doymuş yağlardan kaynaklandığını düşünüyordu.
Ancak yeni kanıtlar bu durumun mikrobiyom tepkisi ile bağlantılı olabileceğine işaret ediyor.
Amerikan Kalp Derneği'nin yayımladığı bilim dergisi Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology'de yer alan 2022 tarihli bir çalışmaya göre, bağırsak bakterilerinin kırmızı eti sindirmesine yardım eden bir metabolit olan trimetilamin n-oksitin (kısaca TMAO) kanda yüksek düzeyde bulunması, kardiyovasküler hastalık, kronik böbrek hastalığı ve Tip 2 diyabet riskinin artmasıyla ilişkili olabilir.
BAKMADAN GEÇME!
AŞIRI İŞLENMİŞ GIDALAR
İşlenmiş gıdaların sağlığa olumsuz etkileri hakkındaki çarpıcı araştırmaları okuduktan sonra gıdanın nasıl işlendiğini görmek için etiketlerini kontrol etmeye başladığını söyleyen Dr. Nieuwdorp, aşırı işlenmiş gıdalardan kaçınmaya ve taze gıdalar tüketmeye çalıştığını söyledi.
Araştırmalar aşırı işlenmiş gıdalar açısından zengin bir beslenme ile inflamatuar bağırsak hastalığı ve kolorektal kanser gibi birçok sağlık sorununun ortaya çıkma riskinin artışı arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor.
Çoğu araştırmanın yürütülme şekli, bu riskin doğrudan aşırı işlenmiş gıdalardan kaynaklanıp kaynaklandığını belirlemeyi zorlaştırıyor ancak yine de eldeki veriler oldukça çarpıcı.
Örneğin 2024 yılında Nature dergisinde yayımlanan bir makalede, aşırı işlenmiş gıdalara sıklıkla eklenen emülgatörler, tatlandırıcılar ve renklendiriciler gibi katkı maddelerinin bağırsak mikrobiyomunu, bağırsak geçirgenliğini ve bağırsak iltihaplanmasını etkilediği gösterildi.
BAKMADAN GEÇME!
ANTİBİYOTİKLER
Enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotikler her yıl milyonlarca hayat kurtarıyor ama bir yandan da bağırsak mikrobiyomunu bozuyor.
California Üniversitesi Sağlık Okulu kaynaklarına göre, bir antibiyotik kürü almak kalın bağırsaktaki mikrop sayısını ve çeşitliliğini azaltıyor.
Dr. Nieuwdorp antibiyotiklerin bağırsaklarda disbiyozise rol açtığını belirterek, "Bu nedenle kesinlikle gerekli olmadıkça antibiyotik almaktan kaçınmaya çalışıyorum" dedi.