7 soruda çocuklarda diyabet!
Güncelleme Tarihi:
Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr.Belma Haliloğlu, çocuklarda diyabet hakkında merak edilen soruları cevapladı.
Diyabetin çocuğun hayatını kısıtlamayacağını ve planladığı hayatına aynen devam edebileceğini bilmesinin çok önemli olduğunu söyleyen Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr.Belma Haliloğlu, çocuklarda diyabet hakkında merak edilen soruları cevapladı.
Ailelerinin denetimi ile kontrollü ve denetimli bir hayat süren diyabetli çocuklarımız özellikle okul çağında aile denetiminden uzaklaşma, arkadaşlardan özenme, kantinlerdeki yanlış beslenme seçenekleri arasında zorluklar yaşayabiliyor.
Diyabet, genelde yetişkin hastalığı olarak biliniyor ama günümüzde sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da sıklıkla karşımıza çıkıyor. Doğumdan sonra İlk 6 aylık dönemde bile ortaya çıkan diyabet, diyabetli yaşam çocuklarda yetişkinlere göre biraz daha zor olabiliyor.
Ailelerinin denetimi ile kontrollü ve denetimli bir hayat süren diyabetli çocuklarımız özellikle okul çağında aile denetiminden uzaklaşma, arkadaşlardan özenme, kantinlerdeki yanlış beslenme seçenekleri arasında zorluklar yaşayabiliyor.
1-ÇOCUKLARDA ŞEKER HASTALIĞI HANGİ YAŞ İTİBARİ İLE GÖRÜLÜR?
Yenidoğan döneminden çocukluk yaş grubunun tamamlandığı 18 yaşına kadar her yaş grubunda görülebilir. Ancak yaş grubuna göre diyabetin tipi de değişkenlik gösterebilmektedir.
BAKMADAN GEÇME!
2- ŞEKER HASTALIĞI NASIL ANLAŞILIR?
İştahın artması ve çok yemek yenmesine rağmen kilo kaybının olması, çok su içme ve çok idrara çıkma en belirgin bulgular. Daha önce gece uykusundan uyanıp su içme ve idrara çıkma öyküsü olmayan bir çocukta bu şikayetlerin başlaması en tipik şikayettir. Bu dönemde tanı almayan çocuklarda hızlı nefes alıp verme, ağızda çürük elma kokusu, karın ağrısı, bulantı-kusma ve komaya kadar ilerleyebilen ağır bir tablo gelişebiliyor.
3-EN ÇOK KİMLER RİSK ALTINDA?
Tip 1 diyabet, nedeni halen net bilinmemekle beraber genetik olarak HLA dediğimiz doku grubu yatkınlığı olan bireylerde çevresel faktörlerin de etkisiyle gelişiyor. Yani Tip 1 diyabet için rutinde kullanılabilecek bir risk grubu tanımlamak çok mümkün değil. Ancak son dönemlerde çocuklarda da görmeye başladığımız Tip 2 diyabet için obezite varlığı ve ailede Tip 2 diyabet öyküsü en önemli risk faktörleridir ve obeziteyi engelleyerek tip 2 diyabeti önleyebiliriz.
BAKMADAN GEÇME!
4-Çocuklarımızın şeker hastalığı yaşamaya alışması nasıl sağlanır? Özellikle okula giden çocuklar için ne gibi önlemeler alınabilir?
Tanı anı hem çocuk hem de aile için oldukça travmatik bir dönem ve bunu atlatabilmenin en önemli yolu diyabeti bir hastalıktan daha çok hayatın normal bir parçası olarak görmek. Yani hastalık psikolojisinden bir an önce çıkmak. Burada ailenin yaklaşımı çok önemli, anne-baba bu durumu ne kadar çabuk normalleştirirse çocuklar da o kadar hızlı adapte oluyor. Diyabetin hayatını kısıtlamayacağını ve planladığı hayatına aynen devam edebileceğini bilmek çok önemli. Ayrıca yemek konusunda asla yasak olmadığını sadece düzenli ve belirli miktarlarda beslenmesi gerektiğini çocuğun kavraması gerekiyor.
5-Okula başlayan ve okul kantininden beslenmeye özenme nasıl engellenir. Ailelere ne gibi tavsiyeleriniz olur?
Aslında mevcut kantin yönetmeliğine göre okul kantinlerinde hazır meyve suyu, gazlı içecek, cips, çikolata, şekerleme, gofret, hazır kek ve pastaların satışı yasak. Yani diyabetli çocuklar için sakınılması gereken ürünler zaten diğer çocuklar için de uygun değil ve okul kantinlerinde olmamalı. Diğer bir deyişle, kendisinin tüketmemesi gereken ürünleri arkadaşları da tüketmemeli. Bu temel mesajı vermek ve anlaşılmasını sağlamak çok önemli. Bu noktada ailenin iş birliği şart yani evde tüm aile bireylerinin zararlı ve sağlıksız ürünleri terk etmesi gerekiyor. Kısacası çocuğa verilen teorik bilgi ile pratik uygulama çelişmemeli. Çocuk doğruyu ve yanlışı kavradığında zaten özenme işi halledilmiş oluyor.
BAKMADAN GEÇME!
6-Çocuklarda yemek saatlerindeki değişiklikler, şeker seviyelerinde ciddi sorunlar yaratır mı? Aşırı ve zararlı besinlere yönelirler mi?
Diyabetli çocukların beslenme saatlerini kendi rutin hayatlarına adapte ediyoruz. Mesela, hafta sonu geç kalkmak istiyorsa veya akşam yemeğini geç yemek istiyorsa insülini ve öğün saatini kaydırabiliyorlar ama bunun öğün atlanmadan yapılması gerekiyor. Eğer bu gecikme istem dışı ise yemek saatine kadar biraz karbonhidrat içermeyen besinler tüketebilmekle beraber çok fazla gecikmeden de kaçınıyoruz. Bu kurallara uyarsak istenmeyen durumlar da görmüyoruz. Ama tabi uzun gecikmeler olduğunda veya ek şikayetler varlığında kan şekeri kontrolü gerekiyor.
7-ERKEN YAŞTA ONLARA ÖĞRETMEMİZ GEREKEN KRİTİK BİLGİLER NEDİR?
Biz diyabetli çocuklarımıza ilk günden itibaren şunu öğretiyoruz: Diyabet hastalık değil, diyabet senin yeni arkadaşın.. En önemli öğreti "normalleştirme". Bunun dışında hipoglisemi (şeker düşüklüğü) ve hiperglisemi (şeker yüksekliği) durumlarında ne yapması gerektiğini eğer yaşı uygunsa her çocuğun öğrenmesini istiyoruz.