Folik asit ne işe yarar, hangi besinlerde var? Folik asit eksikliğine dikkat

Folik asit, insan vücudunda önemli bir etkiye sahiptir. Suda çözünebilene bu vitamin birçok besinde de doğal olarak bulunur. Özellikle hamilelik, bebeklik ve ergenlik gibi hızlı büyüme dönemlerinde yeterli düzeyde tüketilmesi de çok önemlidir. Vücudun çeşitli fonksiyonlarında görev alan folik asit, kırmızı kan hücrelerinin olgunlaşmasında da büyük role sahiptir. İç Hastalıkları Uzmanı Rıfat Bozkuş, folik asitle ilgili önemli bilgiler verdi.

Folik asit ne işe yarar?

Anne karnında bebeğin gelişimi için çok önemli bir vitamin olan folik asit, erken doğum veya doğumsal anomali gelişimi riskini azaltıcı etkiye sahiptir. Düşük ve nöral tüp defektlerine karşı korunmak için hamilelik sırasında yeterince folik asit alınması önerilir. Düşük folat düzeyinin, artan depresyon riski ve antidepresan tedavisine yanıtın zayıflığıyla ilişkili olabileceği de gösterilmiştir.

Kalp sağlığının korunmasına yardımcı olur. Folik asit takviyelerinin çeşitli kalp rahatsızlıkları ile ilişkili olan homosistein seviyesinin düşürülmesine katkıda bulunduğu görülmüştür. Homosistein seviyelerindeki artış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkili olduğundan, bazı araştırmacılar folik asit ve B12'nin kardiyovasküler hastalık riskini azalttabileceğini öngörmektedir.

Bazı kişiler planlı olmayan gebeliğinin farkında olmayabileceği için üreme çağında bulunan ve gebelik istemi olan kadınların folik asit desteği alması yada folat düzeylerini tetkik ettirererek gerekirse takviye almaları önerilir.

İstemli ve planlanmış gebeliklerde bazen istenilen folat düzeyine ulaşmak 5-6 aylık bir süreyi bulacağı için anne ve baba adaylarının bu hususta bilinçlendirilmesi gerekir.

Folik asit eksikliği neden olur?

Folik asit eksikliği toplumun bütün kesimlerinde ve tüm yaş gruplarında sıklıkla rastlanan bir vitamin eksikliğidir. Folik asitin önemli bir rol üstlendiği metabolik süreçler bu vitaminin eksikliğinde kesintiye uğrar ve bu durumun sonucunda çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

-Gıdaların çok fazla pişirilmesi bu vitaminin yapısının bozulmasına neden olabilir.

-Çölyak, inflamatuar ya da kısa bağırsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıklarında folatın bağırsaklardan emiliminde azalma meydana gelebilir.

-Mide asidinin bazik tarafa kayması sonucunda da folat emiliminde bir düşme ortaya çıkabilir.

-Bazı kanser ve nöbet ile seyreden nörolojik hastalıkların tedavilerinde kullanılan çeşitli ilaçlar vücuttaki folatın aktif formuna dönüşmesini engelleyici etki yapabilir. Örneğin; metotreksat, fenitoin vb.

-Folik asit eksikliği, bu vitamin ile ilgili enzimlere doğumdan itibaren sahip olmayan kişilerde meydana gelebilir.

-Alkolizm, hamilelik, hemolitik anemi ve diyaliz hastaları folik asit eksikliğinin oluşabileceği kişiler arasında yer alır.

-Sindirim sistemi ameliyatı olan kişiler.

-Yeterince taze meyve ve sebze içermeyen sağlıksız bir diyetle beslenmek.

Folik asit eksikliği belirtileri nelerdir?

Folik asit eksikliği ile birlikte kırmızı kan hücrelerinin yapımı sekteye uğrayarak kansızlık ortaya çıkar. Kansızlık olması durumunda özellikle gebelikte bebeğin yetersiz oksijen alması bebeğe zarar verebilmektedir. Ayrıca anemiye bağlı olarak nefes darlığı, baş dönmesi, solgun görüntü, çabuk yorulma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Folik asit eksikliği belirtileri arasında yorgunluk, halsizlik, sinirlilik, uyuşukluk gibi genel belirtilerin yanında; mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal, kilo kaybı gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları, depresyon, zihinsel karışıklık, hafıza sorunları, anlama ve karar verme problemleri gibi psikolojik sorunlar; batma, yanma, karıncalanma gibi nörolojik problemler sayılabilir. Ayrıca büyüme ve gelişme çağındaki çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği. Baş ağrısı, baş dönmesi, nefes almada zorlanma, solukluk ve kaslarda güçsüzlük belirtilerde görülebilmektedir.

Daha nadir olarak çarpıntı ve nefes darlığı, kalpte üfürüm, yutma esnasında ağrı, ciltte kızarıklık ve pullanma, dilde hassasiyet, ağızda yaralar ve çatlaklar görülebilmektedir.

Folik asit içeren besinler

Yetişkinlerde sağlıklı bir yaşam için günlük 400 mcg folik asit alınması gereklidir. Günlük öğünlerle bu ihtiyaç karşılanmaktadır. Ancak gebelik veya emilim bozukluğu gibi durumlarda takviye alınması gerekebilir.

Baklagiller: Baklagiller folik asit açısından oldukça zengindir. Özellikle mercimek, barbunya, fasulye, bezelye tercih edilebilir.

Yeşil yapraklı sebzeler: Folik asit kelime kökeni olarak Latince folium yani yaprak kelimesinden türetilmiştir. Bunun sebebi yeşil yapraklı sebzelerde folik asidin bol bulunmasıdır. Özellikle ıspanak, lahana, roka, karalahana, nane, maydanoz, marul gibi sebzelerde bol miktarda bulunmaktadır.

Kuşkonmaz, turunçgiller, brokoli, avokado, fındık, karaciğer ve böbrek, pancar, yumurta,ay çekirdeği, muz, çilek, kereviz, tahin, ceviz, buğday, papaya, Brüksel lahanası, soya fasulyesi, bamya, domates suyu, bal kabağı gibi bir çok besin folik asit için zengin kaynaklardır.