Ergenlik çağındaki çocuklar neden yalan söyler?

Kaç yaşında olursak olalım her zaman sorunların dışında kalmak ister ve başımıza iş açacak durumlardan uzak kalmaya çalışırız. Yani durumun bize getireceği sonuçlardan kaçınmak isteriz. Örneğin bir iş adamı, yetişmemiş bir iş için müşterisini karşısına almak istemediğinde, sekreterine ofiste olmadığını söyletebilir. Bir davete katılmak istemediğimizde çeşitli bahanelerle ufak beyaz yalanlar söyleriz. Yetişkin birinin bu davranışları kaçamak cevaplar vermesi olarak adlandırlırken, ergenlik çağındaki bir gencin ailesine eve daha geç gidebilmek için söylediği yalan çok daha endişe vericidir. Oysa her iki durumda da nedenler birbirine çok benzerdir, nahoş durumdan kaçınmak arzusu ile doğru olanın ifade edilmemesi durumudur.

YALANIN SONUCUNU KESTİREMEYEBİLİRLER

Ergenlik çağındaki çocuklar ve gençler, yetişkinler kadar yaşam deneyimine sahip olmadıkları için ne zaman ve hangi durumlarda söyledikleri yalanın nasıl bir sonuç yaratacağını kestiremeyebilirler. Ergenlik çağındaki çocuklar ortaya çıkacak tatsız durumu engellemek veya ertelemek için yalan söylerler ve kısa bir zaman için de olsa sonucundan kaçınmış olurlar. Yeterince gerçekçi ve tecrübeli olmamaktan kaynaklanan yalan söyleme durumunda, gerçeğin ortaya çıkmayacağına inanırlar.

YALAN SÖYLEYEREK BAĞIMSIZLIK ALANINI GENİŞLETMEK İSTİYORLAR

Ergen bireyler, bağımsızlığını ortaya koyma arzusu ile genellikle kaçamak cevap verir veya arkadaş ortamlarında dalga konusu olmamak için ailesine yalan söyleyerek bağımsızlık alanını genişletmeye çalışırlar.

“Nereye gidiyorsun?” sorusunun cevabı bazen belirsiz ve spontan gelişen durumlarla değişkenlik gösterebilir. Bunu bilen ergen, anne babasının izin vermesi için hamburgerciye gideceğini söyleyebilir. Oysa oraya gittikten sonra, sonu henüz belirli olmayan başka bir plan yapılmıştır ancak ailesinin daha sonra izin vermesi için sadece ailenin güvende olacağını düşündüğü hamburgerciye gittiğini söyler.

YALANI ÖNLEMEK İÇİN AİLELER NELER YAPMALI?

Ergenlik çağındaki çocuk çeşitli seçenekleri ucu açık bırakarak her konuda ailesine kesin ve net bilgi vermek istemeyebilir. Çünkü artık hesap verme yaşını geçtiğini düşünerek, tüm çocukluk boyunca anne babanın kural ve seçenekleri ile hareket ettiği için artık özgürlük alanını kısmen kendi belirlemek isteyebilir.

Anne babalar bu konuda bir açık yakaladıklarında, çocuklarının kendilerine yalan söylediklerinin üzerinde durup baskı yapmak yerine, çocuklarını anlayarak neden bu konuda eksik veya yanlış bilgi verdiğini sormaları gerekir. Bu davranış çocuğun suçluluk duymasına, onaylanmayan ve saygı duyulmayan bir birey olduğunu düşünmesine engel olacaktır.

Genelde anne baba, çocuğa nereye gittiğini veya ne yaptığını sorar. Çocuk, anne babanın kızacağını düşündüğü için yalan söyler, anne baba çocuğun yalanını yakalar ve tepki göstererek ceza verir. Çocuk birinci yalanı örtmek için veya bir sonrakinde izin alabilmek için önceden kurgulayacağı başka bir yalan söyler.

Ergenlik çağındaki çocuklar; cezalar, sıkı kurallar ve asıl planı söylediğinde engelleneceği duygusu ile birbiri ardına tasarlanmamış yalanlar söylemeye devam eder.

Anne baba ve çocuk arasındaki iletişimin ve anlayışın kuvvetli olması ergenin ailesinden bir şeyler saklamasına fırsat vermeyecektir. Çocuğun özgürlük alanına ne kadar ihtiyacı olduğu ve yaşı ile beraber artan bağımsızlık ihtiyacının yakından gözlemlenmesi, anne babaların daha esnek olması ile yalanın önüne geçilecektir.

Psikolog/ Psikodramatist Ezgi Başaran