Elektronik aletlerimizin en büyük düşmanı: Elektrik kesintileri... Bozulan eşyaların maliyetini kim karşılar?
Güncelleme Tarihi:
Beyaz eşyalar, evlerimizdeki en büyük yardımcılarımız, elimiz ayağımız… Alırken uzun süre kullanacağız diye özenle seçiyoruz ama bazı nedenlerden dolayı beyaz eşyalarımızın ömrü beklediğimizden daha kısa oluyor. Bu nedenlerden biri de elektrik kesintileri… Bazen tamamen kullanılmaz hale geliyor, bazen yüksek maliyetli masraflar çıkarıyor. Peki elektrik kesintisi nedeniyle elektrikli aletlerde yaşanan hasarlarda tüketicinin hakkı nedir? Tüketici hasarı kimden talep edebilir? Nereye başvurulmalı?
Bazen olumsuz hava koşulları, bazen altyapı sorunları ya da bakım çalışmaları nedeniyle elektrik kesintilerine maruz kalırız. Kısa süreli kesintilerde çok sıkıntı yaşamasak da çok uzun süren kesintilerde hayatımız alt üst oluyor.
İnternet bağlantımız gidiyor, TV izleyemiyoruz, elektronik aletlerimizi kullanamıyoruz, buzluğumuzdaki yiyecekler çözüldüğü için atmak zorunda kalıyoruz. Keşke yaşadığımız problem bunlarla sınırlı kalsa ama bu kesintiler, özellikle elektrikle çalışan ev aletleri, elektronik cihazlar ve beyaz eşyalar üzerinde ciddi hasarlara neden olabiliyor.
Peki, bu tür durumlarda bozulan eşyaların sorumlusu kim?
Bu konuda tüketicinin hakkı ne?
Mahkemeye mi gitmeli tüketici hakem heyetine mi?
Elektrik kesintilerine bağlı hasarı önlemek için ne tür önlemler alınabilir?
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) elektronik eşyaların bakımı ve daha uzun ömürlü olması için yapılması gerekenleri, Avukat Zühal Akbel ise elektrik kesintileri ile ilgili doğan zararlara ilişkin tüketicilerin izlenmesi gereken hukuki yolları anlattı.
Elektrik kesintilerinde yaşanan hasarlarda tüketicinin hakkı nedir?
Avukat Zühal Akbel, elektrik kesintileri ve benzeri elektrik dağıtımı ile ilgili arıza ve aksaklıkların kısa vadede yaşanan sorunlar gibi gözükse de aslında sonrasında elektrik ve elektronik eşyalarda yarattığı hasar nedeniyle tüketicilerin doğan zarara ilişkin olarak bu zararın karşılanmasını talep etme hakkının bulunduğunu, hatta ilgili yönetmelikler kapsamındagünlük 12 saati aşan mücbir sebebi kapsamayan elektrik kesintileri nedeni ile tüketicilerin tazminat isteme haklarının olduğunu, ve yine kesintinin yıllık periyotlar içerisinde yönetmeliklerde belirtilen süreleri aşması halinde yıllık kesinti tazminatı isteme haklarının bulunduğunu söyledi.
Elektrik kesintileri nedeniyle zarar gören eşyaların tamir ve değiştirme maliyetlerini kim karşılar? Bu tür durumlarda zarar gören eşyaların maliyetini, elektrik dağıtım şirketleri karşılamakla yükümlü müdür? Adım adım nasıl bir yok izlemeli? Zarar gören tüketicilerin hangi belgeleri toplaması gerekir?
Avukat Zühal Akbel, bu sorularımıza şöyle yanıt verdi:
“Bu durumda öncelikle tüketiciler hasar gören bozulan veya kullanılamaz hale gelen elektronik eşyanın hasarını tespit ettirmeli, oluşan hasarı ya da bu hasar nedeni ile yapılan tamiratın bedelini açık bir biçimde tespit ettirmeli ve belgelemelidir. Bu durumu tespit ettirdikten hatta doğan zararın parasal değerini de belgeledikten sonra, bu zarara sebebiyet veren elektrik dağıtım şirketine bu hususları kapsayan bir dilekçe yazarak tespit ettirdiği ve belgelediği zararları gösterir evrakları da bu dilekçeye ekleyerek elektrik dağıtım şirketinden zararının karşılanmasını talep edebilir.”
Akbel, tüketicinin elektrik ve elektronik eşyalarında doğan zararla ilgili talebini, elektrik dağıtım hizmeti aldığı yani her ay kendisine elektrik kullanımını belgeleyerek faturalandıran ve bu faturada açıkça ismi belirtilen elektrik dağıtımı yapan şirkete yazılı ve belgeli olarak yapması gerektiğini ifade etti.
Tüketici hakem heyetine mi başvurmak gerekiyor?
İlk etapta elektrik kesintisinden kaynaklı olarak elektrik ve elektronik eşyalarda doğan zararın karşılanması için ilgili elektrik dağıtım firmasına bu zararın giderilmesi için başvuruda bulunulması gerektiğini söyleyen Avukat Zühal Akbel, bu başvurunun reddedilmesi durumunda yapılması gerekenlere dair şunları söyledi:
“Başvurunun reddedilmesi, zararın eksik giderilmesi veya hiç giderilmemesi durumunda ortaya çıkan zararın büyüklüğüne göre 2024 yılı için değeri 104.000 TL’nin (yüzdört bin) altında bulunan tüketici uyuşmazlıklarında, İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine, değeri 104.000 TL’nin üstünde olması halinde tüketici mahkemelerine başvuru yapılabilir. İlgili yönetmelikler ve tüketici kanunu tüketicilerin mağduriyetini engelleyerek hak kaybına uğranmamasına sağlamaya yönelik olup tüketiciler gönül rahatlığı ile oluşabilecek bir mağduriyette hukuki haklarını kullanabilir.”
Elektrik kesintilerinin, elektronik aletlerimizin ömrünü kısaltan önemli bir faktörlerden biri olduğunu, özellikle beyaz eşyaların, ani güç kesintileri ve gelmeleri sırasında oluşan voltaj dalgalanmalarından olumsuz etkilenebildiğini belirten Türk Elektronik Sanayicileri Derneği sözcüsü, elektronik aletlerin daha uzun ömürlü olması için nelere dikkat etmek gerektiğini anlattı:
Kaliteli cihazlar tercih edin: Bilindik markaların, dayanıklılığıyla öne çıkan modellerini tercih etmek, uzun vadede size tasarruf sağlayacaktır.
Kullanım kılavuzunu dikkatlice okuyun: Cihazınızı ilk kez kullanmadan önce kullanım kılavuzunu mutlaka okuyarak, doğru kullanım şeklini öğrenin.
Düzenli bakım: Cihazlarınızı düzenli olarak temizleyerek ve gerekli bakımlarını yaptırmak, ömürlerini uzatacaktır.Ani sıcaklık değişimlerinden koruyun: Cihazlarınızı aşırı sıcak veya soğuk ortamlara maruz bırakmaktan kaçının.Üretici firma tarafından önerilen gerilimi kullanın: Cihazınızı, üretici firmanın belirttiği gerilimde kullanmaya özen gösterin.
Cihazlarınızı akım koruyucu prizlere bağlanması olası sorunları önler mi?
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği yetkilileri, akım koruyucu prizlerin, elektrik kesintileri sırasında oluşan ani gerilim değişikliklerine karşı bir önlem olarak kullanılabileceğini, ancak bu prizlerin tüm sorunları çözmeyeceğini belirtti. Örneğin, yıldırım düşmesi gibi çok yüksek gerilimli durumlarda cihazı koruyamayacağını, bu nedenle, akım koruyucu prizleri ek bir güvenlik önlemi olarak düşünmek gerektiğini ifade etti.
TESİD yetkilileri, beyaz eşyaların daha uzun ömürlü olması için dikkat edilecek pratik bilgileri şöyle sıraladı:
Buzdolabını dolu tutun: Buzdolabını boş bırakmak enerji tüketimini artırmakla birlikte, motorun daha sık çalışmasına neden olarak ömrünü kısaltabilir.
Çamaşır makinesini tam dolduracak şekilde kullanın: Çamaşır makinesini az yükte çalıştırmak hem enerji israfına yol açar hem de motorun ömrünü kısaltır.
Bulaşık makinesini düzenli olarak temizleyin: Bulaşık makinesinin içini ve filtrelerini düzenli olarak temizlemek, kireçlenme ve kötü kokuların oluşmasını önler.
Fırını temiz tutun: Fırının içini düzenli olarak temizlemek, yağlanmayı önler ve daha iyi pişirme sonuçları elde etmenizi sağlar.
TESİD, sonuç olarak, elektrik kesintilerinin, elektronik aletlerimizin ömrünü kısaltan önemli bir faktör olduğunu, ancak yukarıda belirtilen önlemleri alarak cihazlarımızı daha uzun süre kullanabileceğimizi, bu nedenle düzenli bakım ve doğru kullanımın, elektronik aletlerinizin ömrünü uzatan en önemli faktörlerden olduğunun altını çizdi.
İstanbul’da büyük bir sitenin teknik departmanından sorumlu Tekin R., bu tarz elektrik kesintilerine karşı beyaz eşyalarımızı korumak için dikkat etmemiz gereken hususlar hakkında şunları söyledi:
“Elektronik aletlerin fişlerini kullanmadığımız zamanlarda çekmeliyiz ancak bunu çoğu insan yapmıyor ama bunun yerine power anahtarlarından cihazların elektriklerini kapatabiliriz. Kombi gibi aletler için de elektriklerde gelgit veya anormallik görüldüğü zaman, power düğmesinden elektrikleri kesip düzelene kadar beklemek gerekir.
Bunlara ek olarak koruma prizleri elektrik kesintilerinde aletlerin zarar görmesini engelleyebilir. Bu cihazların yurt dışında her evde bulunması zorunludur, Türkiye’de zorunlu değildir.
Eğer planlı bir kesinti olacaksa, bütün dairenin sigortalarını derhal kapatmak ve her şey normale döndüğünde tekrar açmak doğru olur. Koruma prizleri, cihazları yüksek voltaja karşı koruma altını alır ve cihaz hasarlarının da önüne geçer.”