Ebeveynlerin davranışlarının çocuklar üzerindeki etkisi

Çocuk ve Ergen Psikolojisi Uzmanı Klinik Psikolog Emel Güler, çocukların psikolojisine zarar vermemek için ebeveyn tutumlarının nasıl olması gerektiğinden bahsetti.

“AZARLIYORUM, SONRADAN PİŞMAN OLUYORUM”

Anne olmak, daha önce deneyimlenmeyen pek çok farklı duygu, düşünce ve davranış içerisinde olmayı da beraberinde getiriyor. Ancak günlük yaşamın getirdiği zorunluluklar nedeniyle ideal çocuk yetiştirme sorumluluğu sekteye uğrayabiliyor. “Onu azarlıyorum”, “sinirleniyorum” , “sonradan çok pişman oluyorum” gibi söylemler aslında annelerin istemeden yaptığı davranışların pişmanlığı yansıtıyor. Annelerin çocuklarının istenmeyen davranışları karşısında, onları cezalandırmaları, bağırmaları gibi tepkiler vermeleri sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.

HIRÇINLIĞININ NEDENİ BELKİ İLGİNİZİ ÇEKMEK İÇİNDİR

Gelişim basamaklarında, çocukların karşılaştığı sorunların birçoğu o döneme ait olan ve annelerin desteğiyle çözümlenebilecek sorunlardır. Çocuğun istenmeyen davranışı karşısında bağırmak, o an için doğru ve tek çözüm gibi görünüyor olsa da, sonrasında çocukta olumsuz sonuçlar doğurabilir. Olumsuz ebeveyn tutumlarının, çocuklarda psikolojik sorunlara neden olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, öncelikle çocuğun davranışının altında yatan sebebi anlamaya çalışmak gerekir. Hırçınlığının nedeni, belki de sizin ilginizi çekmek içindir veya uyumak istememesi sizi özlediği için olabilir.

PİŞMANLIĞINIZDAN DERS ÇIKARIN

Suçluluk duygusu kendi değerlerimizi, ahlaki kurallarımızı ihlal ettiğimiz, vicdanımıza uymayan durumlar karşısında ortaya çıkar. Bu nedenle çocuğa istemediğimiz şekilde davranmak suçluluk duymayı ve sonrasında da pişmanlığı getirir. Aslında pişmanlık duymak, bir bakıma öz kontrol sağlama, durumdan ders çıkarma, olayla ilgili değerlendirme yapma gibi farkındalığa yönelik sonuçlar sağladığında geliştiricidir.

AŞIRI TELAFİ YÖNTEMLERİNE BAŞVURMAK DOĞRU DEĞİL

Suçluluk duyup, aşırı telafi yöntemlerine başvurmak, çocuğun isteklerine aşırı hassasiyet göstererek her istediğini yerine getirmek veya bunun tam tersi, annenin kendisine olan güvenini yitirerek, çaresiz ve yetersiz hissederek çökmesi, istenmeyen durumun çözümü için uygun yöntemler değildir. Ya da sanki hiçbir şey olmamış gibi davranmak, olduğu gibi devam etmek de uygun değildir. Çünkü bir şeyler oldu… Anne ile çocuk arasında istenmeyen bir durum yaşandı.

HATAYI KABUL EDİP BUNU ÇOCUĞUNUZA GÖSTERMELİSİNİZ

Hatalı olduğumuzu düşündüğümüz durumlarda çocuk çok küçük de olsa “daha küçük anlamaz” demeden, hissettiğimiz rahatsızlığı belirterek çocuktan özür dilemeliyiz. Hiç birimiz mükemmel değiliz ve hata yapabiliriz. Bunu kabul ederek çocuğun görmesini sağlamak, çocuğun gözünde ebeveyni küçültmez tam tersine onu birey olarak kabul ettiğimizi ve ne kadar çok değer verdiğimizi gösterir.

NE SIKLIKTA OLDUĞU ÖNEMLİ

Çocukların istenmeyen davranışları karşısında annenin sonradan pişmanlık yaşayacağı yöntemlere başvurması ne sıklıkta oluyor? Sıklığı fazlaysa o zaman, bu durumu bir çocuk ve ergen psikolojisi uzmanından, profesyonel yardım alarak değerlendirip çözüme ulaştırmak gerekiyor.

ALTTA YATAN ASIL NEDENİ BULUN

Anne ile çocuk arasında bu durumun yaşanmasının nedeni;

• Annenin toleransının azlığından mı?

• Ebeveyn tutumlarının, tutarsız oluşundan mı?

• Beklentilerin çocuğun gelişimine, yaşına ve durumuna uygun olmamasından mı? 

• Katı disiplin yöntemlerinin uygulanıyor olmasından mı?

• Annenin sınır koymada etkili yöntemler uygulamıyor olmasından mı?

• Çocuğa disiplin sağlamada zorluklar yaşanması mı?

• Ya da başka bir nedeni mi var?

Annelerin, çocukları için sonradan pişman olacakları, istemedikleri davranışı göstermemeleri için; sorunun altta yatan nedenini anlamaya çalışmaları, tekrar aynı durum ortaya çıktığında nasıl bir tutum sergileyeceklerini önceden planlamaları, fevri davranmadan durup düşünerek hareket etmeleri gerekir. Bu sayede anne ile çocuk arasındaki ilişkinin zedelenmesi önlenerek, sağlıklı ve güvene dayalı bir ilişkinin gelişmesi desteklenmiş olur.