Detoks demek arınmak demek!

Kış mevsiminde gündüz daha gün ağarmadan iş yolunu tutanlar, akşam havalar erken kararıp dışarıda hava soğuk olunca, sıcacık evlerinde vakit geçirmek istiyorlar. Geceler uzuyor, ekran başında geçirilen süreler uzuyor, doğal olarak atıştırmalıklara olan ilgi artıyor.

Soğuk havada vücut ısısını yüksek tutabilmek için daha çok yakıta ihtiyaç duyuluyor, doğal olarak karbonhidratlı, şekerli, unlu yiyecekler tüketilmek isteniyor. Oysaki soğuk havalarda, yavaşlayan kan dolaşımımız ile vücudumuzda dolaşan oksijen seviyeleri de değişiyor, hücrelerimiz yoruluyor, yağ yakımı azalabiliyor. Aksine soğuğa karşı kendini korumaya çalışan vücudumuz yağlanmaya meyilli oluyor. Doğal olarak toksinlerimizi atmakta da zorlanıyoruz. Tüm bu kötü etkilerden kurtulmak için daha doğal, daha Akdeniz diyetine yakın, sofralardan bol renkli salataların eksik olmadığı, kış sebzelerinden güzel yemeklerinin eşlik ettiği, yemeklerden sonra meyvelerin tatlı niyetine tüketildiği, bol vitaminli öğünlere ihtiyaç duyuluyor. Böylelikle güçsüz düşerek hastalanmalara daha çok yatkın olan vücudumuzun kış mevsiminde direncini artırmış oluyoruz. Kış mevsiminde doğru beslenmenin ve kış detoksu yapmanın inceliklerini Diyetisyen Seda Kaya anlatıyor.

Kış mevsimi vücudumuzda ve metabolizmamızda ne gibi değişikliklere yol açıyor?

Havaların serinlemesi ile metabolizmamızda bazı değişiklikler oluyor. Soğuyan hava ile damarlar daha büzüşüyor, kan akışı yavaşlıyor. Vücut ısısını dengelemekte zorlanılıyor, doğal olarak vücudun enerjisi ve hareketi sınırlanıyor. Beslenme yoluyla alacağımız enerjiye daha fazla ihtiyaç duyuluyor. Karbonhidratlı besinler daha çok enerji vereceği için vücut ısısını da yükseltiyor. Dolayısıyla karbonhidratlı besinlere duyulan ilgi artıyor. Bir diğer taraftan bakınca, vücut dışarıdaki soğuk havaya adapte olmaya çalışırken, dış ısıyla kendi ısısını dengelemek için daha çok enerji harcıyor. Bir bakıma metabolizma hızlı çalışıyor. Fakat soğuk ve güneşsiz havalarda, insan psikolojisi de etkileniyor. Depresyona yatkınlık oluşabiliyor. Şekerli gıdalar insan psikolojisine de iyi geliyor. Ayrıca hareketsizlik ve soğuk hava ile vücudumuzda terleme olayı gerçekleşmediği için toksinlerimizden arınmak zorlaşıyor. Biriken toksinler bağışıklık sistemini güçsüzleştiriyor. Ağırlık artışına, yağ depolarının çoğalmasına ve depresyona sebep olabiliyor.

Detoks derken neyi yanlış anlıyor ve neyi doğru yapmıyoruz?

Detoks aslında sadece bedeni toksinlerden arındırmak değil, ruhu da arındırmak anlamına geliyor. Yanlış bilinen, yanlış uygulanan detoks programlarının, çevre şartlarını düzenlemeden yani tüm olumsuz, insan psikolojisi ve bedenine zarar veren şartları ortadan kaldırmadan sadece sıvı tüketerek bedende biriken toksinleri atmakla sağlanacağı zannediliyor. Oysaki stres, kötü hava şartları, iş, trafik, sigara, alkol, kötü beslenme gibi faktörler ortadan kaldırılmadan sadece sıvı tüketerek beslenilirse, vücutta düşen kan şekeri, tansiyon ve açlık ile ortaya çıkan keton cisimler ile insan daha çok stres altında kalıyor. Yani beklenenin tersi oluyor. Oysaki detoks, temiz, bol oksijenli açık havada, tüm kötü çevre koşullarının yok edildiği, sigara, alkol vb. gibi zararlı maddelerin, asitli, şekerli, çok yağlı, çok baharatlı besinlerin tüketilmediği, bol sebze, meyve içeren sağlıklı bir diyetle mümkün. Tabii ki detoks yaparken dengeli beslenmeye ek, bol su ve taze sıkılmış sebze ve meyve suları da tüketilmeli.

Kış dönemindeki detoksta neler yapmak gerekiyor? Bir tek detoks suları yeterli oluyor mu?

İster kış ister yaz dönemi olsun kişiler bedeninde, psikolojisinde, sindirim sisteminde rahatsızlıklardan şikayet ediyorsa detoks programları uygulayabilir. Detoks derken birkaç haftalık sadece sıvı tüketilerek, aç kalarak geçirilen günler düşünülmemeli. Bu yanlış ve tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Detoks demek arınmak demek. Yani kötü ve sıkıntıya düşüren her koşuldan arınmak anlamına geliyor. Kişi iş yerinde veya evinde bulunduğu ortamda çok stres altındaysa geçici bir süre o ortamdan uzaklaşmalı. Az su içiyorsa daha çok su içmeye başlamalı. Sigara ve alkol tüketiyorsa bunlardan uzak durmalı. Beslenme konusunda yapılacak önemli değişiklikler ise mevsimine göre sebze ve meyve tüketimi artırılabilir, hatta mümkünse çiğ tüketilebilir. Protein tüketimi de kas kaybı olmaması açısından çok önemli. Fakat her gün sadece bir avuç içi kadar et, tavuk, balık diyete eklenirse, arada sırada kurubaklagiller tüketilirse, peynir, süt ürünleri de azar azar diyete eklenerek, daha çok sebze, salata, meyve ağırlıklı beslenilirse, detoks sağlanabilir. Ayrıca dengeli beslenmeye ek olarak açık havalarda yürüyüş yapılması da vücudun ve ruhun temizlenmesi için en güzel yöntem.

Yaz mevsimine oranla kış mevsiminde iştahın açılmasının nedeni nedir?

Kış mevsiminde, soğuyan hava ile kendi ısısını dengelemeye çalışan insan bedeni, fazla enerji harcıyor, vücut ısısı düşüyor. Vücut ısısını arttırmak için daha çok ısı açığa çıkaracak yakıta yani yiyeceğe ihtiyaç duyuyor. Özellikle hızlı sindirilen ve çabuk enerji veren karbonhidratlı besinlere olan ilgi artıyor. Bir nevi iştah fazlalaşıyor. Ayrıca güneş ışığından faydalanılan gündüzler kısalıyor, hava daha yağmurlu ve bulutlu olabiliyor. Bu da kişilerin ruhsal olarak etkilenmesine, depresyona varan iç sıkıntısına sebep oluyor. Depresyona yatkınlık da iştah durumunu etkileyebiliyor. Bunun yanı sıra, akşamları ev ortamında geçirilen vakitler uzuyor, aile ile geçirilen vakitler, televizyon başında izlenen programlar da kişileri daha çok yemek yemeye sürükleyebiliyor.

Kış detoksu yaparken grip ve nezleden de korunmuş olur muyuz?

Kış mevsiminde dengeli bir beslenme planı ile bol sebze ve meyve tüketerek detoks yapmak, vücuda alınacak vitamin ve mineral miktarını da artacağı için bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Kış mevsimine geçişte birden değişen hava sıcaklıkları, vücut ısısında değişimlere yol açarak, grip, nezle gibi hastalıklara neden olabiliyor. Dengeli bir beslenme programı ile vücudun ve ruhun arındırıldığı taze sıkılmış sebze ve meyve suları, bol C vitamini alınarak yapılan detoks programları vücut ısısını dengeliyor, mikroplar ile savaşmaya yardımcı oluyor ve hastalıklara karşı koruyor.

Su tüketimine ne derece dikkat etmek gerekiyor?

Kış mevsimi gelince soğuyan havalar ile birlikte, terleme ve vücut ile kaybedilen su azalıyor. Doğal olarak kişilerin suya olan ilgisi de azalıyor. Oysaki besinlerin yakılması, sindirimin iyi çalışması, vücudun toksinlerden arınması, kilo almamak, hastalıklardan korunmak ve vücut ısısını düzenleyebilmek için su tüketiminin bol olması gerekiyor. Ayrıca kış mevsiminde tüketilen çaylar, sıcak içecekler içeriğindeki bitkiler sebebi ile idrar söktürücü etki gösterdiği için vücuttan su atılımı artıyor. Kaybedilen suyun yerine konması gerekiyor. Bu sebeple çok fazla çay, kahve tüketen kişilerin daha da fazla su içmesi öneriliyor.

En fazla neleri tüketip, nelerden uzak durmamız gerekiyor?

Detoks yaparken, en çok mevsimine göre sebze ve meyvelerin tüketilmesi gerekiyor. Eğer uygunsa, sebzeler de çiğ olarak tüketilmeli. Hatta kabuklu yenilebilen meyveler kabuklarıyla yenmeli. Meyve ve sebze lifli kısmı ile beraber tüketilirse, sindirim sistemini çalıştıran lif, bağırsakların da temizlenmesinde yardımcı görevi ediniyor. Aynı zamanda kan şekerinde ani düşüşlerin önüne geçmiş olunuyor.