Demir eksikliği kimlerde görülür, nasıl giderilir?

Dahiliye Uzmanı Dr. Güzin Oğuz Yıldırım, demir eksikliğinin yanlış beslenme veya bazı hastalıklar sebebiyle vücuttaki demir mineralinin yetersizliği anlamına geldiğini söyledi ve demir eksikliği konusunda önemli bilgiler paylaştı.

Dünyada en sık kansızlık sebebi demir eksikliğidir. İstatistiklere göre dünyada kadınların % 35'inde, erkeklerin % 20'sinde ve hamilelerin %50’sinde demir eksikliğine bağlı kansızlık görülmekle birlikte en sık gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerin sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.

DEMİR NEDEN ÖNEMLİ?

Demiri bu kadar önemli yapan nokta ise hücrelerimizin yaşamı ve fonksiyon görmesi için gerekli enerji üretimini sağlayan oksijen molekülünün taşınmasından ve atık olarak ürettiği karbondioksitin uzaklaştırılmasından sorumlu kandaki kırmızı küre adını verdiğimiz (RBC) hücrelerin yapıtaşı Hemoglobin’in (Hb) temel elementi olmasından kaynaklanır. Yaş, cinsiyet, kadınsa gebe olup olmama, lohusa olup olmama, günlük spor aktivite oranı, demir depolarındaki rezerv oranı demir eksikliği teşhisi için parametreleri değiştirir.

DEMİR EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Kişide demir eksikliği bulunduğunda; halsizlik, yorgunluk, huzursuzluk, baş ağrısı, baş dönmesi, egzersiz intoleransı, nefes darlığı, göğüs ağrısı şikâyetleri gelişmekte ve kişide huzursuz bacak sendromuna, toprak, kireç ve buz gibi normalde yenmeyecek maddeleri yeme isteğine, kalp hastalıklarına ve gelişim geriliğine sebep olmaktadır. Muayenemizde ise kişide solukluk, kuru cilt, mavi sklera (gözün beyaz kısmı), dilde tat tomurcuk kaybı, dudak ve çene etrafında yaralar, tırnaklarda ayrışma kırılma, saç dökülmesi, hatta gastroskopide yemek borusunda cepleşme görmekteyiz.

Demir eksikliğine sebep olan birçok faktör vardır ancak nedenlerini 4 ana başlık altında toplayabiliriz:

• Yetersiz alım: Yanlış beslenme, gebelik, menstruasyon, lohusalık, büyüme dönemi gibi ihtiyaç artışını karşılayacak miktarı gün içerisinde almama.
• Emilim bozukluğu: Çölyak hastalığı, Atrofik/ H. Pylori ye bağlı gastrit, Bariyatrik Cerrahi.
• Kan kaybı: Sindirim sistemi hastalıkları (ülser, crohn, ülseratif kolit, kolon kanseri gibi). Travmalara bağlı mikro kanamalar, idrar yolları hastalıkları (enfeksiyonlar, bazı böbrek hastalıkları ve kanserleri).
• Genetik hastalıklar: Urino- pulmoner hemosiderozis, demire refrakter demir eksikliği anemisi (IRIDA).

DEMİR EKSİKLİĞİNDE KİMLER RİSK ALTINDA?

Risk grubu olarak nitelediğimiz çocuklar, gebeler, emzirme dönemindeki anneler belli aralıklarla kontrol edilmelidir. Demir eksikliği ve anemisi teşhisinizi netleştirdikten sonra kişiler için kansızlığın şiddetine göre uygun tedavi seçeneklerine karar verilir. Aynı zamanda sebebini tespit ederek sebep yetersiz alım, uygunsuz beslenme ise takviye ile gerekli tavsiyeler vermemiz; emilim bozukluğu ve kan kaybı ise gerekli testlerle sebebi ortadan kaldırmamız gerekmektedir.

DEMİR EKSİKLİĞİNE KARŞI NASIL BESLENMELİ?

• Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut gibi kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı), fındık, fıstık ve susam, karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti, yumurta, pekmez ve üzüm, kuru baklagiller tüketin.
• Yumurtayı portakal suyu ile tüketin.
• Baklagilleri etle pişirin.
• Her öğünde mutlaka bol yeşillik tüketin.
• Kurubaklagil ve tahıllı yemekler; yanında mutlaka bol maydanozlu, marullu, domates ve limonlu salata ile tüketildiğinde, tahıl ve baklagillerin içindeki demir daha fazla emilir. Ayrıca bu besinler kıyma, parça et ya da tavukla pişirildiğinde demir alımı artmaktadır.
• Demir eksikliği ileri boyutta olan kişiler; süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaları yemeklerin yanına değil, ara öğünlerde tüketmelidir. Çünkü kalsiyumun demirin emilimini yavaşlatma özelliği vardır.