Demir eksikliği kimlerde görülür?

Vücutta demirin eksilmesine bağlı gelişen bir kansızlık çeşididir. Ülkemizde sıklığı %50 civarındadır. Yani her 2 bebekten birinde demir eksikliği görülür.

Bu sorun tüm yaş gruplarında görülmekle beraber özellikle 6-24 aylar arasındaki bebek ve çocuklarda kansızlık demir eksikliğinin en yaygın nedeni olarak kabul edilmektedir. Genellikle 6 aya kadar düzenli anne sütü alan bebeklerde, anneden geçen demir depoları 6 aya kadar bebeği idare eder. 2-3 ayda kan sayımı yapılırsa görülecek olan kansızlık demir eksikliği değil, fizyolojik yani normal geçici bir kansızlıktır.

Nedenleri

Kandaki oksijeni dokulara taşıyan hemoglobin adlı proteinin yapımı için gerekli olan demir gıdalarla yeterince alınamazsa, vücut tarafından kullanılamazsa, kan kaybı olursa veya demir ihtiyacı artmışsa ‘Demir Eksikliği Anemisi’ gelişir. Özellikle bebekler ve ergenlik dönemindeki kızlarda risk daha yüksektir.

Bebeklerde en sık neden anne sütünün yeterince verilmemesi, inek sütüne erken başlanması veya aşırı verilmesi, ek gıdaya geçiş döneminde de bebeğin demirden zengin gıdaları (kırmızı et, yumurta sarısı, tavuk, balık, kuru baklagiller, pekmez gibi ) yeterince alamamasıdır.

Anne sütünün içerdiği demir vücut tarafından iyi emilmektedir. Ayrıca, bitkisel gıdalardaki demirin çok iyi emilmediğinin, C vitaminin demir emilimini olumlu, çayın olumsuz etkilediğinin de göz önünde tutulması gereklidir. Bu nedenle, kahvaltıda yumurtanın yanında portakal suyu veya domates iyi bir seçim olacaktır. Toplumumuzda çoğumuzun tiryakisi olduğumuz çayın ise, bebek ve çocuklara içirilmemesi gerekmektedir.

Belirtiler

Hafif olgularda ciltte solukluk dışında herhangi bir belirti vermeyebilir. Daha ağır olgularda halsizlik, çabuk yorulma huzursuzluk, iştahsızlık, kabızlık gibi sindirim bozuklukları, büyümede yavaşlama, zeka ve motor gelişimde gerilik, katılma nöbetleri ve sık enfeksiyon geçirme olabilir. Büyük çocuklarda davranış bozuklukları, dikkatini toplayamama, öğrenme güçlüğü, okulda başarısızlık ortaya çıkabilir. Hatta bazı çocuklarda pika diye adlandırdığımız toprak, kağıt yeme alışkanlıkları bile görülebilir.

Tanı

Hekim muayenesi ile birlikte yapılacak kan tahlilleri tanı koydurur. Depo demir düzeylerini yansıtan serum ferritin düzeyi düşmüştür. Kırmızı kan hücrelerinin boyutları küçük ve renkleri azdır.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Dr. Anıl Yeşildal