Covid'i asemptomatik atlatanlarda da görülüyor... 'Uzun Covid'den kaçış yok mu?
Güncelleme Tarihi:
Kamuoyunda 'uzun Covid' olarak da bilinen ve PCR testlerinin negatife dönmesinden sonra devam eden Covid-19 semptomlarının, hastalığı ağır geçiren kişilere özgün bir durum olduğu zannedilse de yakın zamanda yapılan bir araştırmayla asemptomatik bireylerde de uzun Covid tespit edildi. Peki bu nasıl oluyor?
ABD'de yapılan bir araştırma, kısaca "uzun Covid" olarak bilinen uzun süreli Covid-19 semptomlarıyla ilgili çok ilginç bir veriyi ortaya koydu. Kaliforniya'da yaşayan bir grup Covid pozitif kişinin elektronik hasta kayıtları üzerinden yürütülen araştırma kapsamında, virüsü asemptomatik yani belirti göstermeden atlatan kişilerin önemli bir kısmında Covid'in uzun süreli etkilerine rastlandı.
Sonuçları MedRxiv sitesinde yayımlanan araştırma kapsamında 1407 kişinin kayıtları incelendi. Bunlar PCR testleri pozitif çıkmış yani Covid-19 virüsü ile enfekte olmuş bireylerdi.
Söz konusu kişilerden 382'si yani yüzde 27'si enfekte olmalarının üzerinden 60 günden fazla zaman geçmiş olmasına karşın nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük ve karın ağrısı gibi Covid sonrası semptomları gösteriyorlardı.
Bu tür uzun vadeli sorun yaşayanların neredeyse üçte birinin ise virüsü ilk kaptıkları gün ile test yaptırdıktan sonraki 10 gün içinde hiç Covid-19 belirtisi göstermediği anlaşıldı.
Hürriyet.com.trÇOCUKLAR DAHİL HER YAŞ GRUBUNDA GEÇERLİ
New York Times'ın aktardığına göre, araştırmanın yazarlarından Melissa Pinto, Covid'in uzun vadeli etkilerinin çocuklar dahil her yaş grubunu etkilediğini söyledi. Kaliforniya Üniversitesi'nde hasta bakımı alanında doçent olarak görev yapan Pinto, "araştırmadaki 34 çocuktan 11'inde uzun vadeli etkiler görüldü" dedi.
Çalışma kapsamında araştırmacılar Covid'in 30 kadar semptomu olduğunu da tespit etti. Bunların arasında kaygı, bel ağrısı, yorgunluk, uykusuzluk, mide ve bağırsak sorunları ve kalp atış hızında artış gibi belirtiler öne çıkıyor. Bir diğer dikkat çeken bulgu da semptomların 5 ana grup halinde ortaya çıkması. Örneğin göğüs ağrısı ve öksürük ya da karın ağrısı ve baş ağrısı birlikte seyreden semptomlar.
New York'ta bulunan Mount Sinai Sağlık Sistemi Rehabilitasyon İnovasyonu Direktörü David Putrino, söz konusu araştırmayı değerlendirerek kendilerinin de benzer durumları gözlemlediklerini belirtti. New York Times'a konuşan Putrino, "Asemptomatik Covid geçirmiş birçok kişi zaman içinde akut sonrası Covid sendromu geliştirebiliyor" dedi.
Kendilerinin de geçen yıl benzer bir araştırma yaptıklarını ifade eden Putrino, "Her zaman akut semptomların ağırlığıyla uyumlu gitmiyor. Hiç semptom göstermeyebilir ama yine de çok agresif bir bağışıklık tepkisi yaşayabilirsiniz" diye konuştu.
ÖNCEKİ ARAŞTIRMALARDA DA BENZER SONUÇLAR ELDE EDİLDİ
Bu son araştırmanın hakemler tarafından değerlendirilmesi henüz tamamlanmamış olsa da farklı yaş gruplarını ve asemptomatik kişileri de incelemiş olması önemli. Geçmişte daha ziyade hastalık semptomlarını göstermiş ve tedavi olmuş kişiler üzerinde çalışmalar yapılıyordu. Örneğin Çin'de 1700 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada, bireylerin dörtte üçünden fazlasında 6 ay sonra bile en az bir semptom görülmüştü.
Geçtiğimiz ay da Washington Üniversitesi'nde 177 kişi üzerinde bir çalışma yapıldı. Koronavirüs testi pozitif olan bu kişilerin çoğunluğu hastaneye kaldırılmamıştı. Araştırmada, hastalığı ağır geçirenlerin de hafif geçiren hatta hiç belirti göstermeyenlerin de üçte birinde 6 ay sonra en az bir semptom görüldüğü ortaya çıkmıştı.
TÜRKİYE'DEKİ TABLO NASIL?
Peki Türkiye’de de bu yönde elde edilmiş sonuçlar var mı? Ülkemizdeki Covid-19 ve uzun Covid vakalarında da benzer bir tablodan bahsetmek mümkün mü? Enfeksiyonu hiç belirti göstermeden atlatmış bir kişide ilerleyen dönemde Covid semptomları nasıl görülür?
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke uzun Covid semptomlarının tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de görüldüğünü belirterek, “Uzun Covid-19 hem semptomatik hem de asemptomatik olgularda görülebilmektedir. Son zamanlarda yapılan bazı çalışmalarda ilk Covid-19 PCR testi pozitif saptandığı dönemde asemptomatik olan olguların yüzde 32’sinde testten sonra ilk 10 gün hiçbir semptom gelişmemişken 10’uncu günden sonra olgularda 60 gün süreyle çeşitli yakınmalar bildirilmiştir” diye konuştu. İşte Prof. Dr. Büke’nin hurriyet.com.tr’ye özel yanıtları…
Asemptomatik kişilerde uzun Covid-19 örnekleri Türkiye'de de tespit edildi mi?
Covid-19’a yakalanan olgularda, hafif semptomlar gelişenlerde ortalama 2 hafta içerisinde iyileşme saptanırken orta ve ağır olgularda ise iyileşme süresi 4 haftayı ve 6 haftayı bulabilmektedir. Tanım olarak uzun Covid-19; yakınmaların 12 haftadan daha uzun süredir devam etmesi olarak kabul edilir.
Bugün için Covid-19’u geçiren olgularda uzun Covid-19’un görülme sıklığına ilişkin henüz net bir bilgi bulunmamakla birlikte bazı çalışmalarda Covid-19 PCR testi pozitif saptanan olguların yüzde 20’sinde semptomların 5 haftadan daha uzun süredir, yüzde 10’unda ise 12 haftadan daha uzun süredir devam ettiği saptanmıştır.
Uzun Covid-19 hem semptomatik hem de asemptomatik olgularda görülebilmektedir. Son zamanlarda yapılan bazı çalışmalarda ilk Covid-19 PCR testi pozitif saptandığı dönemde asemptomatik olan olguların yüzde 32’sinde testten sonra ilk 10 gün hiçbir semptom gelişmemişken 10’uncu günden sonra olgularda 60 gün süreyle çeşitli yakınmalar bildirilmiştir. Uzun Covid-19 semptomları tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de takip edilen olgularda görülmektedir.
Koronavirüsü hiç hissetmeden atlatan bir kişi, nasıl uzun Covid-19 semptomları geliştirir?
Asemptomatik olguların bir kısmı; genellikle Covid-19 PCR testi yapıldığı sırada yakınması olmayan, ancak daha sonra hafif de olsa bazı yakınmaların ortaya çıkabildiği kişilerdir. Bir kısmında ise belli belirsiz çok hafif belirtiler olmasına karşın bunların yakınma olarak görülmediği ve belirtilmediği kişilerdir.
Covid-19 etkeni SARS-CoV2 vücuda girdikten sonra, vücutta çeşitli organlarda bulunan reseptörlerine tutunarak söz konusu organlara yerleştiğinden çok çeşitli belirtilerle seyreder. Bu belirtiler bazen hemen görülmekle birlikte bazen kuluçka süresi uzun olabilen hastalıkta belirli bir süreyi alabilir. Genellikle belirtiler virüs bulaştıktan ortalama 5-6 gün sonra ortaya çıkmaktadır.
Uzun Covid-19 semptomları genel olarak nelerdir?
Uzun Covid-19 olgularında genellikle ve daha sıklıkla görülen yakınmalar; halsizlik, yorgunluk, kas ve eklemlerde ağrı çarpıntı hissi, göğüs ağrısı, anksiyete, depresyon, bir işe odaklanamama, konsantre olamama ve nefes darlığı gibi belirtilerdir.
Büyün bunlar ışığında hastalığı geçirmediğini düşünenler de dahil herkes uzun Covid-19 adayıdır diyebilir miyiz?
Herkes uzun Covid-19 adayı demek mümkün değildir. Çalışmalarda Covid-19 PCR testi pozitif saptanan olguların yüzde 20’sinde semptomların 5 haftadan daha uzun süredir, yüzde 10’unda ise 12 haftadan daha uzun süredir devam ettiği saptanmıştır.
Görüldüğü üzere aslında şu anki bilgilerimize göre Covid-19 hastalığını geçirenlerin önemli bir bölümü daha erken iyileşebilmektedir. Hastalığın asemptomatik seyrinin de olması nedeniyle semptomu olmayan olguların belirli bir süre geçtikten sonra SARS-CoV2’ye karşı antikor baktırarak hastalığı geçirip geçirmedikleri anlaşılabilir.