Çöktürme yöntemi nedir ve nasıl yapılır? Çöktürme yöntemi ile ayırma örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Bazen de çözeltilerde istenmeyen bazı iyonlar bulunabilir. Örneğin, içme suyunda magnezyum, kalsiyum ve demir gibi bazı iyonların belirli değerlerin üzerinde olması istenmez. Bu gibi durumlarda ise çözeltiye bu iyonlarla birleşerek suda çözünürlüğü daha az olan tuz bileşiği ortaya çıkaracak olan bir iyon katılır. Çöktürme yöntemi nedir ve nasıl yapılır sizler için derledik.
Ortaya çıkan yeni tuz bileşiğinin çözünürlüğü çok düşük olduğu için kristalleşerek katı bir halde kabın dibine doğru çöker.
Çöktürme Yöntemi Nedir ve Nasıl Yapılır?
Çözeltide yer alan bir iyonun uygun olan başka bir iyon eklenerek suda daha az çözünen bir tuz oluşturmasının sağlanması ile birlikte ve iyonun tuz halinde çöktürülmesine ise çöktürme adı verilir. Çöktürme sonucunda elde edilen katıya ise, çökelek adı verilir.
Çözeltide yer alan kurşun iyonları (Pb2+) üzerine iyot iyonu (I-) eklendiği zaman kurşun (II) iyodür. (PbI2) tuzu ortaya çıkar. Bu tuzun çözünürlüğü daha az olduğu için sarı renkli kristaller şeklinde ve katı bir halde çöker. Eğer çöktürme işlemi yapıldığında ortaya çıkan katı kristaller de en dibe çökecek kadar büyük değildir. Aynı zamanda çözeltide asılı olarak bulunan bu katı taneciklerini çözeltinin çok dibinden toplamak için santrifüj aletleri kullanması gerekir. Bu aletlere konan karışımlardaki kristaller santrifüjün dönmesi sonucunda meydana gelen merkez kaç kuvvetinin etkisi ile kabın dibine doğru toplanır.
Çöktürme yöntemi ise daha çok laboratuvarlarda ve sanayide pek çok farklı alanda yaygın bir şekilde kullanılır. Örneğin, çöktürme yöntemi ile deniz suyundan magnezyum metali de elde edilir. Aynı zamanda içme suları istenmeyen iyonlardan temizlenir. Magnezyum metali çöktürme yöntemi sayesinde çözeltiden ayrılarak elde edilir. Santrifüj cihazı karışınızda asılı bir halde duran katı taneciklerinin de kabın dibinde toplanmasını sağlar.
Çöktürme Yöntemi ile Ayırma Örnekleri
Gravimetrik analizlerde sıkça kullanılan çöktürme işlemi, iki çözeltinin tepkimeye girmesi sonucunda istenilen maddenin çöktürülmesi esasına dayalıdır. Bu işlem sırasında ise meydana gelen katıya çökelti, işleme de çöktürme adı verilir. Bu yöntemde çökeltinin saflık derecesi, fiziksel özellikleri, çözeltideki diğer maddelerin özelliklerinin önemlidir. Bu nedenle de bunlara dikkat edilmesi gerekir.
Çöktürme işleminin daha yavaş olması elde edilen maddenin ise daha saf olmasını sağlar. Çöktürme işlemi ise genellikle beherde yapılır. Çöktürme çözeltisi bir pipet ile ve yavaş bir şekilde eklenmelidir. Bu arada kap devamlı olarak karıştırılarak tepkimenin de bölgesel olmaması sağlanır. Bu şekilde elde edilen çökelti miktarı çok daha fazla olur. Bu işlem yüksek ısıda yapıldığı zaman kristaller ise daha büyük olur. Bu da süzülmeyi önemli ölçüde kolaylaştırır.
Çöktürme işlemi yapıldıktan sonra, çökmenin tam olup olmadığını görmek için çözeltiden bir kaç damla alınarak saat camına koyulması gerekir. Aynı zamanda üzerine çöktürücü reaktiften de bir kaç damla eklenmesi gerekir. Eğer çözeltide bir bulanma olursa çökme işleminin henüz tamamlanmadığı anlamına gelir. Aynı zamanda ana çözeltiye çöktürücü reaktif de eklenmeye devam edilir.
Ardından bir süre bekletilerek süzme işlemine yapılır. Bekletme sırasında ise çökeltide bulunan diğer maddelerin miktarında ise önemli bir azalma olur. Aynı zamanda iri kristaller ortaya çıkarak süzülme işlemi de önemli ölçüde kolaylaşır. Bazı maddeleri ise, bekletmek daha sakıncalı olabilir ve bunların hemen süzülmesi gerekir. Çöktürme işleminden sonra, çökmenin tam gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için çözeltiden bir kaç damla alınarak saat camına koyulması gerekir. Üzerine çöktürücü reaktiften de bir kaç damla eklenir. Eğer çözeltide bir bulanma yaşanırsa çökme işleminin tamamlanmadığı görülür. Ana çözeltiye ise çöktürücü reaktif eklenmeye ise devam edilir.