Çoğul gebelikler ve getirdiği riskler

Çoğul gebelikte hem anne hem de bebek için önemli sağlık risklerinin mevcut olduğunun altını çizen Kadın Hastalıkları ve Doğum, Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Uzmanı Prof. Dr. Ali Rüştü Ergür, çoğul gebelikleri hakkında bilgi verdi.

İki tip ikiz mevcuttur: Aynı yumurta ikizi ve ayrı yumurta ikizi.

AYNI YUMURTA İKİZLERİ

Tek bir embriyo (bir sperm ve bir yumurtanın birleşimiyle oluşan), iki embriyoya bölündüğünde oluşur. Her bir embriyo monozigotiktir (genetik olarak aynıdır). İkiz oluşumu gebeliğin erken döneminde olursa (ilk iki haftanın içinde), her bir fetusun kendi ayrı kesesi ve plasentası olur. Eğer daha geç dönemde olursa (plasenta oluştuktan sonra), iki embriyo tek bir kesenin içinde olabilir.

AYRI YUMURTA İKİZLERİ

İki ayrı yumurta, iki ayrı sperm tarafından döllendiğinde oluşur. İki embriyo dizigotiktir (Genetik olarak aynı değildir).

ÇOĞUL GEBELİKTE RİSK FAKTÖRLERİ

Doğal olarak; 250 gebelikte 1 ikiz, 8.000 gebelikte 1 üçüz, 700.000 gebelikte 1 dördüz meydana gelir. Çoğul gebelik olma olasılığını artıran ana faktör kısırlık tedavisidir. Fakat başka faktörler de mevcuttur. Irk, yaş, kalıtım ve önceki gebelik geçmişi aynı yumurta ikizi olma olasılığını artırmaz fakat ayrı yumurta ikizi olma olasılığını artırmaktadır. Kısırlık tedavisi aynı yumurta ikizi olma olasılığını da, ayrı yumurta ikizi olma olasılığını da fazlalaştırır.

• Irk: Kuzey Amerika’da gebeliklerin yaklaşık 90’da 1’i ikiz olmaktadır. Afrika’da bu oran daha yüksektir -Nijerya’da 20’ de 1’ dir-. İkizler Asya’da yaygın olarak görülmemektedir. Örneğin Japonya’da sadece 155’ te 1 ikiz olmaktadır.
• Kalıtım: Annenin aile hikayesi babanınkinden daha önemli olabilmektedir. Ayrı yumurta ikizlerinden biri olan bir kadında ikiz olma oranı 60’ da 1’dir. Buna karşılık ayrı yumurta ikizlerinden biri olan bir erkekte ise ikiz olma oranı 125’te 1’dir.
• Anne yaşı ve önceki gebelik hikayesi: Anne yaşı ve gebelik sayısı arttıkça ikiz olma oranı artmaktadır. 35-40 yaşlarındaki 4 veya daha fazla çocuğu olan kadınlarda, 20 yaş altındaki çocuksuz kadınlara göre 3 kat fazladır.
• Anne boyu ve kilosu: Ayrı yumurta ikizleri, uzun ve yapılı kadınlarda minyon tipli kadınlara göre daha yaygın görülmektedir. Bu, vücut ölçüsünden ziyade daha çok beslenmeyle bağlantılı olabilir. 2. Dünya Savaşı sırasında gıdaların mevcut olmadığı Avrupa’da ayrı yumurta ikizi oranı azalmıştır.
• Doğurganlık ilaçları ve yardımcı üreme teknolojisi: Ovülasyon indüksiyonu veya süperovülasyon için doğurganlık ilaçlarından faydalanan kadınlarda çoğul gebelik daha yaygındır. Klomifen sitratla gebe kalan kadınların yaklaşık % 5 – % 12’ sinde ikiz ve % 1’ den azında üçüz veya daha fazlası olmaktadır.

ÇOĞUL GEBELİKLERİN SÜRESİ

Normal bir gebelik süresi 37 ila 42 hafta arasında değişmektedir. İkiz gebelikler ara sıra 40. haftaya kadar ilerlemektedir fakat neredeyse her zaman erken doğum olmaktadır. Fetus sayısı arttıkça beklenen gebelik süresi azalmaktadır. Ortalama süre ikizler için 35 hafta, üçüzler için 33 hafta ve dördüzler için 29 haftadır.

ÇOĞUL GEBELİK KOMPLİKASYONLARI

Fetus sayısı arttıkça komplikasyon da artmaktadır: Şiddetli mide bulantısı ve kusma, sezaryen doğum, müdahaleli doğum ve diğer komplikasyonlar…

• Erken Doğum: Çoğul gebelikte en büyük risk erken doğumdur. Vajinal doğum yapılabilirliği pelvik kemiklerin şekli ve büyüklüğüne bağlı olduğu gibi bebeklerin büyüklüğü, pozisyonları ve sağlıklarına da bağlı olmaktadır. Sezaryen sıklıkla gerekmektedir.
• Plasental Problemler: Çoğul gebelikte plasenta erken yaşlanabilmekte ve bebeğin gelişimini yavaşlatabilmektedir. Çoğul gebeliklerin % 30’ unda ultrason ölçümleri düşük ağırlıklı olmakta ve komplikasyon riski artmaktadır. Yaklaşık % 25 oranında ölüm mevcuttur.
• Preeklamsi: Toksemi olarak da bilinen preeklamsi çoğul gebeliklerde 3-5 kat fazla görülmektedir. Preeklamsi annenin kan basıncı yükseldiğinde ve idrarında protein tespit edildiğinde teşhis edilmektedir. Bu durum ilerleyebilmekte ve anne ve bebeğin sağlığını tehdit edebilmektedir. Şiddetlendiğinde anne nöbet geçirebilir veya felç olabilir.
• Diyabet: Çoğul gebeliği olan kadınlarda gestasyonel diyabet daha fazla gelişmektedir. Diyabetik annelerin bebeklerinde solunum sıkıntısı ve diğer yeni doğan komplikasyonlarının görülme oranı daha fazladır.

Kadın Hastalıkları ve Doğum, Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Uzmanı Prof. Dr. Ali Rüştü Ergür,

ANNE KARNINDA BEBEK GELİŞİMİ