Çocuklarda solunum yolu tıkanmalarında ilk yardım önerileri
Güncelleme Tarihi:
Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Hasan Sultanoğlu, solunum yolu tıkanıklığı ve boğulma travmalarının 18 yaş altındaki genç ve çocukların en sık ölüm nedeni olduğunu söyledi.
Dr. Öğretim Üyesi Hasan Sultanoğlu, 18 yaş altı genç ve çocuklarda ölümlerle sonuçlanan ve sık rastlanan solunum travmaları ve travma sırasında yapılacak müdahaleler hakkında bilgi verdi. Sultanoğlu, travmalar 18 yaş altında genç ve çocukların en sık ölüm nedeni olduğunu söyleyerek, ”5 yaş altındaki çocuklarda ölme nedenleri ya da travmaya maruz kalma nedenleri motor kas sinir sisteminin yeteri kadar gelişmemiş olmasıdır. Evde travmaya neden olacak kazalara neden olma sebepleri başında ailelerin küçük oyuncak alması, çocukların meraklı olması ve her şeyi ağzına götürmesi, yediği yiyecekleri çiğnemeden yutması, bunların hepsi tıkanmaya neden olmaktadır" dedi.
Sultanoğlu yaşanan travmada tıkanmanın tam ya da kısmi travma olduğunun ayırt edilmesi gerektiğini belirterek ”Solunum yollarının tıkanmasını öncelikle tanımamız gerekiyor. Bütün ailelerin ve toplumun bunu tanıması lazım. Kısmi tıkanma mı? Tam tıkanma mı? Çünkü ikisinin tedavisi farklıdır. Kısmi tıkanma olan bir çocuğa kesinlikle tam tıkanma müdahalesi yapmıyoruz. Kısmi tıkanmada nedir? Çocuk ağzına yabancı bir cisim aldı. Solunum yolu tıkandı ve çocuk nefes almakta zorluk çekiyor ve öksürmeye başlıyor. Ama öksürürken çocukla iletişim halindeyseniz, çocuğun öksürme ve ağlama sesini duyuyorsanız bu kısmi tıkanmadır. Bu durumda çocuğu alıp omzunuzun üstüne koyup gazını çıkarır gibi sadece çocuğun öksürmesine yardımcı olmanız lazım. Çocuk öksürüp ağlamaya devam ettikten sonra çocuğun boğazına bakmamız gerekiyor. Çocuğun boğazındaki yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılmalı ve çıkıncaya kadar işleme devam etmemiz lazım" diye konuştu.
’1 yaşın altına Heimlich manevrası yapılmamalı’
Tam tıkanma durumunda yapılacakları anlatan Hasan Sultanoğlu, şunları söyledi:
”Ancak çocuğun tamamen nefesi kesilirse ve morarmaya başlarsa, hiçbir şekilde ses çıkaramıyorsa biz buna tam tıkanma diyoruz. Tam tıkanmadaki müdahalemiz çok farklıdır. Tam tıkanmada çocuk 1 yaşından küçükse yüz üstü elimizin üstüne yatırıp, elimizin ayası ile 5 kere sırtına vurmamız gerekiyor. 5 kere sırtına vurduktan sonra çocuğu tekrar diğer tarafa çevirip ağzında yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmemiz gerekiyor. Çıkmadıysa iki parmağımızla çocuğun karnına 5 kere baskı yapmamız gerekiyor. Bunu çocuk yabancı cismi çıkarana kadar tekrar etmemiz gerekiyor. Çocuk 1 yaşından büyükse yetişkinler gibi karnına bası yaparak "Heimlich" manevrası dediğimiz bir yöntem var. Çocuğun arkasına geçilerek iman tahtası dediğimiz bölgeye elimizi koyup kendimize doğru çekiyoruz. Çektikten sonra yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakmamız gerekiyor. Bu manevrayı 1 yaşın altında yapmamamızın nedeni vücut yapıları yetişkinlerden çok farklı olduğun içindir. 1 yaşın altında bunu denediğimizde çocuklarda karaciğer ve dalak yaralanmaları ile kalp zedelenmelerine neden olabiliriz."
’En önemlisi sakin kalmak’
Özellikle bu tip durumlarda ailelerin panik yapmaması gerektiğine dikkat çeken Hasan Sultanoğlu ”Panik yapmamak gerekiyor. Bu işin temel kuralı sakin olmak. Bu müdahaleyi yaptıktan sonra en kısa sürede sağlık kuruluşlarına ulaşmalı ya da 112yi aramalıyız. Çocuk bu müdahalelerden sonra nefes almaya başladıysa çocuğu yan yatırıp tekrar sağlık kuruluşlarına götürüp, oksijen verilmesi gerekiyor. Boğulma işlemi devam ediyorsa ilk yardım kuralları olan kalp ve solunum masajı yapmamız gerekiyor" dedi.