Çocuklarda her öksürüğün tedavisi ilaç değildir

Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Fehim Yaşar Anlar, anne babaları öksürüğe karşı daha dikkatli olmaları konusunda uyarırken, şu bilgileri verdi:

• Solunum yolları burundan başlar ve akciğerlerin en uç noktasına kadar gider. Deriden sonra dış ortama en açık olan yapıdır. Dış ortamda havada olan her şey, vücudun hava yollarını doğrudan etkiler. Burun, dış ortamdaki havada bulunan küçük parçaların süzülmesi, havanın nemlendirilmesi ve ısıtılması için önemli bir klima işlevi görür. En soğuk havalarda bile burundan alınan soğuk hava bir - iki santimetre mesafe içinde süratle nemlendirilir, ısıtılarak akciğerlere ulaştırılır.

• Soğuk havalarda solunum yolu ile alınan virüs ilk önce burun daha sonra boğaz ve daha sonra alt solunum yollarına yerleşir ve solunum yolunu döşeyen hücreleri etkileyerek klinik belirtilere yol açar. Kısa kuluçka döneminden sonra yüksek ateş, kırgınlık, baş ağrısı, boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü, burun ve geniz akıntısı, ses kısıklığı, öksürük, iştahsızlık, adele ve eklem ağrıları gibi hastalık belirtileri 7 – 10 gün kadar sürer, hastalığın alevli dönemi geçse bile geniz akıntısı, öksürük gibi belirtiler daha uzun sürebilir.

HASTA OLUNCA HEMEN İLACA SARILMAYIN

• Çocuklarda öksürüğün en sık nedeni solunum yolu virüslerinin yol açtığı enfeksiyonlardır. Solunum yolu virüsleri olarak da respiratory sinsityal virus (RSV), rhinovirus, influenza virus, parainfluenza virus kış aylarında sık karşılaşılan etkenlerdir.

• İki yaşından küçüklerde solunum yolu virusleri alt solunum yollarında bronşiyolit veya daha ağır durumlarda zatürreye neden olabilir. Viral enfeksiyonların tedavisinde maalesef etkili ilaç bulunmamaktadır. Sadece influenza enfeksiyonlarında antiviral ilaçlar kullanılabilir. Altı yaşında küçük çocuklarda klinik olarak öksürük, burun tıkanıklığı gibi belirtileri azalttığına inanılan grip ilaçlarının yan etkileri nedeni önerilmez. Tekrarlayan enfeksiyonlara karşı bağışıklığı arttırıcı ürünlerin kullanımı halen tartışmalıdır.

ÖKSÜRÜK NÖBETİNİN NEDENİ OBEZİTE OLABİLİR

• Toplumda ve özellikle çocukluk çağında obezite önemli bir sorundur. Obeziteye bağlı astım ve obezitenin tetiklediği gastroözefagal reflü sorunu da uzun süreli öksürük ve hışıltısı olan çocuklarda başka bir neden bulunamadığı zaman akla gelmelidir.

GECE UYKUSUNU TAKİP EDİN

• Öksürük ve balgam bazen geniz eti büyük olan çocuklarda bitmeyen öksürük sorunu bazan astım tanısı ile karıştırılabilir. Ağzı açık uyuyan, horlayan, hırıltılı soluyan, geceleri artan öksürük yakınmaları olan, sık orta kulak sorunu yaşayan, gece uykuda nefesini tutma nöbetleri tanımlayan çocuklarda, geniz eti büyümüş mü diye bakmak gerekir.

• Solunum yolu enfeksiyonlarında sıklıkla sinüzit gelişir ve uzun süren öksürüklerin önemli nedenlerinden biridir. Tedavide burun yıkaması çoğu zaman başka ilaç kullanılmamasına rağmen yeterli olur. Ancak beraberinde şiddetli başağrısı ateş, göz etrafında renk değişikliği varsa akut bakteriyel sinüzit olasılığı nedeni ile antibiyotik kullanmak gerekir.

KIŞIN ALERJİ İLE ENFEKSİYONU İYİ AYIRT ETMEK GEREKİR

• Tekrarlayan hışıltılı solunum sorunu olan çocuklarda virüslerin yol açtığı enfeksiyonlar dışında astım olabileceğini de unutmamak gerekir. İki yaşından küçüklerde alt solunum yolu enfeksiyonlarında hışıltı astımın da belirtisi olabilir. Erken doğmuş, sezaryenle dünyaya gelmiş çocuklarda astım riski daha fazladır.

• Öksürük hışıltılı solunum, nefes darlığı, sık nefes alma atakları ile karakterize çocukluk çağı astımı allerjenler, hava kirliliği, sigara dumanı, egzos gazı, solunum yolu enfeksiyonları ile tetiklenebilir.

• Ataklar arasında klinik belirti bulunmayabilir. Kış aylarında küçük çocuklarda astım ile hışıltılı akciğer enfeksiyonlarını birbirinden ayırt edebilmek zordur. Astım tanısı alan çocuklarda ailede allerjik hastalık öyküsü sık görülür.

• Atopik dermatit tanısı almış çocuklarda solunum yolu allerjileri, astım görülme olasılığının daha yüksek olduğunun unutmamak gerekir. Tekrarlayan akciğer sorunu olan çocuklarda akciğer grafisi ve allerji testleri gerekir. Büyük çocuklarda solunum fonksiyon testleri tanı için yardımcı olabilir. Küçük çocuklarda besin allerjileri daha büyüklerde ise ev tozu, küf, kedi veya hayvan tüylerine karşı allerji görülebilir.

• Astım tedavisinde; bronkodilatörler, inhale steroidler, lökotrien antagonistleri kullanmak gerekebilir. Bu ilaçların kullanımında hastanın yaşı, hastalığın şiddeti, sıklığı gibi kriterler göz önünde bulundurulur. Antihistaminiklerin, grip ilaçlarının, antibiyotiklerin astım tedavisinde yeri yoktur. Allerji aşı tedavisinin astım tedavisinin hangi aşamasında kullanılacağı özel bir uzmanlık alanı olup her zaman uygulanması gerektiği düşünülmemelidir.