Çocuklarda gastroözefageal reflü (GÖR) ve tedavisi

GÖR, ilk 4-5 aylık bebeklerin % 60-65’inde görülürken, 6-7. aylarda %20’lere, 12. aydan sonra ise %5’in altına iner. 12-18. aydan sonra genellikle fizyolojik GÖR düzelir. Bunun tersine sorunlara yol açan reflüye patolojik GÖR veya GÖR Hastalığı (GÖRH) denir. Bu iki farklı tablonun birbirinden ayrılması gerekir.

ÇOCUKLARDA REFLÜ NEDEN OLUR?

Normalde yemek borusunun mideye ulaşan alt ucunda kaslardan oluşan bir kapak sistemi vardır. Bu sayede mideye gelen besinler tekrar yemek borusuna kaçamaz. Yemek borusunda ve bu kapak sistemindeki yapısal ve fonksiyonel yetersizlikler en sık rastlanan GÖR nedenleridir.

Fazla ve yoğun gıda alımının yanı sıra mide boşalmasında yavaşlamaya yol açan durumlar da GÖR’ü tetikleyebilir. Göğüs boşluğunda basıncı artıran öksürük, astım atakları ve aşırı hareket de GÖR’ün en sık rastlanan nedenleri arasında kabul edilir. Son yıllarda sıkça karşılaştığımız inek sütü alerjisi bebeklerde GÖR’e yol açan veya eşlik eden bir tablo yaratabilir. GÖR oluşumunda mideye yerleşen H.pylori isimli bakterinin rolü henüz kesinleşmemiştir.

ÇOCUKLARDA REFLÜ BELİRTİLERİ NELERDİR?

İki yaş altındaki çocuklarda apne denilen ani nefes tutma, huzursuzluk, beslenmeyi reddetme, büyüme geriliği, yemek zamanı dışında yutkunma hareketleri, tekrarlayan zatürre ve bronşit atakları, inatçı kusmalar en belli başlı belirtilerdir.

İki yaşından büyük çocuklarda ise karın ağrısı, sabah bulantıları, tekrarlayan kusmalar, göğüs ağrısı, uzamış öksürük ve boğaz ağrısı, farenit, larenjit, ses kısıklığı, tekrarlayan orta kulak enfeksiyonları ve pnömoni, astım, bronşiektazi görülebilir. Arka dişlerdeki çürüklerde de neden GÖR olabilir.

ÇOCUKLARDA REFLÜ TANISI NASIL KONUR?

Bugün GÖR tanısında birçok tetkik kullanılmaktadır. Baryumlu özefagus-mide- duodenum(ÖMD) grafisi, reflü sintigrafisi, özefageal manometri, 24 saatlik pH monitorizasyonu, elektriksel akustik impedans ve endoskopi hastanın yaşına ve yakınmalarına göre seçilebilir. Her yöntemin kendine göre avantajları ve dezavantajları olduğu için gerektiğinde birçok tetkik bir arada yapılmaktadır. Ancak GÖR tanısında dikkatli alınan öykü altın standart sayılır, kimi zaman bütün incelemelerden daha fazla bilgi verebilir.

REFLÜSÜ OLAN ÇOCUKLAR NASIL BESLENMELİ?

Anne sütü alımının desteklenmesi, biberonla beslenen bebeklerde midede mamanın koyulaşmasını sağlayan özel antireflü mamaların kullanılması, mama alamayan bebeklere aldığı sıvı gıdalara aynı amaçla mısır nişastası eklenmesi çok önemlidir. Az az ve sık sık besleme, aşırı yoğun gıdalardan kaçınma, eşlik eden inek sütü alerjisi varsa annenin ve bebeğin kesin diyet yapması, ek gıdaları zamanından erken başlamama pek çok bebek için yeterli olabilir. Bebekler beslenirken bebeğin başının 30 derece kadar hafifçe yükseltilmesi ile GÖR azalırken, 60 derece oturur pozisyonda GÖR artabilir. Büyük çocuklarda kakaolu ve baharatlı gıdalar, mide asidini uyaran ve mide boşalmasını yavaşlatan sindirimi zor ve yağlı gıdalar, erişkinlerde çay, kahve ve sigara reflüyü artırır. Akşam yemeklerinin erken yenmesi, yatmadan 2 saat önce tüm beslenmenin kesilmesi ve gece beslenmelerinden vazgeçilmesi reflüyü önemli oranda azaltır.

ÇOCUKLARDA REFLÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

GÖR tedavisinde ilk aşamada beslenme ve yaşam şekli düzenlenmelidir. Genel önlemler yeterli olamadığında ilaçlı tedaviler gündeme gelir. Mide asidini azaltan ilaçlar, yemek sonrasında gıdaların üzerini kaplayan ilaçlar ve sindirim sistemini aktifleştiren ilaçlar farklı etki mekanizmaları ile bir arada kullanılabilir. İlaç seçiminde etkinlikle birlikte yan etkilerde göz önüne alınmalıdır. Doktorun denetimine ve hastalığın şiddetine göre ilaçlara bir arada başlanıp zamanla azaltılabilir veya teker teker başlanıp eklemeler yapılabilir. Tedavi süresi yakınmaların ve bulguların şiddetine göre değişebilir. Kronik hastalığı ve nörolojik problemleri olan çocuklarda tedavi aylarca sürebilir. Medikal tedaviye yeterli cevap vermeyen ağır ve kronik hastalarda cerrahi yöntemler de kullanılabilmektedir.