Çocuklarda boğmaca hastalığı

Boğmaca peş peşe gelen, inatçı öksürük nöbetleriyle kendini gösteren bir solunum sistemi hastalığıdır. Etkeni Bordetlla pertüssis olarak isimlendirilen boğmaca basilidir. Solunum yolları mukozasına afinitesi vardır. Buraya yerleşerek ürettiği toksinlerle ortalama 10–15 günlük kuluçka döneminden sonra hastalık belirtilerini oluşturur. Çocuk hastalığı olarak kabul edilmesine karşın her yaşta görülebilir.

{hastalik-yollari}

Bir damlacık enfeksiyonudur. Boğmaca basili çok kolay bulaşma özelliğine sahiptir. Hasta kişiyle aynı ortamda bulunan ve hastanın hapşırması, öksürmesiyle burun-ağız salgılarına maruz kalanlarda bulaşma oranı % 90 gibi çok yüksek oranlardadır. Aynı ortamda bulunan, yakın temas içinde bulunan aşılı kişilerde dahi % 70–80 oranında enfeksiyon ortaya çıkabilir.

{hastalik-belirtileri}

Hastalığın en önemli özelliklerinden birisi de uzun sürmesidir. Her biri 2-3 hafta devam eden 3 klinik dönem söz konusudur. Nezle dönemi adı verilen birinci dönemde mikrop üst solunum yollarına yerleşir, bu nedenle burun akıntısı veya tıkanıklığı, gözlerde sulanma ve hafif ateş gibi bulgular görülür. İkinci dönem öksürük nöbetlerinin ortaya çıktığı dönemdir. Özellikle geceleri gelen, soluk verme sırasında peş peşe boğulur biçimde ve kusma ile sonuçlanabilen öksürük atakları vardır. Bir günde 15 kez nöbet görülebilir. Küçük bebeklerde morarma ortaya çıkabilir. Nöbetler dışında hastanın genel durumu iyidir, normalmiş gibi gözükür. Üçüncü dönem nekahet, iyileşme dönemidir. Nöbet sıklığı ve şiddeti giderek azalır, kusma seyrekleşir ve hasta daha rahat beslenebildiği için genel durumu düzelmeye başlar. Aşısı olanlar da hastalığı geçirebilir ancak süre daha kısadır ve nöbetler daha hafif ve seyrektir. 6 aylıktan daha küçüklerde ağır bir tablo söz konusudur, solunum durmaları ve ölüm görülebilir. Bazı vakalarda zatürre, orta kulak iltihabı tabloya eklenebilir. Basilin üretilmesi zor olduğundan genellikle öykü ve fizik muayene bulguları ile tanı konur.

{hastalik-tedavisi}

Etkileri sınırlı olmakla birlikte antibiyotik kullanılır. Hastalığın erken evrelerinde başlandıklarında belirtileri hafifletirler ve solunum yollarından mikrobu temizleyerek bulaşıcılığı azaltırlar. Hastanın sakin tutulması nöbetlerin gelmesini seyrekleştirir. Bol sıvı verilmesi ve düzenli-dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir. Ağır vakalar ve 6 aylıktan küçük bebekler hastanede tedavi edilmelidir.

{hastalik-yontemler}

Önerilen en iyi yöntem aşılamadır. Tam hücre aşısının yan etkileri sık olduğundan artık yapılmamaktadır. Yan etkileri azaltılmış aselüler aşı 2, 4, 6, 18 ay ve 6 yaş civarı olmak üzere toplam beş doz olmak üzere karma aşı şeklinde uygulanır. Hastaya verilen antibiyotik yakın temas içinde olan aynı evdeki diğer kişilere de önerilir.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr Hüseyin Güvenç