Çocuklarda alerjiye nasıl tanı konur?

Alerjik hastalıkların çoğu uzun süreli tedavi gerektirir. Alerjik hastalıkların tedavisinde birçok yöntem birlikte kullanılır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk İmmünolojisi ve Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Fazıl Orhan, çocuklarda görülen alerjilerin tanısı hakkında merak edilenleri açıkladı.

Bu yöntemleri ana başlıklar halinde ağıdaki gibi özetleyebiliriz:

Uzaklaştırma

Uzaklaştırılabilen alerjenler (akarlar, hayvan alerjenleri, hamamböceği, besinler, küf mantarları, vb.) için doktorun önerdiği biçimde önlemler almalıyız.

Desensitizasyon (Aşı tedavisi)

• 3-5 yıl süren uzun, zahmetli ve çok pahalı bir yöntemdir.
• Bazı alerjik hastalıklarda ve alerji tiplerinde çok etkilidir. Örnek: Arı alerjisi, mevsimsel alerjik nezle.
• Bazılarında ise etkisi daha düşüktür veya yoktur. Örnek: Besin ve ilaç alerjileri, Atopik dermatit (Egzema)

İlaç tedavisi

• Alerjik olayı oluşturan mekanizmaları veya ortaya çıkan belirtileri önlemeye yönelik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar genel olarak antihistaminikler (alerji şurupları veya hapları), bronş genişleticiler ve kortizonlu ilaçlardır. Yeni kullanıma sunulan ve birkaç yıl içinde kullanılmaya başlayacak olan çok sayıda ilaç da vardır. Bu konudaki en geniş bilgileri doktorunuzdan öğrenebilirsiniz.
• Özellikle astım tedavisinde sprey şeklinde kullanılan birçok ilacın birbirinden farklı kullanım yöntemleri vardır. Her hasta için farklı bir ilaç, cihaz ya da kullanım yöntemi gerekebilir. Hangi hastaya hangi ilacın hangi yöntemle uygulanması gerektiğine en doğru biçimde doktorunuz karar vermelidir.
• Alerjik hastalıkların tedavisi çoğu zaman çok uzun süreler gerektirir. Reçete edilen ilaçların önerilen doz ve sürelerde kullanılmasına dikkat edilmelidir.
• Düzenli aralıklarla doktor kontrolüne gidilmeli, doktor önerisi olmadan ilaçlar asla kesilmemelidir. Yetersiz veya düzensiz ilaç kullanımı ile hastalık tedavi olmayacağı gibi, daha da ilerleyip tedavisi güç hatta imkansız hale gelebilir.

Eğitim

• Hastalık ve etkenleri, ilaçların etkileri, yan etkileri ve ilaç kullanım yöntemleri her kontrolde hasta ve doktor tarafından belirli aralıklarla gözden geçirilmelidir.
• Her an sayısız yabancı maddeyi soluyoruz, yutuyoruz, dokunuyoruz. Bu maddelerin büyük kısmı alerjiye neden olabilir. Bu nedenle alerjik olduğumuz maddelerin tespiti bazen çok zor olabilir.

Alerji tanısında kullanılan yöntemler

Hasta hikayesi: Hastalıkların teşhisinde kullanılan ilk ve en önemli aşamadır. Doğru alınan bir hikaye ile alerjik hastalıkların çoğuna tanı koymak mümkündür. Hastalığın bütün özellikleriyle ilgili sorulara cevap aranır.

Muayene: Alerjik hastalıklara ait belirtilerin varlığı araştırılır. Alerjik hastalıklarda genellikle etkilenen organ ve dokular olan deri, burun, göz, akciğerler ve mide-barsak sistemi başta olmak üzere tam bir muayene yapılmalıdır.

Deri testleri: Her yaşta yapılabilir. Yüzeysel, derin ve yama testleri kullanılır. Bunlar içinde en pratik olanı ve sık kullanılanı yüzeysel deri testidir (prick test).Deri testleri mutlaka bir alerji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Deri testleri, en çok uygulanan ve sonuçları en hatalı şekilde değerlendirilen alerji testlerinin başında gelir. Pozitif çıkan her sonuç hastada alerjik hastalık olduğu anlamına gelmez. Test ile hastalık belirtilerinin bağdaştırılması ancak bir uzman tarafından yapılabilir.

Kan testleri: Deri testlerine yakın sonuçlar vermekle birlikte pahalı ve sonuçlanması zaman alıcı testlerdir. Deri testlerinin yapılmasının mümkün olmadığı hastalarda kullanılabilir.

Yükleme testleri: En kesin yöntemdir. Hastanın alerjik olduğu madde ile belli aralıklarla ve giderek artan dozlarda hastaya uygulanır. Örneğin, besin alerjisi olduğu düşünülen hastaya söz konusu besin, çok düşük dozlardan başlayarak giderek artan miktarlarda yedirilir. Zor, zaman alıcı ve bazen tehlikelidir. Mutlaka hastanede ve bir alerji uzmanının denetiminde yapılmalıdır. Bronşial, egzersiz, burun, ilaç, besin yükleme testleri gibi tipleri vardır. 

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk İmmünolojisi ve Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Fazıl Orhan