Çocuklar spora teşvik edilmeli

Spor büyüme çağındaki çocuklar için hem bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden, hem de iyi bir kişilik oluşması ve ruh sağlığı bakımından yararlı ve gereklidir.

Uzm. Dr. Günay Ermergen çocuğun spora ve düzenli egzersizlere özellikle jimnastik ve yüzme gibi sporlara en erken başlama yaşının 4-5 yaş civarında olduğunu belirtiyor. Ancak bu dönemde çocuğun oyuna olan gereksinimi üst seviyelerde olduğu için oyun ağırlığı daha belirgin spor faaliyetleri seçilmelidir.

Aşırı yorgunluk ve bitkinliğe yol açacak çalışmalar,bedensel gelişim kadar ruhsal ve zihinsel gelişimi de olumsuz etkileyecektir.

Bu yaştaki çocukların hareket etme isteğinin güçlü olması nedeniyle davranışlarında belirsizlikler bulunur ve atak davranışları zaman zaman sorunlara yol açabilir.

Çocuklara sevdikleri sporu yapmalarında izin verilmelidir. Aile kendi istediği spor dalları için diretmemelidir.

Spor alışkanlığı kazandırmak önemlidir.

Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmeli ilköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atlatizm,jimnastik,yüzme,kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmelidir. 9-11 yaş grubunda spor dalına özgün temel teknik becerilerin kazanılması ön plana çıkar.

Yaşına uygun spor olmalı...

3-5yaş yürüme,koşma,yüzme,fırlatma ve yakalama, 6-9 yaş yüzme, koşma, jimnastik, giriş düzeyinde futbol ve basketbol için uygundur.

Bir çocuğun organizeli takım oyunlarına katılabilmesi için en azından 6-7 yaşlarında olması gerekir. Çoğu takım sporları fiziksel temas içermektedir.

Bu nedenle 6-7 yaşından küçük çocukların bu tür yoğun fiziksel temas içeren spor aktivitelerine katılmaları ve bu tür sert temaslara dayanabilmeleri, fiziksel yapıları yönünden uygun değildir.

Bu bedensel yaralanmayla beraber duygusal yaralanmalarıda beraberinde getirir. 12 yaş arası genellikle takım sporlarının keşfedildiği zamandır.

Halter gibi ağırlık kaldırma ve başa alınacak darbelere açık spor dallarına katılım ergenlik sonuna kadar önerilmemektedir. Yine uzun mesafe koşuları da ergenlik dönem sonunda önerilir.

Çocuklarda kalbin her kilogram vücut ağırlığı başına atım gücü (1 kasılmada pompaladığı kan miktarı)ve bir dakikada pompalayabildiği kan miktarı yaşla ters orantılıdır.

Bu nedenle dinlenme halinde bile çocuklarda dolaşım sistemi, yetişkinlere oranla daha çok çalışarak,vücudun gereksinimlerini karşılamak zorundadır.

9-13 yaşlarında genç sporcular her kalp atımında yetişkinlerin aldığı oksijenin 1/3-1/2'sine yakın O2 alabilirler ve çocuklar aynı iş yüküne yetişkinlerden daha yüksek kalp atımı ile cevap verirler.

Çocukların kalplerinin belli bir iş yükünü daha fazla çalışarak karşılaması yanında,bu yaşlarda kanın hemoglabin(O2 taşıyıcı protein)bileşimi de 14-15 yaşlarına kadar yetişkinlere oranla daha azdır.

Bu nedenle çocuklar O2 rezervi açısından da dezavantajlı durumdadırlar. Çocuklar dinlenme halinde de yetişkinlere oranla daha fazla oksijen kullanmaktadırlar.

Aynı vücut bölgesine sık tekrarlayan yüklemelerin yer aldığı spor dallarına katılım ve antreman şekli özellikle kıkırdak zedelenmelerine yol açabilir, bu nedenle koruyucu malzemeler kullanılmalıdır.

Çocukların seçtikleri spor dalında yaralanmaları önlemek için gerekli koruyucu malzemelerle ilgili bilgi sahibi olmaları da gerekir.

Açık havada ve sıcak ortamda spora katılım, vücut alanları büyüklere oranla daha küçük olan çocuklarda, ısı birikimine bağlı sağlık sorunlarına yol açabileceğinden çalışmalar sırasında sık ve az miktarda su içme ve gölgede dinlenme molaları verilmelidir.

Çocukların teslim edileceği antrenör çocuk antremanı, spor donanımı ve çocukların bedensel, ruhsal ve fizyolojik özellikleri konusunda bilgi sahibi olmalıdır.

Çocukların büyüme ve gelişmeleri devamlı çocuk hekimi tarafından takip edilmelidir.

Beslenmeleri dikkatlice izlenmeli FC ve CQ alımı yeterli olmalı. Gelişimine bağlı olarak algılama ve hareket yapma sınırlılığı nedeniyle gelişim özelliğine uygun hareketlerin yaptırılması gerekir. Hareketlerin çok yönlü olmasına dikkat edilmelidir.

Çocuk ve gençlerin oyunsal form içerikli spor antremanlarında, yüklenme ve dinlemeler uzun ve sürekli yüklenimlere imkan verir. Ancak,yüksek yüklenmeli egzersizlerin kesinlikle uygun dinlenim aralıkları kullanılarak uygulanması gerekir.

Beslenme de önemlidir!

Spor yapan çocukların sağlıklı ve dengeli beslenmeleri yeterlidir.

Spor yapan çocukların enerji gereksinimleri karşılanmalıdır. Bazı spor türlerinde kilo kontrolü ve düşük beden ağırlığı önemli olmaktadır. Büyüme çağında çocukların demire gereksinimleri fazladır.

Bedende demir depolarının yeterince dolu olması O2 taşımasını sağlaması bakımından önemlidir. Spor yapan çocukların özellikle kırmızı et ve demir içeren diğer gıdaları tüketmeleri önerilir. Sağlıklı kemik gelişimi için günlük beslenme de Ca yeterince olmalıdır.

Çocukları yapacakları spor seçiminde özgür bırakmak gerekir. Ancak tercihen geniş kas kitlelerini içeren sporlar olan yüzme, bisiklet, jimnastik yönlendirilir.

Senede bir kez sağlık kontrolünden geçirilmelidir. Fizik muayene dışında EKG,solunum fonksiyonu testleri,kan sayımı,kan şekeri,karaciğer,böbrek fonksiyonları testleri bakılmalıdır. Egzersiz efor testi yapılmalıdır(kardiyolojik yükleme). Bir problem tespit edilirse ileri tetkikler planlanmalıdır.

Diabet ve astım gibi kronik sağlık problemi olan çocukların uygun yönlendirmeyle çeşitli spor etkinliklerine katılmaları mümkündür.

Bebişler Editörü: Billur Uyar